Freddo Μάλτας: Παναγιώτης Κονιδάρης

“Πανάκεια”
εκδόσεις Λιβάνη
2008

Στη βιβλιοθήκη του Φαναρίου, σε απόκομμα εφημερίδας του 19ου αιώνα βρήκα αυτό το ανώνυμο σημείωμα βιβλιοκριτικού χαρακτήρα για το έργο του Π. Κονιδάρη και το παραθέτω αυτούσιο, αν και μεταγραμμένο για πρακτικούς λόγους στο μονοτονικό σύστημα. Το κείμενο αυτό, παρά τα καθαρευουσιάνικα λάθη του, αξιολογεί και εκτιμά με τη δέουσα ακρίβεια την ποιότητα του αν χείρας μυθιστορήματος:

“Ουολτερσκότιον ιστορικόν μυθιστόρημα. Μόνον ωσαύτως θα εδύνατο τις όπως τιτλοφορήση το έργον του Μεγανησίου λογοτέχνου, ο πληροί απολύτως τας προδιαγραφάς της κλασσικής ιστορικής μυθοπλασίας εν τοις προτύποις του πρωτεργάτου τού είδους Βρεττανού Ουολτέρου Σκότου. Ο πρωταγωνιστής, ταπεινός Έλλην των Επτανήσων, εκκινείται εξαετής παις εκ της πατρίδος του, αναδεικνύεται εις ήρωα του 16ου αιώνος, διασταυρούται τοις μεγάλοις γεγονόσι της εποχής, όπως εστί η Πολιορκία της Μάλτης υπό των Τούρκων και η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, απαντά προσωπικότητας όπως τον ιδρυτήν της Βαλέτης, τον πρώτον μυθιστοριογράφον Μιχαήλ Θερβάντην και τον μέγαν αστρονόμον Γαλιλαίον, και ζυμούται με την ιστορίαν της Μεσογείου θαλάσσης και ουχί μόνον.
Η ιστορική μαγεία, η περιέργεια ήτις προκαλείται περί των μελλόντων συμβήναι, η ιδιαιτέρως δεξιοτεχνημένη πλοκή, ήτις συνάπτει λεπτομερείας, ιστορικά γεγονότα και μυθιστοριογραφικά στοιχεία τη εποχή και ταις συνηθείαις ταύτης, εστί εκ των κραταιών όπλων του προκειμένου ρομάντσου. Άπαντα όμως ταύτα επιτυγχάνουσι του σκοπού των, πρωτίστως επεί δουλεύονται μετά ιστοριοδιφικού μερακίου, εις γλώσσαν απολύτως ταιριαστήν τη περιόδω και εις ατμόσφαιραν ήτις αναδεικνύει πολέμους τε και έρωτας, γράμματα τε και επιστήμας, καπηλειά τε και ιππότας, ηρωισμόν τε και πράξεις ανδρείας. Αι κορυφώσεις, καίτοι ου κλιμακούνται εις εναγωνίους καμπάς, διατηρούσι το ενδιαφέρον αμείωτον, και η πορεία της αφήγησης, παρά την σχοινοτενή αυτής έκτασιν, αποζημιοί τον αναγνώστη.
Ότε έν έργον άρχει τη φράσει “Έχω ακούσει να λένε ότι η οσμή προκαλεί την πιο ισχυρή μνήμη” και κινεί το ενδιαφέρον τη αναζητήσει του πατρός εν γαλέρα των Ιωαννιτών ιπποτών, τότε ο αναγνώστης αναμένει πολλά εν τη εξελίξει του μύθου. Και τω όντι ευρίσκει ταύτα εν τω πλούτω των πραγματολογικών λεπτομερειών, αι δεικνύασι την γεγενημένην έρευναν και την συγγραφικήν επιμονήν [μόνη εξηκριβωμένη ανακρίβεια: ου μετήρχοντο του πληθυντικού ευγενείας εν τη ελληνική γλώσση της εποχής, δηλαδή προ του Όθωνος], αλλά και εν τω συνεχεί κινήτρω, ο παρέχεται τω αναγνώστη, όπως εκδιπλωθή η ιστορία άχρι τέλους. Επιπροσθέτως, ευφυά ευρήματα, ως ο δίδυμος αδελφός, ή η χρήσις των φαρμακευτικών γνώσεων του συγγραφέως και φαρμακοτρίφτου Παναγιώτου Κονιδάρου, προστιθέασι εν τω έργω το άλας εκείνον ο ενισχύει την αψείαν αυτού γεύσιν.
Εάν παρακάμψωμεν τον πεπαλαιωμένον χαρακτήρα των ιστορικών αυτών μυθιστορημάτων, όστις παραπέμπει εις τον 19ο αιώνα του «Αυθέντου του Μορέως» υπό Αλ. Ραγκαβή (ος πραγματεύεται εποχήν αναλόγου κλίματος) ή του “Ελ Σιντ”, και ου συμπλέει τη ανατεθεωρημένη και αναθεωρητική αντιλήψει περί ιστορίας, ήντινα αι τελευταίαι δεκαετίαι του εικοστού αιώνος έξουσιν επιδείξαι, δυνάμεθα να απολαύσωμεν την καταβύθισιν εις την ιστορίαν και την ωλοκληρωμένην απόδοσιν της εποχής.”

Πατριάρχης Φώτιος

Ευχαριστώ θερμά τον Παναγιώτη Κονιδάρη,
ο οποίος, χωρίς να με γνωρίζει προσωπικά, είχε την καλοσύνη να μου στείλει αντίτυπο του βιβλίου του (μια μαύρη σακούλα αφημένη κάτω από τη γέφυρα σε προκαθορισμένο χρόνο για λόγους διατήρησης της ανωνυμίας!), με την ανιδιοτέλεια του συγγραφέα που δεν ζητά χρήματα αλλά την άδολη διάδοση του έργου του.

Τον ευχαριστώ γιατί επιπλέον απόλαυσα το μυθιστόρημά του.