Monday, April 27, 2015

Γιατί δεν έχουμε (ανάλογα με το μπάσκετ) καλή πεζογραφία

 
(συνέχεια από το προηγούμενο)


          Στην ποίηση (στην οποία έχουμε δρέψει δάφνες -Σεφέρης, Ελύτης-, έχουμε ποιητές παγκόσμιας εμβέλειας –Καβάφης- και συνεχίζουμε να εξαγάγουμε ονόματα που μεταφράζονται και ακούγονται στη διεθνή σκακιέρα), τα πράγματα μπορούν να εξηγηθούν με όρους μπάσκετ. Η παράδοση αιώνων, η δυνατότητα δουλειάς στη μικρή φόρμα, η πολυεπίπεδη ελληνική γλώσσα, η συναισθηματική πληθωρικότητα που μπήκε σε καλλιτεχνικούς δρόμους, η επαφή με τη Δύση και τις τάσεις-της, ο κοσμοπολιτισμός που έφερε τα νέα ρεύματα, η ώσμωση δυτικών και εγχώριων μοντέλων, η έντονη ατομικότητα κ.ο.κ. εξηγούν τη συνέχεια μιας ποιοτικής γραμμής.
          Στην πεζογραφία η ελληνική παράδοση περιορίζεται τυπικά στα 180 χρόνια, αλλά ουσιαστικά δουλειά πάνω στο μυθιστόρημα έχουμε μόνο 80. Έτσι, επειδή ακριβώς το είδος είναι απαιτητικό και πολυδιάστατο, δεν είναι εφικτό να αφομοιώσουμε εύκολα τις νέες τάσεις και να τις εφαρμόσουμε στο δικό-μας περιβάλλον. Μέχρι να το κάνουμε περνάνε μερικά χρόνια έως δεκαετίες, η υπόλοιπη ευρωπαϊκή και διεθνής παραγωγή εξελίσσεται κι εμείς μένουμε πάλι πίσω.
Σ’ αυτό φταίει και η ελληνική αδυναμία της πειθαρχίας και της οργάνωσης. Τα υλικά ενός μυθιστορήματος, που απλώνονται από τους χαρακτήρες έως τη γλώσσα κι από την πλοκή έως την ατμόσφαιρα, δεν τιθασεύονται από το ελληνικό μυαλό που είναι κατά βάση φυγόκεντρο και απείθαρχο, συχνά στενά αυτοβιογραφικό και όχι συνθετικό και πολυσυλλεκτικό. Στην ποίηση αυτή η απειθαρχία βγάζει λαγούς, αλλά στην μυθιστορηματική πεζογραφία είναι ατελέσφορη. Γι’ αυτό μάλλον εξηγείται και η ποιότητα των ελληνικών διηγημάτων, που εστιάζουν στη στιγμή, στην κορύφωση, κι έτσι δεν χρειάζονται τη σφιχτή πλοκή και την αυστηρή οργάνωση.
Ναι αλλά πού οφείλονται όλα αυτά, εκτός κι αν κανείς αφελής υποστηρίξει ότι είναι εγγενείς αδυναμίες-μας, ελληνικά γονίδια και ραγιάδικες καταβολές που δεν μπορούν να αλλάξουν;
Το παράδειγμα με το μπάσκετ δείχνει ότι η ανάδειξη μεγάλων ομάδων βασίζεται στην πλήρη οργάνωση, ακόμα και σε θέματα λεπτομερειών όπως σε ποιο ξενοδοχείο θα μείνει η ομάδα, τι θα φάει, πόσα μπουκάλια νερό θα πρέπει ο φροντιστής να φέρει στην προπόνηση κ.ο.κ. Στους εκδοτικούς οίκους δεν παρατηρείται ανάλογη οργάνωση, που φαίνεται από το ποιος είναι αναγνώστης και επομένως σκάουτερ κειμένων μέχρι ποιος επιλέγει το εξώφυλλο. Και το κυριότερο απουσιάζει ο επιμελητής, ο υπεύθυνος εκείνος που θα ρετουσάρει το χειρόγραφο, θα μιλήσει με τον συγγραφέα για μικρές και μεγάλες αλλαγές, που θα υποδείξει ατέλειες και θα προτείνει διορθώσεις, φυσικά όχι μόνο σε γλωσσικό επίπεδο. Αντίστοιχα απουσιάζει μια σθεναρή κριτική που να αντιπολιτεύεται και όχι να λειτουργεί συγκαταβατικά κι απλόχερα παρωθητικά, να κρίνει και να βοηθά στον διάλογο, να δείχνει δρόμους, να ωθεί στην αυτοσυνειδησία του πεζογράφου.
Το μυθιστόρημα δεν είναι απλώς προϊόν της συγγραφικής προσπάθειας, αλλά πρέπει να είναι της πολλαπλής επεξεργασίας από διάφορα χέρια και μάτια, της παλίμψηστης δράσης έμπειρων επαγγελματιών που θα επέμβουν –με τη θέληση του δημιουργού- ώστε το τελικό αποτέλεσμα να είναι πολύ καλύτερο από την πρώτη συγγραφική δουλειά. Ξεκινά σε συλλογικό επίπεδο πριν ξεκινήσει το γράψιμο και τελειώνει, αν τελειώνει, με τη μετάφρασή-του σε άλλη γλώσσα. Είναι το τελικό προϊόν μιας υποσυνείδητης διεργασίας που προάγεται με διαβάσματα, πολιτισμικές εγγραφές, κριτικούς διαλόγους…
Ανάλογη απουσία συντεταγμένης πολιτικής απουσιάζει από τον τρόπο προώθησης των βιβλίων στο εξωτερικό. Οι ατζέντηδες μόλις τα τελευταία χρόνια έχουν αναλάβει δράση, οι επιχορηγήσεις για μεταφράσεις είναι μηδαμινές, η κεντρική στρατηγική ώστε τα αξιόλογα έργα να προβληθούν στις μεγάλες αγορές είναι επιδερμική… Λείπει, όπως το ψυχανεμίζομαι, ένα μάρκετινγκ που θα μπορούσε υπό άλλες συνθήκες να προβάλει την ελληνική πεζογραφία ως εφάμιλλη πολλών άλλων περιφερειακών λογοτεχνιών, αλλά και ως αντάξια των μεγάλων λογοτεχνιών, που έχουν και το πλεονέκτημα της γλώσσας.
Με άλλα λόγια πιστεύω ότι δεν λείπει η ποιότητα (υπάρχει έστω κι αν περιορίζεται σε λίγες πέννες και σε λίγα βιβλία), αλλά η φυτωριακή ευρύτερη παραγωγή-της, η οργανωμένη επεξεργασία-της, η ανάδειξή-της και η εκστρατεία πειθούς των ξένων για την αξία της ελληνικής πεζογραφίας. Οι ίδιοι οι συγγραφείς λειτουργούν ατομικά, γράφουν και ακούνε τους φίλους-τους, συναντάνε μια κριτική των καλών λόγων, ομφαλοσκοπούνται (ευτυχώς η επαφή με την Ευρώπη και την Αμερική τους κάνει πιο εξωστρεφείς όλο και περισσότερο), αλλά δεν έχουν το συμπαγές εκείνο περιβάλλον που θα τους βοηθήσει να αξιοποιήσουν τις ιδέες, τα ρεύματα, τις τάσεις, τη γλώσσα και να γράψουν κορυφαία.
(τέλος Β΄ μέρους) 

[Οι εικόνες που συνοδεύουν αυτό το Β΄ μέρος αντλήθηκαν από: www.enet.gr, imgkid.com, blogs.sch.gr, www.zazzle.com, everydaylife.globalpost.com, www.ehlingmedia.com και www.guidingtech.com]
Πατριάρχης Φώτιος

37 comments:

Ρόζα said...

Γιατί σώνει και καλά, χρυσέ μου, θα πρέπει να αφομοιώσω και να εφαρμόσω αυτά που κάνουν οι άλλοι; Εγώ αυτά δεν τα μπορώ. Ούτε και να τολμήσει κανείς να παρέμβει στο κείμενό μου. Ή είναι δικό μου, ή δεν είναι. Άμα θέλει ο άλλος, να πάει να γράψει δικό του, καμία δουλειά δεν έχει με το δικό μου. Για τον ατζέντη, ναι. Σου ΄χα προτείνει κιόλας αλλά αρνήθηκες. Με πλήγωσες. Όταν κι εγώ γίνω μπεστ, θα κάνω πως δεν σε ξέρω.

Βιβή Γ. said...

πιγα να γράψο κατιτίς η γηνέκα για τα εφπολιτα εγο το βιλή μου και πέφτο πάνο στι ρώζα κιενό επρωκυτο να σημφωνισο μαζή σου ικο-δεσπότι μου ταχασα γιατη βρεθικα να συμφονο μαζή τις!!!! τι θα γήνι ρε πεδια σε εμφίλιο θα μας ριξεται να πουμε
να μι παρέμβι κανις στο κιμενόμου κανις @@@ επιμελιτις σας λεο

Anonymous said...

Χαχαχα! Καλό αν και γκροτέσκ...Θυμηθείτε τον Κάρβερ; Με ή/και χωρίς τον επιμελητή. Βέβαια η επιμέλεια ο επαγγελματισμός του σωστού εκδοτικού οίκου είναι μια μόνον πλευρά του θέματος.
Ας δούμε λίγο τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που συνέβαλαν στη γένεση του είδους μυθιστόρημα, όπως το ξέρουμε σήμερα.Μήπως δεν είχαμε τις συνθήκες της Γαλλίας ή της Αγγλίας; Τι ρόλο έπειξε αυτό; Νομίζω είναι καίριος παράγοντας.

Ρόζα said...

Νε, Βοιβεί αίτσει ηνε κε τω πραιπων για να φενετε κε η αξοια τις καθαιμοιανις. Να ινε και το νωμπαιλλλ με τω δοικοιο του κε αυτώ ωχι αντε ανται κι ωτι κι ωτι πωσΑΙΣ ΦΩΡΑΙΣ ΝΑ ΤΑ ΠΟΥΜΑΙ ΠΧΙΑ

Μαραμπού said...

Πατριάρχη Φώτιε,

κατ' αρχήν, δεν καταλαβαίνω γιατί δεν έκανες την σύγκριση με το ελληνικό ποδόσφαιρο (που στο κάτω κάτω πήραμε και ένα Γιούρο!!), θα ήταν πιο εύστοχη η σύγκριση και τέλος πάντων, δε θα μου έλειπε τόσο το στοιχείο της "παράγκας" που αποτελεί δομικό υλικό της σύνθεσης της εικόνας της καταρρέουσας εγχώριας λογοτεχνίας.

Στο θέμα του πετσοκόματος (της επιμέλειας ήθελα να πω) συμφωνώ με την Ρόζα και την Βιβή, και ταυτόχρονα θα ήθελα να πιστεύω ότι μια σωστή επέμβαση στο κείμενό μου (όσο οδυνηρή θα φάνταζε στην αρχή) θα έσωζε το σώμα του έργου μου και θα μου εμφυσούμε μια πειθαρχία στο μελλοντικό τρόπο χειρισμού της γραφής μου. Το πρόβλημα είναι ότι δεν μπορώ να εμπιστευθώ το χέρι του "γιατρού" που θα κάνει την επέμβαση. Θα με σεβαστεί όσο τους αναγνωρισμένους και σεβάσμιους "ασθενείς" του ή θα έχω την αμφίβολη και παρακινδυνευμένη μοίρα των "ανασφάλιστων";

Επιμηθέας said...

Νομίζω ότι εξακολουθούμε να κινούμασστε στην περιφέρεια του θέματος, κοινώς στα οργανωτικά. Θα επιμείνω ότι ίσως το σημαντικότερο είναι να διαλογιστούν οι συγγράφοντες για το ποια θέση εκπροσωπούν με τη γραφή τους σε σχέση με τη χώρα τους και τον κόσμο. Κακά τα ψέματα, ο τάδε κ. Σμιθ Αμερικανός ή Βρετανός μπορεί να γράψει τον πόνο της προσωπικής του νεύρωσης και το διεθνές κοινό να τον ακούσει, ο αντίστοιχος Έλληνας όμως (και Ρουμάνος, και Τούρκος, και Αιγύπτιος και Ισλανδός) δεν έχει αυτή την πολυτέλεια. Το διεθνές κοινό δεν πρόκειται να τον δεχτεί, αν εκείνος παρακάμψει το γεγονός της εθνικής του καταγωγής. Ψυχογραφίες λοιπόν της αστικής πραγματικότητας και ξαναζεσταμένα δράματα δωματίου είναι αποκλειστικά για εγχώρια κατανάλωση, όπως θα αντιμετωπίζαμε κι εμείς ένα προϊόν αντίστοιχο εκ Μπογκοτά προερχόμενο (θα το απορρίπταμε ως μεταπρατικό ψέμα, απαιτώντας τον εξωτισμό που του αναλογεί). Εκεί παίζεται κατ' εμέ το θέμα που άλλοι (πχ ο Πάβιτς, ο Παμούκ, ο Κανταρέ, ο Μαφχούζ) με τη συνδρομή του θηριώδους ταλέντου τους έλυσαν: να συντονίσουν την αυτοεικόνα με την ετεροεικόνα (σόρι για το νεολογισμό) της χώρας τους. Δε χρειάζονται το Χειμωνά οι ξένοι, έχουν πχ τον Μπέρνχαρντ, ούτε τη Μήτσορα ή την Καραπάνου χρειάζονται, η Σαρρώτ και η Ντυράς είναι τα πρωτότυπα. Τι προτείνω λοιπόν; Δεν ξέρω, πιασ' το αβγό και κούρευ' το, ας το βρουν εκείνοι που πρέπει...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα και Βιβή,
η ύπαρξη επιμελητή είναι μόνο μία από τις πολλές πτυχές οργάνωσης.
Είναι ένα από τα πολλά στηρίγματα που πρέπει να βρουν οι συγγραφείς,
αλλά ας μην ξεχνάμε το μείζον,
που είναι το πλαίσιο, εκδοτικό και κοινωνικό,
η κρατική και εκδοτική βοήθεια,
η κριτική συμμετοχή,
το γενικότερο πνεύμα περί συγγραφής,
η δημιουργία κουλτούρας ανάγνωσης (σε ποσότητα και ποιότητα, κι όχι η επιμονή στη μαζικότητα των μπεστ-σέλερ: σε κάλυψα, Βιβή;).

Ο επιμελητής είναι μια άκρως ενδεικτική παράμετρος,
που δείχνει εύγλωττα
ότι αν οι λογοτέχνες συνεχίσουνε να δουλεύουνε μόνοι,
θα είναι τα ταλέντα που (μπορεί να) γράφουν το πολύ καλό για εσωτερική κατανάλωση κείμενο,
αλλά όχι τα κορυφαία έργα που θα έχουν και την ανάλογη διεθνή αναγνώριση.
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μαραμπού,
ο τρόπος που δουλεύει η πεζογραφία μοιάζει με την προχειρότητα, την παράγκα, το κυνήγι της εύκολης επιτυχίας, το κυνήγι του χρήματος μέσω ευπωλήτων, την παραγοντοκρατία, τις δημόσιες σχέσεις, τις αναξιοποίητες υποδομές, την ανάδυση ταλέντων που πεθαίνουν μετά το πρώτο γκολ του ποδοσφαίρου.
Ένα Γιούρο (μπροστά στα δύο και... του μπάσκετ) κι αυτό ξεφούσκωσε μέσα σε δέκα χρόνια!

Απ' την άλλη,
επιμελητής σημαίνει συνεργάτης, σημαίνει φερέγγυος αναγνώστης, σημαίνει κριτικός
πριν από την ετυμηγορία των "κακόβουλων" κριτικών των εφημερίδων.
Αυτό όμως σημαίνει κουλτούρα συγγραφής και επιμέλειας, που δεν δημιουργείται εύκολα.
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Επιμηθέα,
δεν θα διαφωνήσω με όσα λες,
αν και πας τη συζήτηση αλλού.
Πάνω λοιπόν στο σκεπτικό-σου
έχω να πω ότι για να μπορέσει ο Έλληνας συγγραφέας να βρει αυτό το στίγμα που λες,
χρειάζεται μια πιο ευρεία, οργανωμένη και συλλογική στήριξη
η οποία θα τον βοηθήσει να βρει τον δρόμο-του.
Περιμένουμε από τον Έλληνα (σε κάθε τομέα) να πετύχει με την ιδιωτική πρωτοβουλία
κι ό,τι βρέξει ας κατεβάσει
(Δεν εννοώ μ' αυτό να προχωρήσουμε σε ένα είδος κρατισμού:
μιλάω για κρατική οργάνωση, αλλά και εκδοτική,
και συμβολή των κριτικών, των βιβλιοπωλών, των αναγνωστών).
Πώς θα γίνουν αυτά;
θα απαντήσω κι εγώ με την ίδια αμηχανία: "Δεν ξέρω, πιασ' το αβγό και κούρευ' το, ας το βρουν εκείνοι που πρέπει..."
Καληνύχτα
Π.Φ.

Ρόζα said...

Αγαπημένε μου, για τους ατζέντηδες και τα λοιπά να συμφωνήσω (με τις επιφυλάξεις και του Μαραμπού) αλλά για τα υπόλοιπα... δεν είναι λίγο συνταγές; Η αυθεντική λογοτεχνία, αγάπη μου (ποίηση και πεζογραφία) είναι πάνω απ' όλα έμπνευση. Και έμπνευση σημαίνει έρωτας. Και έρωτας σημαίνει...
Λοιπόν, ακριβέ μου, πες μου τι θέλεις να σου γράψω και θα σ' το γράψω!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anonymous,
(συγνώμη που σε προσπέρασα)
δεν μπορούμε άρδην να διαμορφώσουμε τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες,
που σωστά αναφέρεις,
και γι' αυτό όλα αυτά που με προβληματίζουν
δεν χτίζονται εύκολα.
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα,
εμάς των Ελλήνων μας λείπει η έμπνευση;
Έχουν περισσότερη οι άλλοι λαοί;
Λειτουργούν περισσότερο οιστρηλατημένοι αυτοί;
ΟΧΙ
Έχουν όμως έναν τρόπο να χειριστούν αυτήν την έμπνευση, μια παράδοση, μια καθοδήγηση, μια κουλτούρα ανάγνωσης.
Εκεί υστερούμε.
Φιλάκια
Π.Φ.

Ρόζα said...

Καλά, πάω τότε να κεντήσω τα προικιά μου...

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε (ή έστω Φαροφύλακα-ό,τι προτιμάτε),
η περιβόητη κρίση προφανώς έκανε τους εκδότες να προτιμήσουν μεγάλα ονόματα που συχνά, όχι πάντα βεβαίως, ανακυκλώνουν δράματα δωματίου εσωτερικής κατανάλωσης, όπως εξαιρετικά εύστοχα, είπε ο Επιμηθέας. Αυτά θα πουλήσουν και οι χαλεποί καιροί δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για πειραματισμούς. Η εξωστρέφεια (πόσα άραγε έργα δεν μιλάνε για την παθογένεια της ελληνικής οικογένειας και κοινωνίας;)είναι μια έξοδος από τον επαρχιωτισμό μας που δύσκολα τολμούν οι συγγραφείς και ακόμα πιο δύσκολα προωθούν οι εκδότες, κυρίως για οικονομικούς λόγους. Παρόλα αυτά, αν και ένας κούκος δεν φέρνει την Άνοιξη, ή έστω λίγοι, υπάρχουν και από τους παλαιότερους και από τους ελάχιστους πρωτοεμφανιζόμενους δείγματα εξωστρεφούς γραφής που δεν μυρηκάζουν αυτάρεσκα τα τρία κακά της μοίρας μας και επιχειρούν μια πιο πλατειά και πιο ουσιαστική ματιά στον κόσμο. Το πρόβλημα είναι ότι για να πέσει κανείς πάνω σε αυτά, πρέπει να μην κοιτά μόνον τις στήλες των ευπώλητων, αλλά να τολμά να διαβάζει και λιγότερο γνωστούς συγγραφείς, κάτι που απαιτεί και χρόνο και χρήμα.

Ρόζα said...

vivliokokkygia,
χαίρομαι που (μόλις τώρα) γνώρισα τη σελίδα σου.

Ρόζα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Vivliokokkygia,
καλωσήλθες στην αναγνωστική παρέα των ιστολόγων.
Νομίζω ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο στα μπεστ-σέλερ,
που αν δεν κάνω λάθος εννοείς.
Μπεστ-σέλερ θα γράφονται και θα εκδίδονται πάντα.
Το ζητούμενο, νομίζω, είναι πώς θα γαλουχήσουμε το μικρό ποσοστό αναγνωστών,
πώς θα γαλουχήσουμε τους αμέτρητους συγγραφείς, που επιδιώκουν να γράψουν καλή λογοτεχνία,
πώς θα ορθώσουμε ολόκληρο το σύστημα της βιβλιοπαραγωγής.
Κι, όπως σωστά λες, η κρίση δεν βοηθάει.

Πατριάρχης Φώτιος
(μην πέφτεις θύμα των διαδόσεων που λένε ότι είμαι φαροφύλακας!)

Ρόζα said...

Φαροφύλακα αγάπη μου,
τα ίδια έκανες και σε μένα.
Να με γαλουχήσεις και να με
γαλουχήσεις. Χειρότερη έγινα!
Άσε τον κόσμο να κάνει ό,τι θέλει.
Και μην κρύβεσαι πια, δεν ωφελεί.
Όλοι ξέρουν για το φάρο και για μας...

Anonymous said...

Ρόζα,
Σε ευχαριστώ που επισκέφτηκες το εξαιρετικά νεοσύστατο, λίγων ημερών, ιστολόγιό μου. Παλεύω ακόμα με τα τεχνικά ζητήματα.

Πατριάρχη Φ.Φ. (αφήνω στη διακριτική σας ευχέρεια την ερμηνεία του διπλού Φ),
Ευχαριστώ για την υποδοχή.
Πράγματι εννοώ τα μπεστ-σέλερς, όχι όμως της ροζ λογοτεχνίας, αλλά της λεγόμενης, ας πούμε «σοβαρής». Δεν είναι κακό πάντως ένα βιβλίο να σημειώνει πωλήσεις. Ανάμεσά τους υπάρχουν οπωσδήποτε κάποια αξιόλογα, αλλά και κάποια άλλα εσωστρεφή που αναμασούν τα της παθογένειας που «πουλάει». Σε αυτά τα τελευταία αναφέρομαι.
Πέρα από αυτό, μάλλον οι συγγραφείς, αν επιδιώκουν να γράψουν καλή λογοτεχνία, όπως λέτε, θα γαλουχήσουν τους αναγνώστες (αν βρουν το δρόμο τους προς έκδοση)
Οι κριτικοί είτε επαγγελματίες είτε ερασιτέχνες (αυτό φαντάζομαι εννοείτε με το α’ πληθ: θα γαλουχήσουμε) έχουν οπωσδήποτε μερίδιο ευθύνης στο τι διαβάζει ο κόσμος, αλλά ίσως όχι τόσο μεγάλη απήχηση τελικά. Αν ρίξετε μια ματιά στην δεκάδα που προκρίθηκε για τα βραβεία Public, θα δείτε ετερόκλητους συγγραφείς που δεν τους έχει κατ’ ανάγκη ευνοήσει η κριτική (μπορεί η κοινωνική τους δικτύωση, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα).
Κλείνοντας να προσθέσω πως ένα καλό βιβλίο πρέπει να απευθύνεται και να αγγίζει όσο το δυνατόν περισσότερους και όχι μόνο ένα μικρό αναγνωστικό κοινό. Πώς θα φτάσει στους πολλούς είναι πράγματι θέμα του συστήματος της βιβλιοπαραγωγής. Εδώ θα συμφωνήσω αμέριστα μαζί σας.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ποια εννοείς; Για δώσε ονόματα.
Π.Φ.

Anonymous said...

Ονόματα για ποια απ' όλες τις κατηγορίες που ανέφερα; Έχασα τη μπάλα.
Αν μιλάμε για καλούς που αναμασούν τα περί παθογένειας της οικογένειας (είπαμε, είναι κατά την γνώμη μου της μόδας, ακόμα και στη Στέγη έχει κάποια σχετική ημερίδα). Τσίτας ή Κορτώ. Η αιτιολόγηση σε ένα ποστάκι που κατά τύχη έγραψα πριν λίγες μέρες. Δεκτές μετά χαράς οι αιτιολογημένες διαφωνίες.
Αν πάλι εννοείτε για τα βραβεία του Public,δεν έχω πλήρη άποψη γιατί δεν τα έχω διαβάσει όλα. Αλλά τα Μαύρα παπούτσια της παρέλασης, δεν θα το κατέτασα στα πλέον ελπιδοφόρα από λογοτεχνικής πλευράς.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβλιοκωκκυγία,
ναι, έχουν μιλήσει πολλοί για την παθογένεια της ελληνικής οικογένειας
κι εγώ είχα πρόσφατα γράψει για τα έργα της Αναστασέα και της Μπογιάνου.

Θα ήθελα ωστόσο να ξαναγυρίσουμε στο αρχικό ποστ.
Αν αυτά και άλλα είναι καλά βιβλία,
αν όντως παράγουμε έναν σεβαστό αριθμό καλών έργων,
αυτό δεν σημαίνει ότι θα μείνουν εμβληματικά ή Κανονικά.
Και σ' αυτό δεν φταίει μόνο το θέμα:
ίσα ίσα που μερικά μικρά καθημερινά θέματα γεννούν βαθύ προβληματισμό και πανανθρώπινα ερωτήματα.
Το πρόβλημα, για μένα, είναι τριπλό:
1. πολλά καλά βιβλία, αλλά ελάχιστα κορυφαία, ελάχιστα εμβληματικά, όπως προείπα, ελάχιστα που να αφήνουν το στίγμα-τους.
2. σε κάθε καλό βιβλίο, έχω σχεδόν πάντα την αίσθηση ότι κάτι λείπει, κάτι σημαντικό απουσιάζει που το μετριάζει.
3. πώς θα οργανώσουμε
(το α΄ πληθυντικό αναφέρεται στην ελληνική κοινωνία)
την προώθησή-τους και την ανάδειξή-τους στο εξωτερικό,
πώς δηλαδή θα πείσουμε ότι υπάρχει μια καλή ελληνική σχολή, όπως συμβαίνει στο μπάσκετ
[ουφ, έκανα τον κύκλο και ξαναγύρισα στην αρχή]

Πατριάρχης Φώτιος

Δημήτρης Τερζής said...

Ζούμε σε μια χώρα όπου εκδότες

1. Προσκαλούν διάσημο ξένο συγγραφέα στην Ελλάδα και στο δελτίο τύπου "ξεχνούν" ν' αναφέρουν τα υπόλοιπα βιβλία του που κυκλοφορούν στα ελληνικά επειδή προέρχονται από άλλον εκδοτικό οίκο.

2. Ζούμε σε μια χώρα όπου οι ορισμένοι βιβλιοκριτικοί έχουν μπερδέψει το επάγγελμά τους με τα εργαστήρια γραφής και με την προώθηση συγκεκριμένων βιβλίων, συγκεκριμένων οίκων, μια κατάσταση που ανακυκλώνεται και πλέον βρομάει.

3. Ζούμε σε μια χώρα που φτασμένες πένες έχουν καβαλήσει τρελό καλάμι και ας κινούνται γύρω απ' το τρίπτυχο Οικογένεια - Εμφύλιος - Αριστερά.

4. Ζούμε σε μια χώρα που τη σχολή που λέτε, νομίζω ότι θα την δούμε στα επόμενα χρόνια. Κάτι κινείται, έξω απ' τα λογοτεχνικά όρια της μεταπολίτευσης, έξω απ' τις νόρμες τις οποίες έχουμε συνηθίσει χρόνια τώρα.

Όλα τα ανωτέρω έχουν σχέση με τον προβληματισμό που θέσατε. Τα σέβη μου.

Επιμηθέας said...

Αγαπητέ Πατριάρχη, σήμερα πλέον είναι τόσο ανοιχτά τα σύνορα και η ενημέρωση, που κανένα εθνικό πλάνο στήριξης δεν πρόκειται να πουλήσει στους ξένους ατζέντηδες κάτι που εκείνοι δε θα έχουν μυριστεί ήδη πρώτοι. Άλλωστε και επί παχέων αγελάδων είδαμε πόσο πενιχρά αποτελέσματα είχαμε (έκθεση Φραγκφούρτης με Ελλάδα τιμώμενη χώρα, απ' όπου μονάχα ο Μάρκαρης κατάφερε να γίνει 'ονοματάκι' - οι υπόλοιποι πολτοποιήθηκαν εντός μηνών). Οι εκδότες μιλάνε με ατζέντηδες συχνά πυκνά, ευκαιρίες υπάρχουν, βιβλία διαβάζονται και ωστόσο στη συντριπτική τους πλειοψηφία απορρίπτονται. Ακόμα και οι 'ονοματάρες' της εγχώριας αγοράς. Κάντε απλά το εξής τεστ: διαβάζοντας κάποιες ονοματάρες μας, που υπάρχουν στο χώρο απ' το '70 και το '80 κι έχουν πωλήσεις και βραβεία, φανταστείτε λίγο να ήταν σε μετάφραση και τα πραγματολογικά στοιχεία να αφορούσαν μιαν άλλη, γειτονική έστω χώρα, τη Σερβία ή τη Βουλγαρία. Θα σας ενδιέφερε ακόμα η περίπτωσή τους; Θα τελειώνατε τα βιβλία, αν υποτεθεί ότι τα είχατε αγοράσει καν;
Κατά τη γνώμη μου, το μόνο οργανωμένο πλάνο που θα είχε αξία, θα αφορούσε τη σχολική εκπαίδευση. Κατάργηση του άκυρου ανθολογίου νεοελληνικών κειμένων και διδασκαλία της λογοτεχνίας με ατόφια, ολόκληρα βιβλία και αύξηση των ωρών. Μόνο μια νέα, ενημερωμένη και δυνατότερη γενιά μπορεί να φέρει κάτι καινούργιο. Ίσως και το ίντερνετ με την επιμορφωτική δυναμική του να έχει φέρει ήδη κοντά μια πιο ισχυρή γενιά. Αλλιώς, αν περιμένουμε από επιτροπές και τα συναφή, βράσ' τα...

Anonymous said...

Η ερώτηση σας κάτω από το σχόλιό μου προφανώς δεν απευθυνόταν σε μένα. Διαφορετικά δεν εξηγούνται οι συστάσεις σας περί επαναφοράς στο θέμα, ούτε ο κύκλος που όπως λέτε κάνατε για να ξαναγυρίσετε στην αρχή! Ευχαριστώ πάντως για την ενδιαφέρουσα κουβέντα.

Ρόζα said...

Φώτιε, όταν κάτι λείπει και κάτι σημαντικό απουσιάζει, δεν έχουμε ένα καλό βιβλίο και γι' αυτό τα καλά βιβλία δεν είναι καθόλου πολλά, μην τρελαινόμαστε.
Ένας επιμελητής μπορεί να εντοπίσει και να κάνει διορθώσεις αναφορικά με οργανωτικά θέματα αλλά πώς να παρέμβει σε θέματα ουσίας και τι νόημα θα είχε αυτό;
Η εμμονή σου στο ρετουσάρισμα και το φωτοσοπάρισμα παραπέμπει σε σταρ σύστεμ και κακώς εννοούμενο μάρκετινγκ. Ούτε καν για ποδόσφαιρο και τα συναφή... για καλλιστεία μιλάς.
Είναι αυτό όραμα για τη λογοτεχνία;

Ρόζα said...

Καλό ξεφτιλίκι κι αυτό του παμπλικ...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Δημήτρη,
ακριβώς αυτές και παρόμοιες παθογένειες οφείλουμε ως κοινωνία να διορθώσουμε,
ώστε να χτίσουμε πιο δημιουργικά.
Η συγγραφή, επιμένω, δεν είναι ένα ατομικό χάρισμα που εκρήγνυται,
είναι ένα γερό δέντρο που δεν μεγαλώνει εν κενώ,
μεγαλώνει με κοινή προσπάθεια.

Κι αυτό που κινείται μακάρι να ριζώσει
και να δρέψουμε καρπούς.
Καλημέρα
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Επιμηθέα,
το ίδιο όμως θα έλεγα και για συγγραφείς από ανάλογα μικρές χώρες, π.χ. Τουρκία,
όπου το μικρό και το φορτωμένο πραγματολογικά με τοπικούς "μύθους" έχει περάσει σε ευρύτερο χώρο.
Και προβληματίζομαι με τον ίδιο τρόπο που το κάνεις κι εσύ:
γιατί ο Παμούκ μιλώντας για τις γειτονιές της Πόλης πήρε δίκαια Νόμπελ;
Δεν έχω έτοιμη απάντηση, αν και αναγνωρίζω πως γράφει μεστά και με διευρυμένη αντίληψη της πόλης-του,
πράγμα που όμως που στο ελληνικό φυτώριο μπορεί κάποια στιγμή να γίνει.

Συμφωνώ για το σχολείο.
Αν και δεν έχω σαφή γνώμη, το σίγουρο είναι πως δεν διαπαιδαγωγούμε νέους αναγνώστες και δη νέους συγγραφείς.
Καλημέρα
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβλιοκωκκυγία,
οι "συστάσεις"-μου αφορούσαν πρώτα εμένα,
ο οποίος παρασυρμένος από την πολύ ουσιαστική συζήτησή-μας
ξέφυγα σε άλλες ατραπούς.
Επομένως, μάζεψα πρώτα τον εαυτό-μου (εξ ου και το "ουφ")
ώστε να μη χάσουμε το κέντρο της κουβέντας-μας.

Να κεράσω ένα καφεδάκι στο Βιβλιοκαφέ;
Καλημέρα
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα,
αν ήμουν συγγραφέας, θα ήθελα έναν αξιόπιστο άνθρωπο
που θα διαβάσει βαθιά τη σοφία-μου και θα με συμβουλεύσει
σαν κριτικός πριν από τους κριτικούς,
σαν μπλόγκερ πριν από τους μπλόγκερ.

Τα βραβεία κοινού, συμφωνώ μαζί-σου,
είναι η επιβράβευση του μπεστ-σέλερ,
έστω κι αν στη λίστα πιθανόν να υπάρχουν και ελάχιστα ποιοτικότερα.

Καλημέρα
Π.Φ.

Ρόζα said...

Σαφώς και είναι η ΛΟΓΟ-ΤΕΧΝΙΚΉ συγγραφή ατομικό χάρισμα που, ναι, χρειάζεται και επίπονη δουλειά για να δώσει καρπούς. Και η ανάγκη είναι για τον εντοπισμό και την προβολή του έργου τέτοιων συγγραφέων. Αυτό που λες και ξαναλές για γαλούχηση και διαπαιδαγώγηση συγγραφέων δεν είναι παρά ο ευνουχισμός των πραγματικών δημιουργών και η καταστολή κάθε αυθεντικής δημιουργικής φλόγας ως προς τη σκέψη και την έκφραση.
Ρομποτάκια θέλεις, στρατιωτάκια και ευπειθείς υποστηρικτές της κατεστημένης εξουσίας. Ισοπεδωμένους όλους, κακούς, καλούς και μέτριους κάτω από την ίδια στολή, να σέρνονται πίσω από το ίδιο καρότο, να σκύβουν κάτω από το ίδιο μαστίγιο.
Διαπαιδαγώγηση συγγραφέων και τα μυαλά στα κάγκελα...
Είσαι ένας Πατριάρχης με τα όλα σου!
Λήξαμε.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ρόζα,
η σκέψη-μου είναι πολύ απλή,
μην τη στενεύεις σε χειραγωγήσεις και εργαστήρια συγγραφέων.
Γιατί οι Γάλλοι, οι Άγγλοι, οι Αμερικανοί, οι Ισπανόφωνοι
παράγουν μεγάλες συγγραφικές πέννες;
Μα γιατί έχουν μια κουλτούρα ανάγνωσης και μια κουλτούρα γραφής,
έχουν μια παράδοση που γαλουχεί τους επόμενους με τα δικά-της διδάγματα.
Αυτό χρειαζόμαστε.
Όχι κατευθυνόμενα πληκτρολόγια και μυθιστορηματικά καλούπια, όπως ερμηνεύεις τα λόγια-μου.
Είσαι, όπως πάντα, πύραυλος.
Π.Φ.

Εικονοκλάστης said...

Λείπει ένας.. Γκάλης.Να διδάξει το πως γίνεται η δουλειά ,τον επαγγελματισμό, το ταλέντο μακριά από κάμερες,δημόσιες σχέσεις και πορφυρογέννητους.
Λείπει μια σπουδαία νέα γενιά (Διαμαντίδης,Σπανούλης κτλ) που έπαιξε μπασκετ λόγω Γκάλη, που να μην τρέφεται από τερματισμένες θεματολογίες όπως εμφύλιος πόλεμος,καταστροφή Σμύρνης κτλ Μια γενιά που θα έχει μεγαλώσει με ευρωπαικό μπασκετ και ΝΒΑ και όχι με μελοδραματισμούς αυτοαναφορικότητας.
Κυρίως λείπει ένας θεσμός(οι μικροί εκδοτικοί δεν μπορούν μόνοι τους) που θα σπάσει τη γεροντοκρατία(τόσο σε συγγραφείς όσο και σε αναγνωστες,αμφίδρομη σχέση) και τα κλειστά συστήματα, όπως συμβαίνει άλλωστε σε όλους τους τομείς της παραγωγικής διαδικασίας στην Ελλάδα.
2 Ελληνες προπονητές θα πάνε στο F4 και οι 2 είναι σαραντάρηδες.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Εικονοκλάστη,
μίλησες τόσο απόλυτα μέσα στο πνεύμα της ανάρτησης,
σαν να έγραψα εγώ και το δικό-σου σχόλιο.
Ωστόσο, θα ήθελα να παρατηρήσω
ότι όσο υπάρχει η γεροντοκρατία
άλλο τόσο υπάρχει και μια νεοεμφανιζοκρατία,
καθώς με ένα καλό βιβλίο πολλοί βαφτίστηκαν σπουδαία ταλέντα,
αλλά δεν άντεξαν ούτε καν στο δεύτερο.
Χρειάζεται όχι μόνο μια στιγμιαία έκλαμψη
αλλά και υπομονή όσο και επιμονή με δεύτερο και τρίτο έργο, για να μιλήσουμε για καταξίωση.
Τα σέβη-μου
Πατριάρχης Φώτιος

Unknown said...

Δεν μπορούμε σαφώς να διαμορφώσουμε τον περίγυρο τώρα ή χτες αλλά εγώ μίλησα για μια παράμετρο γένεσης του μυθιστορήματος. Αν η γένεση δεν συμβεί ομαλά και με κατάλληλες συνθήκες η ωριμότητα, εάν έρθει, θα είναι ανάλογη. Ίσως γι αυτό παραμένεις στα εκδοτικά και των επιμελητών, όπου βεβαίως έχεις δίκιο. Ας αναλογιστούμε και τον σχετικό επαρχιωτισμό μας περί τα εκδοτικά ανάλογα του μεγέθους της χώρας και της εμβέλειας της γλώσσας. Ας προσθέσουμε και την έλλειψη πολιτικής μετάφρασης...ε; Τα περισσότερα δηλαδή τα είπατε όλοι ήδη...

Unknown said...

Χρειάζεται όχι μόνο μια στιγμιαία έκλαμψη
αλλά και υπομονή όσο και επιμονή με δεύτερο και τρίτο έργο, για να μιλήσουμε για καταξίωση.

Συνυπογράφω και επαυξάνω παρατηρώντας ότι τα παραδείγματα είναι πολλά...
Όπως και αν έχει προκύψει το πρώτο έργο (δουλειά ετών, βοήθεια, επιμέλεια, ή ό,τι άλλο) το μετά θα αναδείξει την πένα.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βαρβάρα, καλημέρα.
(Ήσουν ο ανώνυμος, τρίτος στη σειρά;)
Δεν επιμένω μονόπλευρα στην εκδοτική πλαισίωση του συγγραφέα, γιατί η κουλτούρα ανάγνωσης
περιλαμβάνει
και την παράδοση του είδους,
και την κριτική,
και το αναγνωστικό κοινό,
και το κράτος με την πολιτική του (σωστά και αυτή της μετάφρασης)
και τα βιβλιοπωλεία και...
Όλα αυτά βέβαια δεν αλλάζουν, σωστά,
από τη μια μέρα στην άλλη.

Σωστά επίσης λες
ότι "οι κοινωνικοπολιτικές παράμετροι" δεν είναι ώριμες,
η ελληνική κοινωνία έχει βγάλει το βιβλίο στις προτεραιότητές-της,
επειδή το ευρύτερο πλαίσιο είναι σαθρό.
Δυστυχώς, αυτό θέλει μακροπρόθεσμες προσπάθειες
και μας πάει ακόμα πιο μακριά.
Ενώ δηλαδή το μπάσκετ βρίσκει μια κοινωνία έτοιμη να στραφεί προς τον αθλητισμό
(σχετικά ώριμη γι' αυτό, πλην της βίας),
το βιβλίο παλεύει με ανθρώπους ουσιαστικά ανερμάτιστους.
Π.Φ.