Thursday, March 14, 2013

Η Ταχύτητα Της Ανάγνωσης

Πόσο γρήγορα διαβάζει κανείς; Είναι θέμα ιδιοσυγκρασίας ή βιβλίου; Παίζει ρόλο αυτό στην ποιότητα της ανάγνωσης; Δείχνει κάτι για τον αναγνώστη, για την αξία του έργου ή για τη διάθεση της στιγμής;
 
Η σχετικότητα του χρόνου είναι αποδεδειγμένη. Κι αν μεταφέρουμε τη θεωρία της σχετικότητας στην ανάγνωση, αντιλαμβανόμαστε συχνά ότι καθένας διαβάζει με διαφορετικό ρυθμό και τέμπο. Αλλά και το ίδιο το άτομο ποικίλλει στους χρόνους-του ανάλογα με τη διαύγειά-του, την υπομονή-του, το βιβλίο και το είδος της γραφής, το ενδιαφέρον κ.ο.κ.

            Ας δούμε ταχύτητες και ρυθμούς:
1.      Fast Read: είναι τα βιβλία που ρέουν αβίαστα, που σε αφήνουν να ρολάρεις στις σελίδες-τους. Χάρη στην αγωνία για το τέλος (λ.χ. σε αστυνομικά που ακολουθούν την κλασική συνταγή) η ανάγνωση μπορεί να γίνει σε έναν συνεχή και αδιάπτωτο ρυθμό. Βεβαίως ό,τι κερδίζει κανείς σε χρόνο, τον χάνει σε βάθος, αφού συνήθως τέτοια αναγνώσματα είναι ρηχά.
2.      Interrupted Pleasure: πρόκειται για τα κείμενα που έχουν ελεύθερο τον διάδρομο απογείωσης, με αποτέλεσμα να προκαλείσαι για γκαζωμένο διάβασμα. Επειδή όμως μέσα-σου συνειδητοποιείς ότι το βιβλίο έχει κρυφές χάρες και η απόλαυσή-του δεν στηρίζεται μόνο στην αεριωθούμενη γραφή-του, φρενάρεις σκόπιμα και το διαβάζεις ναι μεν με ταχύτητα αλλά σταματάς επίτηδες, το μηρυκάζεις και συνεχίζεις μετά από κάποιες ώρες σπινταριστός.  
3.      Steady Rhythm: το βιβλίο κυλάει αβίαστα και σε κρατά ζωντανό, αν και δεν επείγεσαι να το προχωρήσεις. Υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ αυτού που διαβάζεις και αυτού που περιμένεις. Δεν νιώθεις ότι το κείμενο σε οδηγεί βιαστικά προς την έξοδο, αλλά ούτε ότι σε κρατάει εγκλωβισμένο, χωρίς να σε ξεναγεί σταδιακά από το ένα μέρος-του στο άλλο.
4.      Focused Reading: αργό διάβασμα που το νιώθεις ως ανάγκη, προκειμένου να καταλάβεις τη λεπτομέρεια, να χαρείς τη γραφή στα ποικίλα τσαλιμάκια-της, να νιώσεις τη γλώσσα που φιδοσέρνεται λαγγεμένη. Εδώ ίσως δεν ενδιαφέρει το σύνολο αλλά το μέρος, καθώς το κείμενο φέρνει στην ποίηση και ζητά την προσοχή στα επιμέρους. Χαμηλώνεις από το δάσος στο δέντρο και προχωράς από κορμό σε κορμό με την υπομονή που ταιριάζει σε μια τέτοια ανάγνωση.
5.      Sisyphean Golgotha: δεν βγαίνει με τίποτα. Διαβάζεις και νιώθεις ότι η ανάγνωση βαδίζει σημειωτόν, αισθάνεσαι σαν να κουβαλάς πέτρες σε μια ανηφόρα που δεν έχει τέλος. Είναι τα βιβλία που ναρκισσιστικά κρατάνε τον αναγνώστη ζευγμένο σε μια ανάγνωση-εφιάλτη, όπου, όσο και να θέλεις να επιταχύνεις, οι σελίδες έχουν τη δική-τους λογική που σε φρενάρουν αδυσώπητα.


Φαντάζομαι ότι υπάρχουν κι άλλοι ρυθμοί, κι άλλα αναγνώσματα που σε αφήνουν να τρέξεις στον αιφνιδιασμό ή που σε ακινητοποιούν σαν δαγκάνα της αστυνομίας.
Τελικά ο ρυθμός και η ταχύτητα λένε κάτι για την ποιότητα του βιβλίου που διαβάζεις; Μάλλον, όχι. Λένε όμως ίσως κάτι για την ποιότητα της ανάγνωσης, για όσα βιβλία πρέπει να διαβαστούν με άλλο τέμπο από αυτό που τελικά κανείς επιλέγει. Κι όταν το καταλάβει, οφείλει ως συνεπής με τον εαυτό-του αναγνώστης να προσαρμοστεί, για να μην αδικήσει με τη βιασύνη ή τη νωθρότητα το εκάστοτε βιβλίο.
Προσωπικά δεν αντέχω τα βιβλία που τρέχουν μόνα-τους. Δείχνουν εύκολη γραφή και λαϊκίστικη διάθεση απέναντι στον απαιτητικό αναγνώστη. Δείχνουν ότι τα ενδιαφέρει μόνο η ιστορία, γραμμένη σαν τηλεοπτικό φιλμ που δεν στέκεται στις λεπτομέρειες, για να μην ανακόψει την ορμή. Από την άλλη, δεν αντέχω τα βραδυπορούντα έργα, που κοιτάνε συνεχώς τον εαυτό-τους, αυτοθαυμάζονται σε μια μοντερνιστική εσωστρέφεια και αδυνατούν να επικοινωνήσουν ακόμα και με τον καλοπροαίρετο και επίμονο αναγνώστη.
[Ξεκινώντας από τη φωτογραφία κορυφής οι πηγές μου είναι: www.provincia.mediocampidano.it, lettreshg.wordpress.com, www.telegraph.co.uk, www.buechersammler.de, leanderwattig.de, kindlereader.blogspot.com]
Πατριάρχης Φώτιος

20 comments:

Anonymous said...

Σίγουρα οι αναγνωστικοί ρυθμοί είναι προσωπικοί. Όπως και το ίδιο το διάβασμα, άλλωστε.
Μια χαρά τους κατηγοριοποιήσατε.
Μιά ένσταση μόνο:
Δεν θα μπορούσαν να είναι στα ελληνικά;
(Λέω τώρα...)

κ.κ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

κ.κ.,
είμαι πάντα πολύ εστιασμένος στην ελληνική απόδοση όσων λέω.
Είπα όμως τώρα να κάνω λογοπαίχνια με λέξεις, όπως Fast Track κ.ο.κ., που είναι της μόδας. Ένα λεκτικό παιχνίδι.
Πατριάρχης Φώτιος

anagnostria said...

Ενδιαφέρων προβληματισμός. Μήπως θα ήταν χρήσιμα κάποια συγκεκριμένα παραδείγματα για τον κάθε ρυθμό; Εκτός από τα αστυνομικά δεν αναφέρεις κανένα άλλο.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Καλή-μου anagnostria,
θα μπορούσα να πω ότι διάβασα λ.χ. με πολλή δυσκολία τον Delillo ("Σημείο Ωμέγα"), ενώ σταματούσα επίτηδες για να συλλάβω και να χαρώ τη γραφή του Μουρακάμι (1Q84). Παραδείγματα άφθονα.
ΑΛΛΑ,
δεν είμαι σίγουρος ότι ο ρυθμός είναι θέμα βιβλίου (άρα ο ίδιος για όλους του αναγνώστες του ίδιου έργου) ή θέμα αναγνώστη (που διαβάζει ενίοτε έτσι κι ενίοτε αλλιώς).
Καμιά απάντηση;
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

ειναι ΚΑΙ βιβλιου αλλα ΚΑΙ αναγνώστη. Ειναι θεμα παιδειας ή ιδιοσυγκρασιας, δεν ξερω Θυμάμαι πριν πολλα χρονια, στο πρωτο μου βιβλιο, μια φιλη μου ειχε πει (σε αντιθεση με άλλους) ως κομπλιμέντο οτι το διαβάζει αργά-αργα, και ειχα στενοχωρηθει: νομιζα οτι "μου τη λέει" πλαγιως, πως το βιβλιο ειναι μαπα. Ομως οχι, όπως διαπιστωσα παρατηρώντας την γενικα: εννοούσε οτι το απολάμβανε!
Εγώ παλι ειμαι μέσος προς γρηγορο τυπο-ακομα και σε "δυσκολα" βιβλία. Βιβλία που με πολυκρατάνε τα παρατάω (το σισιφιαν γκολγκόθα μου ειναι αγνωστο βιτσιο)
Ειναι λοιπόν και ιδιοσυγκρασια. Πιστευω οτι εχει και ψυχαναλυτική πλευρα: εχει να κανει με το πως απολαμβάνουμε τη ζωή.

(ασχετο, παει στο προηγουμενο ποστ: μπηκα χτες βραδυ στο site του Πατάκη να αγοράσω το "Μυστικο της 'Ελλης", αλλα δεν υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή-ενω υπάρχουν πολλά άλλα. Γιατί;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
στην κατηγορία Sisyphian Golgotha μπορείς να αντιδράσεις με δύο τρόπους:
α) να θεωρήσεις ότι αυτό το βιβλίο δεν σου πάει, δεν ανταποκρίνεται στην πρόσληψή-σου, δεν αντέχεται και να το παρατήσεις
ή
β) να θεωρήσεις τον εαυτό-σου (ακόμα) ανεπαρκή να το καταλάβει και να πασχίσεις να το τελειώσεις, μπας και ανέβεις ως αναγνώστης. Τότε, στο τέλος, να βγάλεις και το τελικό συμπέρασμα.
Πατριάρχης Φώτιος

anagnostria said...

@pellegrina το μυστικό της Έλλης βεβαίως υπάρχει σε ηλεκτρονική μορφή. Το αγόρασαναπό το perizitito. Είναι μάλιστα από τα βιβλία που σου επιβάλλουν ένα γρήγορο ρυθμό, χωρις αυτό να τα υποβαθμίζει.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ωραίο θέμα άνοιξε!
Πόσο η ηλεκτρονική ανάγνωση λογοτεχνικών έργων υποβάλλει ή επιβάλλει μια ανάγνωση γρήγορη, βιαστική και εν μέρει αλματώδη;
Πατριάρχης Φώτιος

Βιβή Γ. said...

1.Το Sisyphean Golgotha τα...σπάει(που λέμε κι εμείς οι έφηβοι)
2.το ενίοτε έτσι κι ενίοτε αλλιώς νομίζω αφορά τους περισσότερους,
μου φαίνεται λογικό άλλωστε
3.Η γρήγορη, βιαστική και εν μέρει αλματώδης ανάγνωση που λες δεν έχει να κάνει με το μέσο,νομίζω. Διαβάζω ηλεκτρονικά κυρίως στα αγγλικά,κείμενα συχνά δύσκολα και που απαιτούν εστίαση.
Είναι άνετη η ανάγνωση, αυτό να λέγεται,έχεις κι ένα γρήγορο λεξικό από δίπλα και κλικ κλικ ξεμπερδεύεις αλλά δεν έχει γίνει ο βασικός μου τρόπος διαβάσματος, τίποτα δεν συγκρίνεται με το χαρτί,ακόμα και σε εφημεριδόχαρτο τυπωμένο το λογοτεχνικό βιβλίο είναι φετίχ, διατί να το κρύψωμεν άλλωστε;

Pellegrina said...

σωστά, μολις το κατέβασα.(Απο το Perizitιto, στον Πατάκη νομιζω δεν υπαρχει)
.Κατα τη γνωμη μου ΚΑΜΙΑ διαφορα δεν υπάρχει (αξιόλογη) αναμεσα στην ηλεκτρονικη και τη χαρτινη αναγνωση. Οι διαφορες οφειλονται στην εξοικειωση ή οχι με το αντικειμενο, στις πρωτες εντυπωσεις και απαιτησεις,και απλως δινουν αφορμη για να ασχοληθουμε με το τι ειναι αναγνωση.
Το συγκεκριμενο διαβαζεται πολυ ευκολα, οπως διαπιστωσα. Και στο χαρτι το ιδιο ευκολα θα διαβαζοταν υποθετω
υγ: στο (ανεκδοτο παντα) μυθιστορημα μου, τη "Μερα της Μελανης" υπαρχει η ιδια μεταβαση απο το παραδοσιακο στο καινοφανές μεσο αναγνωσης, μονο που εκει ειναι αντιστροφα: απο το ηλεκτρονικο στο χαρτι. Αν και η μεταβαση ειναι (στο "βιβλιο" μου) κυριως αυτο που ειπα μολις (αφορμη να ασχοληθουμε με τη αναγνωση), εχω την εντυπωση οτι μια τετοια μετάβαση οντως θα ηταν πιο εντυπωσιακη για το χρηστη. Φανταστειτε το λιγο.

Pellegrina said...

την εξοικειωση με το μεσο αναγνωσης εννοω

Βιβή Γ. said...

Pellegrina,προφανώς θα πάμε και σ΄αυτό,γιατί όχι.Αλλά ακόμα το χάρτινο την έχει την ομορφιά του.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Είχα διαβάσει παλιότερα (δεν θυμάμαι πού) ότι το διάβασμα στην οθόνη ευονεί το skipping, οδηγεί τον αναγνώστη σε ένα πιο γρήγορο πέρασμα, σε μια διαγώνια ενίοτε ανάγνωση.
Είναι θέμα εξοικείωσης με το μέσο;
Διαφωτίστε-με.

Κι από την άλλη, ο ρυθμός είναι θέμα εξοικείωσης με το είδος του μυθιστορήματος (για να επανέλθω στο έντυπο);
Κάθε είδος υπαγορεύει τον δικό-του ρυθμό;
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

skipping δε λες τίποτα: κουνας τον κατω κέρσορα του adobe digital, σελιδα 50..100..200..400. Τέλειωσες!
Απο την άλλη θα ειναι παντα εκει μπροστά σου με λιγα κλικ, πολλές πιθανοτητες να επανέλθεις (πολύ περισσότερες απο ό,τι αν ηταν στο ραφι)
Το skipping δεν ειναι παντα κακο. Στα μη λογοτεχνικά βιβλία μάλιστα για μενα ειναι η μεθοδος αναγνωσης: διαβαζω ο,τι με ενδιαφερει, συνδιαλεγομαι. Επειδη τυπωνεται γραμμικα, δεν σημαινει οτι διαβαζεται γραμμικα, να μην αρχισω τα μεταμοντέρνα. Επισης ειναι η εναλλακτική του σισίφιαν γκολγκόθα. Επισης, στο χαρτινο γινεται πληρες (σε ολη την έκταση)skipping ΠΡΙΝ την αγορά -το ηλεκτρονικο σου εχει ενα συνηθως συνεχές αποσπασμα, το οποίο, ειρησθω εν παροδω, παντα να διαβαζουμε πριν αγοράσουμε!
(Νομιζω πως το skipping εχει συκοφαντηθεί απο τους σχολικής νοοτροπίας ψυχαναγκαστικους αναγνωστες-σελιδα τη σελιδα γυρνάμε, στο "ιερό" βιβλίο!Μια χαρα το βρισκω!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Δεν ξέρω αν ένα λογοτεχνικό βιβλίο αξίζει να προσπερνάται με βιασύνη, με skipping, με άλματα, ακόμα και στα σημεία που κάνει κοιλιά.
Ομολογώ ότι μερικές φορές δεν το αποφεύγω, αλλά νιώθω ότι, αν ήμουνα αποκλεισμένος με αυτό το βιβλίο στα χέρια, θα του έδειχνα περισσότερη προσοχή, που ίσως την άξιζε.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

..αλλα ευτυχως δ ε ν εισαι αποκλεισμένος!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Πού το ξέρεις;
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Αποκλεισμένος και στο διαδικτυο, αποκλειεται!!

Κ.Σ. said...

Διαβάζω γρήγορα μόνο τα βιβλία που δεν μου αρέσουν, συχνά προσπερνώντας πολλές σελίδες. Βέβαια, σπάνια συμβαίνει αυτό, γιατί αν κάτι δεν μου αρέσει απλά σταματάω να το διαβάζω.

Όσον αφορά την ηλεκτρονική ανάγνωση, δεν νομίζω ότι υπάρχει διαφορά από το βιβλίο στην ταχύτητα ανάγνωσης.

Κρίμα πάντως για τις αγγλικές ονομασίες...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κ.Σ.
καλωσήλθες στην παρέα-μας.
Ξαναλέω ότι, παρόλο που είμαι φανατικός των ελληνικών ονομασιών,
τώρα ενέδωσα και έκανα ένα λογοπαίγνιο...
Ταπεινά, συγγνώμη.
Πατριάρχης Φώτιος