Ένα πολιτικό με μπόλικες δόσεις κατασκοπίας βιβλίο κινείται συνήθως πάνω σε δύο επίπεδα, τα οποία και πρέπει να συμβιβάσει με αληθοφάνεια: από τη μία, η εμφανής (πρόσφατη) ιστορία που είναι γνωστή από τα ΜΜΕ και τις μαρτυρίες, και από την άλλη το (μυθοπλαστικό) παρασκήνιο που πρέπει να στηθεί, να συντονιστεί με την ιστορία και να αναδείξει κρυμμένα μυστικά και κίνητρα.
Latte Cappuccino:
Antoine Bello
“Les éclaireurs”
Gallimard
2009
“Οι ιχνηλάτες”
μετ. Ε. Γραμματικοπούλου
εκδόσεις Πόλις
2010
Ο Antoine Bello έγινε γνωστός πριν από ένα περίπου χρόνο με το μυθιστόρημα “Οι παραχαράκτες” (εκδόσεις Πόλις, 2009), το οποίο παρουσίασα στην ανάρτηση της 12ης Σεπτεμβρίου 2009. Το δεύτερο έργο αποτελεί συνέχεια στη διαφαινόμενη τριλογία και στηρίζεται σε ένα πλασματικό σύμπαν, σε έναν μυθιστορηματικό κόσμο που πείθει εξ αρχής για την ύπαρξή του: ο ΟΠΠ (Όμιλος Παραχάραξης της Πραγματικότητας) είναι μια παγκόσμια μυστική οργάνωση που εξυφαίνει φανταστικά σενάρια, τόσο όμως καλά δουλεμένα με παραπομπές σε βιβλιογραφία, με σελίδες στο διαδίκτυο, με πράκτορες που συμμετέχουν σε συσκέψεις και προσπαθούν να παρουσιάσουν τη σύγχρονη ιστορία από τη δική-τους σκοπιά, άλλοτε αλλοιώνοντας στοιχεία για το παρελθόν κι άλλοτε κατασκευάζοντας εξ αρχής τα τεκμήρια των απόψεών τους.
Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Ισλανδός Σλιβ Νταρτουνγκούβερ, είναι ένας ικανότατος πράκτορας τρίτης βαθμίδας, σχετικά χαμηλά ακόμα αλλά με εξαιρετικές επιτυχίες που τον κάνουν έμπιστο πρόσωπο που αναλαμβάνει ειδικές αποστολές (η κινηματογραφική σύλληψη δεν είναι χολιγουντιανή, όπως φαίνεται). Επειδή ο Όμιλος είχε βάλει το χεράκι-του, στη δημιουργία της Αλ Κάιντα και τώρα (11 Σεπτεμβρίου 2001) που κατέρρευσαν οι Δίδυμοι πύργοι από τρομοκρατική επίθεση, νιώθει πως πρέπει να περιορίσει τις τριβές και έναν πιθανό πόλεμο μεταξύ Αμερικανών και Μουσουλμάνων. Συγκροτεί λοιπόν επιτροπή, μέσα στην οποία ανήκει και ο Σλιβ, που αναλαμβάνει αυτή την αποστολή, ενώ παράλληλα ο Σλιβ επωμίζεται την ευθύνη να ανακαλύψει ποιοι από τον ΟΠΠ κατασκευάζουν πλαστά στοιχεία που δείχνουν τον Σαντάμ να έχει πυρηνικό και βιολογικό οπλοστάσιο προωθώντας έτσι την αμερικανική πολεμοχαρή πολιτική.
Και πίσω από αυτό το οικουμενικό πολιτικό σκηνικό, ο Σλιβ δεν παύει να αναρωτιέται ποιος ο σκοπός του ΟΠΠ και πόσο συνάδει με κάποιες αξίες που διακρίνουν τον Ισλανδό αλλά και πόσο κατευθύνεται προς μια ουσιαστική στοχοθεσία ή όχι.
Ο αναγνώστης παρακολουθεί την πολιτική και διπλωματική ιστορία τόσο στο περιφερειακό Τιμόρ της Πολυνησίας όσο και στην κεντρική σκηνή με την Αλ Κάιντα και τα χτυπήματά-της, τον Μπους Τζούνιορ και τον Σαντάμ, τον 2ο πόλεμο στον Κόλπο και τους επιφανείς πολιτικούς να αλωνίζουν με ψευδείς και πεποιημένες μαρτυρίες. Το πολιτικό μήνυμα είναι σαφές: οι Αμερικανοί έπλασαν στοιχεία και έτσι οδήγησαν τον λαό-τους αλλά και την παγκόσμια κοινή γνώμη να πειστούν πως ο Σαντάμ είναι επικίνδυνος και πως ο πόλεμος είναι αναγκαίος. Η λογική του ΟΠΠ υπάρχει πρώτα στις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ, που σκηνοθετούν ένα έργο που θα οδηγήσει στην εισβολή, για να εξυπηρετήσουν μόνο τα δικά-τους συμφέροντα.
Ο Bello είναι Γάλλος αλλά γεννημένος στην Βοστώνη το 1970. Σκέφτεται λοιπόν ως Ευρωπαίος αλλά έχει την οικουμενική αντίληψη της Αμερικής, χωρίς ωστόσο να μένει τυφλός μπροστά στις πρακτορικές-τους πρακτικές. Το βιβλίο ξαναδιαβάζει τις διεθνείς εξελίξεις υπό το πρίσμα μιας ματιάς που δεν αφήνεται στα ΜΜΕ αλλά προχωρά σε αναλύσεις τάσεων και κινήτρων, τόσο πλασμένες με αιτιώδεις σχέσεις και αυστηρούς συλλογισμούς στους οποίους μόνο ένας αναγνώστης με ανάλογο βαθύ πολιτικό σκεπτικό θα μπορούσε να βρει κενό.
Τέλος, η απάντηση που δίνει στον σκοπό του ΟΠΠ μού φέρνει πάλι στον νου μία από τις ερμηνείες που είχα δώσει στο πρώτο έργο, στους “Παραχαράκτες”: η όλη παραχαρακτική δραστηριότητα του Ομίλου μοιάζει στον σκοπό αλλά και στις τεχνικές με αυτή των λογοτεχνών, οι οποίοι παραχαράσσουν την πραγματικότητα με αληθοφανή σενάρια, στήνοντας μπροστά στον αναγνώστη μια κατασκευή, πειστική και μελετημένη, ώστε κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης να διεισδύει σε ένα παράλληλο σύμπαν, σε έναν τεχνητό κόσμο φαντασίας και λογοτεχνικότητας, τόσο ζωντανό όμως που μοιάζει με πραγματικό.
Φυσικά ο βασικός στόχος είναι να αναδείξει μια παρακυβέρνηση που παρεμβαίνει ανά την υφήλιο και χρησιμοποιεί τα χρήματά-της σε συγκεκριμένα σημεία της ιστορίας. Ειδικά με την εναντίωση στον Μπους και την απόδειξη της παραχάραξης στοιχείων για να οδηγηθεί στον πόλεμο εναντίον του Ιράκ, ο Bello προβαίνει σε μια πολιτική πράξη καταγγελίας. Σε μια ευρύτερη στόχευση οι έξι επικεφαλής του οργανισμού που κατάγονται από δευτερεύουσες χώρες [Καμερούν, Αζερμπαϊτζάν, Ελλάδα!!!, Ολλανδία, Κίνα (δεν θεωρείται προφανώς υπερδύναμη) και Γαλλία (ο εκπρόσωπός-της είναι εκεί για τιμητικούς λόγους)] συστήνουν μια άτυπη παγκοσμιοποιημένη κυβέρνηση, όπου δεν κυριαρχούν όχι οι εκπρόσωποι υπερδυνάμεων αλλά περιφερειακές κουλτούρες που ανέδειξαν τυχαία (;) τους ικανότατους πράκτορές-τους.
Οι “Ιχνηλάτες” είχαν σαφώς περισσότερα προβλήματα από το πρώτο έργο. Η πλοκή είναι λιγότερο σφιχτή και περισσότερο επεισοδιώδης, αφού τα δυο τρία επεισόδια που διαρθρώνουν το έργο τίθενται σε χαλαρή σύνδεση μεταξύ-τους. Ο Bello φαίνεται πως διοχέτευσε όλη την επινοητική-του φαντασία στους «Παραχαράκτες» κι έπειτα θέλησε να συνεχίσει χωρίς ωστόσο να ξαφνιάζει με τη φαντασία-του παρά μόνο με την πολιτική-του θέση κατά των Αμερικανών.
Πατριάρχης Φώτιος
No comments:
Post a Comment