“The Long Goodbye”1953
“Ο μεγάλος αποχαιρετισμός”
μετ. Αντώνης Καλοκύρης
εκδόσεις Κέδρος
2008
Ο Τσάντλερ είναι ο κλασικός συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας, εφάμιλλος της Αγ. Κρίστι, που διαμόρφωσε ή συνέτεινε στη διαμόρφωση της αμερικανικής σχολής. Κι όλοι οι επόμενοι συγγραφείς θήτευσαν πρώτα σε τέτοια κείμενα για να προχωρήσουν τις δικές τους εθνικές τάσεις στο αστυνομικό μυθιστόρημα.
“Ο μεγάλος αποχαιρετισμός” παρακολουθεί δύο ιστορίες που εξελίσσονται παράλληλα και συχνά, πριν από το τέλος, συμπλέκονται: αφενός η δολοφονία μιας πλούσιας κυρίας και η επακόλουθη «αυτοκτονία» του συζύγου της που θεωρούνταν ένοχος και αφετέρου η «αυτοκτονία» ενός αλκοολικού συγγραφέα. Και στις δύο περιπτώσεις ο γνωστός Φίλιπ Μάρλου, ήρωας-ντετέκτιβ του Chandler, εμπλέκεται όχι μόνο επαγγελματικά αλλά και προσωπικά.
Με το έργο αυτό συνειδητοποιώ γιατί αυτού του είδους το noir, αυτό το αμερικάνικης κοπής έργο, παρά την κλασική του αξία, δεν με αγγίζει. Ο ήρωας, ωμός και ανυπόταχτος, προβάλλει το πρότυπο του tough guy, του πολύ σκληρού για να πεθάνει, που δεν στερείται όμως ανθρωπιάς, αλλά δεν διακρίνεται και από τη μαθηματική σκέψη του που θα συνδυάσει τα στοιχεία με πουαρικό τρόπο για να βρει τον ένοχο. Ίσως μιλώ με προκατάληψη, αφού έχω μεγαλώσει με συνταγές Αγ. Κρίστι και τέτοιου είδους έργα μου θυμίζουν πολύ Χόλυγουντ και ταινίες υποκουλτούρας, όλο δράση και μαγκιά και καθόλου ευφυΐα και εσωτερική αλληλουχία.
Από την άλλη, με κούρασε η πολυλογία, η εκτενής καταγραφή σκηνών και διαλόγων, οι πολυάριθμες αφηγήσεις που δεν σχετίζονται στενά με τον κορμό της πλοκής. Θα προτιμούσα πιο πυκνά περιγράμματα, πιο μεστές επιλογές στο τι θα πει και τι θα αφήσει.
Είναι μερικά είδη ή έργα, που, ενώ σε άλλους λένε, δεν κολλάνε με τίποτα με την αναγνωστική ιδιοσυγκρασία άλλων… Δες την κριτική του Γουδέλη στην Ελευθεροτυπία (2.1.2009) (http://archive.enet.gr/online/online_issues?pid=51&dt=02/01/2009&id=1365692 ). Γενικά δεν το πολυείδα στα μπλογκς και στις εφημερίδες. Μήπως η αμερικάνικη σχολή δεν μας ταιριάζει;
Πατριάρχης Φώτιος
12 comments:
"Γενικά δεν το πολυείδα στα μπλογκς και στις εφημερίδες. Μήπως η αμερικάνικη σχολή δεν μας ταιριάζει;"
Εξαρτάται νομίζω κι απ` την ηλικία.
Πιτσιρικάς ήμουν μανιώδης με προτίμηση στ` αμερικάνικα (ο Ντάσιελ Χάμμετ μου άρεζε περισσότερο απ` τον Τσάντλερ, όπως και επίσης και ο Ερλ Στανλευ Γκαρντερ . Μετά τα `κοψα κι έμεινα με την Κρίστι. Μετά την έκοψα κι αυτή κι έμεινα με την Χάϊσμιθ.
Σήμερα δεν λέω όχι σ` ένα αστυνομικό αλλά δύσκολα βρίσκω ένα που να μ` ενθουσιάζει.
Πατριάρχα και εκλεκτοί θαμώνες καλησπέρα,
Είμαι της γνώμης ότι παρά τις όποιες σεβαστές αναγνωστικές επιφυλάξεις αυτά τα έργα των κλασικών πια του είδους πρέπει να τα δούμε αλλιώς, με περισσότερη ανοχή, σαν μια παρακαταθήκη δηλαδή που έχουν αφήσει στη λογοτεχνία συνομιλώντας από δω και πέρα με άλλα κείμενα.
Θυμάμαι να διαβάζω πρόσφατα στο Βιβλίο των χρησμών του Πωλ Ώστερ το απολαυστικό διακειμενικό παιχνίδι του συγγραφέα ήρωά του με το Γεράκι της Μάλτας του Ντάσιελ Χάμετ. Μια ολόκληρη ιστορία βασίζεται στο πώς ο ήρωας αυτός ξεπατικώνει την υπόθεση της «εξαφάνισης» από το βιβλίο του Χάμετ για την ιστορία του και πως αυτή η μίμηση επηρεάζει τη ζωή του. Ομολογώ βέβαια ότι για την ανάγνωση του βιβλίου του Ντάσιελ Χάμετ να μην εξέφραζα τον ίδιο – πρωτογενή - ενθουσιασμό.
Βιβλία σαν κι αυτό, που μας κληροδότησαν την χαρακτηριστική – έστω στυλιζαρισμένη φιγούρα του ντετέκτιβ Μάρλοου - έχουν την πατίνα του κλασικού και πρέπει να τους αναγνωρίσουμε πως οποιοδήποτε αστυνομικό γράφτηκε μετέπειτα, δεν μπορούσε να μην πάρει υπόψη του τον Μάρλοου
Τελείως συμπτωματικά, έχω κι εγώ σήμερα μια ανάρτηση με αφορμή ένα αστυνομικό βιβλίο ενός άλλου κλασικού του είδους του Σιμενόν και τον τρελό του Μπερζεράκ του.
Είδα ότι και ο stavlos πρόσφατα ασχολήθηκε με τον άνθρωπο που έβλεπε τα τραίνα να περνούν του ιδίου.
Νάστε πάντα καλά.
Χαίρε αγαπητέ,διάβασα με προσοχή το κείμενο σου.Διαφωνώ με κάθε γραμμή του,αλλά ας μη το κάνουμε θέμα.Το να προτιμάει κάποιος το στυλ της Αγκάθας δεν προϋποθέτει ότι αποδομεί τελείως το αμερικάνικο νουάρ.Οι tough guys κουβαλάνε μιά ολόκληρη μυθολογία από πίσω τους,η οποία μόνο "υποκουλτούρα" δεν θα πρέπει να θεωρηθεί-αν και εδώ που τα λέμε, από την αποκαλούμενη "νεοελληνική κουλτούρα" θα προτιμήσω χωρίς σκέψη την "υποκουλτούρα του νουάρ".Ο ταπεινός Ρεξ Στάουτ και ο pulp Έλμερ Λέοναρντ με μία πρόταση τους μπορούν να κάνουν με τα κρεμμυδάκια οποιονδήποτε νεοέλληνα(ή και "παλαιοέλληνα") συγγραφέα.
Στο συγκεκριμμένο βιβλίο ο Τσάντλερ πίσω από μιά αστυνομική ιστορία ασκεί κοινωνική κριτική σε μιά εποχή (Μακαρθισμός) που όποιος το έκανε κινδύνευε να θεωρηθεί "προδότης του Έθνους".
Τελικά είναι το πως βλέπει κανείς τα πράγματα.Εκεί που εσύ βλέπεις μαγκιά,εγώ βλέπω σπαραγμό.Εκεί που διακρίνεις πολυλογία,εγώ βλέπω στάση ζωής,διότι το μυθιστόρημα έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία. Τσάντλερ και Χάμετ είναι (γιά μένα) Κολοσσοί,αντιπροσωπευτικοί συγγραφείς μιάς μεριάς του αμερικάνικου τρόπου ζωής που δεν υπάρχει πιά. Δεν είναι τυχαίο που γενιές και γενιές αναγνωστών προσκυνούν την χάρη τους παγκοσμίως.
Επειδή δεν πολυασχολήθηκαν τα blogs και οι εφημερίδες δεν σημαίνει κάτι. Θεωρώ ότι η έκδοση απευθύνεται μόνο σε πολύ καινούριους αναγνώστες, αφού όσοι έχουν περάσει τα 30 και διαβάζουν συστηματικά, έχουν "συναντήσει" το βιβλίο σε παλαιότερες εκδόσεις-νομίζω ότι επανεκδίδεται ανά δεκαετία. Εγώ το έχω σε έκδοση του Εξάντα(εξαιρετική) και μπορεί να είχε κυκλοφορήσει και από την Άγρα κάποια στιγμή. Υπάρχει δε και η (μάλλον αποτυχημένη) ταινία του Άλτμαν πάνω στο βιβλίο,που έχει παιχτεί πολλές φορές από την τηλεόραση.
By the way,η κριτική του Γουδέλη στην (παλιά,καλή) Ελευθερό είναι εξαιρετική.Ευχαριστώ γιά την φιλοξενία.
Θεόφιλε,
περίπου το ίδιο συμβαίνει και με μένα.
Πατριάρχης Φώτιος
Πόλυ,
ναι, τα κλασικά έχουν την σφραγίδα της ιστορίας και των επιδράσεων που είχαν στα επόμενα έργα, αλλά μπορεί και να έχουν χάσει το ...feeling στο σύγχρονο αναγνώστη.
Πατριάρχης Φώτιος
Librofilo,
χαίρομαι που δήλωσες ξεκάθαρα ότι διαφωνείς, χωρίς παράλληλα να επιτεθείς με απρεπή τρόπο στις απόψεις μου.
Ναι, βλέπω κι εγώ όσα λες, ειδικά μετά το σχόλιό σου, και καταλαβαίνω πώς ένας μυημένος στην αμερικάνικη κουλτούρα μπορεί και βλέπει όλα αυτά. Αλλά, δεν είναι σίγουρο ότι ο Έλληνας του 21ου αιώνα θα καταλάβει το περικείμενο της υπόθεσης με την καρδιά και όχι μόνο με το μυαλό. Δηλαδή, σκέφτομαι το ιστορικό πλαίσιο, καταλαβαίνω την κριτική, αλλά δεν νιώθω κανένα βαθύτερο άγγιγμα από την πλοκή ή από τον κοινωνικό προβληματισμό.
Να είσαι καλά
που ξέρεις και μας μεταφέρεις τις παραμέτρους που δεν είναι γνωστές
Πατριάρχης Φώτιος
Αλήθεια τι καταλαβαίνει ο Έλληνας του 21ου αιώνα;Μεγάλο ερώτημα αυτό...
Και επειδή δεν πολυκαταλαβαίνω τους συμπατριώτες μου,μάλλον βρίσκομαι "αλλού"(το μόνο σίγουρο).
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται κάποιος να είναι "μυημένος στην Αμερικάνικη κουλτούρα"(ευχαριστώ γιά το κοπλιμάν,το Αγγλοσαξωνική είναι πιό ακριβές,γιατί με την Αφροαμερικάνικη έχω ένα προβληματάκι) γιά να κατανοήσει τον Τσάντλερ,τον Χάμετ και τους επιγόνους τους. Θεωρώ δε,ότι έστω η απειροελάχιστη γνώση των αρχαιοελληνικών τραγωδιών σε βοηθάει να κατανοήσεις τα αριστουργήματα του Φώκνερ-οπότε μάλλον είμαστε σε πλεονεκτική θέση.
Επειδή πιστεύω ότι δεν υπάρχει "αντικειμενική" άποψη γιά οποιαδήποτε καλλιτεχνική δημιουργία,θεωρώ ότι οι διαφωνίες πρέπει να αποτελούν βάση για δημιουργικές συζητήσεις και όχι γιά τσακωμούς.Σε άλλα λοιπόν θα συμφωνήσουμε,σε άλλα θα διαφωνήσουμε,ωραία είναι αυτά όταν υπάρχει η αγάπη για τη λογοτεχνία.Χαιρετώ
Librofilo,
ο καθένας βλέπει από άλλο μετερίζι, από άλλη οπτική γωνία και γι' αυτό διαφωνούμε (έστω και ριζικά) ή συμφωνούμε έστω και με επιφυλάξεις.
Αλλά όλα γίνονται κόσμια και όλα γίνονται με αφορμή το βιβλίο
Έρρωσο
Πατριάρχης Φώτιος
Αγαπητέ μου Πατριάρχη θα διαφωνήσω κι εγώ με την κριτική σου. Εμένα αντίθετα δε μ' αγγίζουν τα έργα της Άγκαθα Κρίστι (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων). Προσυπογράφω αυτά που λέει ο λιμπρόφιλος πιο πάνω. Το βιβλίο είχε κυκλοφορήσει πριν από αρκετά χρόνια από τις εκδ. Εξάντας και είχε κάνει αίσθηση τότε καθώς είχαν γραφτεί πολλές κριτικές απ' ό,τι θυμάμαι. Τώρα βέβαια ο μεταφραστής άλλαξε... και είναι ευκαιρία να το ξαναδιαβάσω.
Υ.Γ: Η "Άγρα" δεν το έχει εκδώσει πάντως.
Ναυτίλε,
πιστεύω ότι το αστυνομικό μυθιστόρημα έχει αλλάξει άρδην και αυτό το είδος (κλασικό πλέον) φαίνεται ξεπερασμένο. Από αυτή την αρχή δύσκολα θα μου άρεσαν κείμενα σαν κι αυτό, χωρίς το βιβλίο να μπορεί να σχολιάσει τη ζωή μου, να μου μεταδώσει στοιχεία μιας άλλης ζωής ή να με κάνει να ξαναδώ τον κόσμο, ελληνικό και διεθνή, με άλλη ματιά.
Γι' αυτό το βαρέθηκα, γι' αυτό με ζόρισε, χωρίς να μπορώ να δω όσα εσείς βλέπετε. Ωστόσο, καταλαβαίνω ότι εσείς τα νιώσατε...
Πατριάρχης Φώτιος
Γεια. Στο δίλημμα (τσάντλερ ή αγκάθα) απαντάω Αγκάθα, αλλά για λόγω απολύτως λάιτ: και τα δύο μου θυμίζουν πολύ νεανικά μου αναγνώματα, όπου ως "κοριτσάκι" μάλλον με ξένιζε ο κόσμος του τσάντλερ. Οπότε το μυαλό σήμερα (που σπάνια πια τα διαβάζει, αμφότερα) ανακαλεί απλώς την ευχαρίστηση του τότε. Δεν πρόκειται για κριτική. (Άλλωστε πια δεν διαβάζω "αθώα", θα διάβαζα ο,τιδήποτε θα είχε να μου προσφέρει ερεθίσματα για το δικό μου έργο). Πολλά επίσης από αυτά που γράφει ο λιμπρόφιλο πιθανόν είναι σωστά, ακόμα και η σύγκριση με την τραγωδία δεν είναι αστοχη, επί τουτου είχα σκεφτεί κάποτε έναν παραλληλισμό (με τραγωδία)όχι του Τσάντλερ αλλά της (καταπληκτικής)ταινίας Τσάινατάουν του Πολάνσκι, που έχει πολλά στοιχεία αυτού του είδους Νουάρ. Από την άλλη η Αγκάθα είναι νομίζω παρεξηγημένη, αλλά βέβαια εχει γράψει και πολλά πρόχειρα, σκέτη παραλογοτεχνία -εν γνώσει της υποθέτω.
Όμως θα πω κάτι άλλο: ΓΙΑΤΙ γενικά αυτό το είδος (το αστυνομικό) εχει καθιερωθεί τόσο πολύ, κι εχει τόση περάση σχεδόν διεθνώς; Κάποτε είχα διαβάσει μια άποψη, νομίζω της Κοτζιά, ότι στο αστυνομικό εχουμε ένα "σκοπό": να βρούμε τον ένοχο (ή κατι ανάλογο). Στο άλλο, το "κοινό" μυθιστόρημα, ΠΟΙΟΣ είναι ο σκοπός; (που μάλιστα θα μπορούσε να τρβήξει τον αναγνώστη;)
ΝΑ ΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑ.
γιατί δεν ανεβάζεις ποστ με τέτοια δυσκολούτσικα θεωρητικά θεματάκια; Πλάκα θα έχουν! ιδού: ποιος μπορεί να είναι (αν υπάρχει) ο "σκοπός" ενός μυθιστορήματος!
Pellegrina,
θα σκεφτώ την πρότασή σου και θα επανέλθω.
Πατριάρχης Φώτιος
Post a Comment