Μ. Καραγάτσης_Το χαμένο νησί

Πρόγραμμα καραγατσικής σκυταλοδρομίας

4.15. Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν
4.19. Η μεγάλη χίμαιρα
4.23. Ο κοτζάμπασης του Καστρόπυργου
4.29. Σέργιος και Βάκχος
5.02. Το χαμένο νησί
5.05: Ολοκληρώνεται η καραγατσική σκυταλοδρομία τη Δευτέρα 5/05/2008 με την ΙΣΤΟΛΕΣΧΗ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ πάνω στον «Κίτρινο φάκελλο».


Μ. Καραγάτσης
“Το χαμένο νησί”
Εκδόσεις «Εστία»
Πρώτη δημοσίευση: 1943

Για καιρό είχα την εντύπωση πως πρόκειται για ένα παραγνωρισμένο έργο του Καραγάτση, ενώ άξιζε κάτι παραπάνω. Αποφασίσω, λοιπόν, να το διαβάσω αναζητώντας κάτι περισσότερο από τη φήμη του.
Στην αρχή συλλαμβάνει ο αναγνώστης μια εξαιρετική ιδέα: ένα νησί του Αιγαίου, ονόματι Τήλος (όχι το γνωστό νησί των Δωδεκανήσων) αποκολλάται από το βυθό και ταξιδεύει χωρίς να το καταλάβουν οι κάτοικοί του –θύελλες και απερίγραπτα καιρικά φαινόμενα γαρ- μέχρι τον Ειρηνικό, όπου παραμένει με το όνομα Ταϊλί. Όλα αυτά συμβαίνουν, αφού ένα πλοίο βουλιάζει ανοιχτά της νήσου, με μοναδικό επιζώντα τον υποπλοίαρχο Αβαράτο. Οι συνθήκες του ναυαγίου καλύπτονται από ένα σύννεφο υποψιών για τον ρόλο του Αβαράτου, ενώ η ζωή του στο νησί συνοδεύεται από σκηνές μυστηρίου και ερωτισμού.
Η ιδέα της αποκόλλησης νησιού συναντάται ευρέως στη λογοτεχνία (θυμίζω την πρόσφατη δουλειά του Ζοζέ Σαραμάγκου «Η πέτρινη σχεδία»). Ο Καραγάτσης χειρίζεται έξυπνα το θέμα και γεννά προσδοκίες για το δεύτερο μέρος, όπου ωστόσο έρχεται η πλήρης απογοήτευση. Η συννεφιά των καιρικών φαινομένων ακολουθείται από την αχλή παραισθήσεων, ονείρων και συνειρμικών σκέψεων, η ιστορία χάνει την καθαρότητά της, το αναμενόμενο τέλος συσκοτίζεται από το θολό τοπίο της αοριστίας και της ψευδαίσθησης.
Δυστυχώς, το έργο αυτό έχει μείνει στην αφάνεια επειδή ο Καραγάτσης δεν έφτασε πουθενά τον καλό εαυτό του αλλά πειραματίστηκε με τη λογοτεχνία του φανταστικού, για να προσαράξει στα ρηχά.

Πατριάρχης Φώτιος