Γιώργος Πολυμενάκος, “Σημείο εξόδου ένα”

 

Ο ολοκληρωτισμός που ελέγχει την καθημερινότητα, που διαμορφώνει δυστοπίες, που εκμεταλλεύεται την υγειονομική κρίση για να υποτάξει τις θελήσεις, υπονομεύεται με επανάσταση. Λοξό μήνυμα για τη σημερινή πραγματικότητα;

Γιώργος Πολυμενάκος “Σημείο εξόδου ένα” εκδόσεις Απόπειρα -2021

Η αδελφή μου που ζει στον Πειραιά είναι πολύ ευαισθητοποιημένη σε θέματα περιβάλλοντος και όλα όσα σχετίζονται μ’ αυτό. Όταν μου πρότεινε λοιπόν αυτό το βιβλίο, νόμιζα ότι έχει οικολογικό χαρακτήρα. Και ναι, και όχι.

> Ο Γιώργος Πολυμενάκος γεννήθηκε σε ένα μικρό σπίτι πλάι στον φάρο του Γυθείου. Μεγάλωσε στο Πέραμα απέναντι από τον φάρο της Ψυττάλειας. Κάθε βράδυ μετρούσε τις αναλαμπές του μέχρι την τελευταία στιγμή πριν κοιμηθεί. Σήμερα ζει στο Πέραμα.

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ σε μια μετα-τεχνολογική εποχή. Σε ένα λιμάνι της επικράτειας κυριαρχεί ένα ολοκληρωτικό καθεστώς με αστυνομία (τους Περιπατητές), με δελτίο στην τροφή, με κατηργημένη τη μουσική, αλλά και κάθε είδους τεχνολογίας, πλην όσων χρειάζονται για την παραγωγική αλυσίδα. Ο Κυβερνήτης ελέγχει τα πάντα. Κεντρικός ήρωας είναι ο Ded, που είναι Λυτρωτής: δηλαδή βρίσκεται σε ένα συγκεκριμένο σημείο, σε δωδεκάωρη βάρδια, και σκοτώνει τους επιβάτες όποιου πλοίου εμφανιστεί στο λιμάνι, με την επίσημη δικαιολογία της πολιτείας ότι αυτοί είναι μολυσμένοι από μια θανατηφόρα ασθένεια, που έχει κατακλύσει όλο τον κόσμο.

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ χτίζεται σιγά σιγά. Μικρές ψηφίδες ανά κεφάλαιο σκιαγραφούν το μικρό και καθημερινό. Σταδιακά συνειδητοποιούμε το μεγάλο, πώς δηλαδή λειτουργεί αυτή η κοινωνία, με τους περιορισμούς και τις απαγορεύσεις, αλλά και πώς μένει σκόπιμα αποκλεισμένη από τις υπόλοιπες, ώστε να μην μπορεί να ανατρέψει την υπάρχουσα εξουσία. Ο Ded κάνει ευσπλαχνικά το έργο του, σκοτώνοντας από θεσμική υποχρέωση, ενώ η σύντροφός του Trice εργάζεται στο αποτεφρωτήριο, στο απέναντι νησί, όπου καίνε σκουπίδια και νεκρούς. Μικρές σκηνές συναπαρτίζουν το όλο, ολοκληρώνοντας βήμα βήμα τη συνολική εικόνα. Η επανάσταση αχνοφαίνεται και συνυφαίνεται μέσα από μικρές κινήσεις των ανήσυχων πολιτών, που θέλουν τον Ded μαζί τους. Το ατομικό συμφέρον, μετά τη μόλυνση της γυναίκας του, τον ωθεί στη συλλογική ανταρσία, το τέλος έρχεται μέσα από την επανάσταση.

ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ αποτελεί στην ουσία μια δυστοπία. Σε ένα δυσοίωνο μέλλον, όπου η υγειονομική κρίση και ο ολοκληρωτισμός της εξουσίας συμπορεύονται, η ζωή του ανθρώπου έχει μετατραπεί σε μια ρομποτική ρουτίνα, χωρίς ευαισθησίες και διαφυγές. Εμφανώς το “1984” του George Orwell υπόκειται του “Σημείου εξόδου ένα”, υπαγορεύοντας πως η εξουσία βρίσκει άπειρους τρόπους για να κρατά ελεγχόμενους τους ανθρώπους της. Και μαζί του η “Θεία κωμωδία” του Dande, η οποία αφηγείται την κάθοδο του ποιητή στον Άδη (Κόλαση, Καθαρτήριο και Παράδεισος), με οδηγούς τον ένδοξο πρόγονο Βιργίλιο και την αγαπημένη Βεατρίκη. Ο Ded αντανακλά τον Dande και η Trice τη Beatrice! Μόλυνση και δαντική κόλαση είχαμε δει και στο “Inferno” του Dan Brown. 

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ ιδέα. Θαύμασα μάλιστα τα κοφτά κεφάλαια με τον λιτό καίριο λόγο που αναδεικνύουν την τυποποιημένη ζωή και το προκαθορισμένο, καλουποποιημένο κοινωνικό πλαίσιο. Ωστόσο, το βήμα για να γίνει το βιβλίο από μέτριο πολύ καλό απαιτούσε καλύτερες μεταβάσεις από τη μία φάση στην άλλη και λιγότερες αστοχίες (η Tric μολύνεται με μια αφηγηματική αμηχανία, οι Λυτρωτές σκοτώνουν τους σωματοφύλακες κι όχι τον Κυβερνήτη, του οποίου η φύλαξη είναι υποτυπώδης, το πλοίο με το φάρμακο έρχεται σαν από μηχανής θεός, χωρίς επαρκή εξήγηση). Και τέλος, το δυστοπικό πλαίσιο θα απαιτούσε και μια ψυχολογική εμβάθυνση, που θα οδηγούσε σε εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις.

Πάπισσα Ιωάννα