Saturday, November 05, 2016

“Λάιλα” της Marilynne Robinson

Ένα βιβλίο σύγχρονο αλλά με θεολογικό πνεύμα, όχι στις θεωρητικές αμπελοφιλοσοφίες της θεολογίας, αλλά στις πρακτικές υπαρξιακές αναζητήσεις ενός προ-ηθικού πλάσματος. Ένα βιβλίο που περνά από τη φαινομενική απλότητα της γραφής-του στον χριστιανικό κόσμο μιας Αμερικανίδας διανοούμενης.


Αμερικάνικος διπλός:
Marilynne Robinson
Lila
2014

 
“Λάιλα”
μετ. Κ. Σχινά
εκδόσεις Μεταίχμιο
2016

 


Πριν το διαβάσω:
          Γιατί το διάλεξα; Επειδή είχα διαβάσει παλιότερα το “Γκίλιαντ”, είχα μείνει με γλυκόπικρη γεύση και τώρα που όλοι επαινούν τη μεγάλη Αμερικανίδα συγγραφέα, ξαναγυρίζω σ’ αυτήν να τεστάρω τον εαυτό-μου.

Καθώς το διάβαζα:

          Το τελευταίο από τα τρία της τριλογίας μυθιστόρημα αναφέρεται στη Λάιλα, που βρέθηκε έρμαιο της μοίρας, ώσπου η φιλεύσπλαχνη Ντολ την περιμάζεψε, της χάρισε τη ζωή και μια μικρή αγκαλιά να κουρνιάσει. Η Λάιλα μεγαλώνει στις περιπλανήσεις-τους, ώσπου καταλήγει στο Γκίλιαντ και γνωρίζει τον γηραιό πάστορα Τζον Έιμς. Κι ενώ η νεαρή ηρωίδα είναι άθρησκη, αθεολόγητη, χωρίς καμία θρησκευτική παιδεία αλλά και χωρίς κοινωνική αγωγή, μια ατόφια ψυχή που ζει φυσικά, εντός και εκτός κοινωνίας, χωρίς τη λογική της καθωσπρέπει συμπεριφοράς και χωρίς τους προβληματισμούς των ανθρώπων, ερωτεύεται τον ιερέα και πλησιάζει χωρίς να καταλαβαίνει γιατί την εκκλησία.
          Αυτό που είδα σ’ αυτό το κείμενο και με έθελξε είναι ο συνδυασμός δυο φαινομενικά ασύνδετων τρόπων γραφής: από τη μία, ο ευαγγελικός, ήπιος, πράος, άχρονος, αρυτίδωτος από κραδασμούς, απλοϊκός και αστόχαστος, επίπεδος και ήρεμος, κι από την άλλη ο μοντερνιστικός που περνάει από το ένα χρονικό επίπεδο στο άλλο και συζευγνύει σκηνές και χρόνους. Μ’ αυτόν τον συνδυασμό δεν παρακολουθούμε χρονολογικά τη ζωή της Λάιλα ώσπου να βαπτιστεί και να παντρευτεί τον ιερέα, αλλά ξέροντας νωρίς αυτά τα δεδομένα, πηγαινοερχόμαστε μαζί με την αφήγηση στα πριν και στα μετά, στο πώς και στο γιατί (αν υπάρχει γιατί) αυτής της εξέλιξης.
          Τα πιο ωραία στην ανάγνωση μέρη είναι οι διάλογοι της Λάιλα με τον ιερέα. Από τη μία, η ανίδεη περί τα θεοτικά νεαρή ορθώνει πολύ εύστοχες στην απλότητά-τους ερωτήσεις, που έχουν έναν λαϊκό αλλά συνάμα υπαρξιακό χαρακτήρα. Κι από την άλλη, ο ιερέας που δεν μιλά δογματικά, δεν έρχεται ex cathedra να κάνει κήρυγμα, δεν μιλά καν με βεβαιότητες που ακλόνητες να προβάλλουν μια αυθεντία. Βλέπουμε στην ουσία τον διάλογο μιας προ-ηθικής ύπαρξης (αήθικης, με την έννοια ότι μεγάλωσε χωρίς προκαθορισμένη ηθική) και μια ηθικής οντότητας που δεν έχει θεωρητική θεολογική κατάρτιση (δεν την δείχνει τουλάχιστον) αλλά διαθέτει μια καθαρή ψυχή και μια άδολη χριστιανική φύση.
         
Αφού το διάβασα:
          Ως Πατριάρχης ενδιαφέρθηκα για το θρησκευτικό και χριστιανικό περιεχόμενο του βιβλίου. Είδα συνάμα τον τρόπο γραφής, ο οποίος, χωρίς να στηρίζεται στην πλοκή, περνάει με τη μίξη παραδοσιακού και μοντέρνου τρόπου ένα νέο είδος μυθοπλασίας. Κι έπειτα απ’ όλα αυτά απόρησα πώς ένας κόσμος που κινείται γύρω από το βιβλίο, εδώ στην Ελλάδα κατά βάση, νοιάστηκε για ένα “συντηρητικό”, “παρωχημένο”, “ανεπίκαιρο” χριστιανικό μήνυμα και μια συγγραφέα που δεν ανταποκρίνεται στις επιταγές της “προοδευτικής” ελίτ. Από τη μεταφράστρια μέχρι τον εκδοτικό οίκο κι από τους κριτικούς μέχρι τους αναγνώστες, τι ακριβώς εκτίμησαν σε ένα έργο που φωνάζει ότι πηγαίνει κόντρα στη μόδα των άθεων καιρών-μας;

{Δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο In2life στις 24/10/2016 και εδώ αναδημοσιεύεται με εικόνες που ελήφθησαν από:   www.indystar.com,  pinterest.com,   www.telegraph.co.uk   και   westerngames.wordpress.com}

Πατριάρχης Φώτιος

6 comments:

Unknown said...

Καλησπέρα,
Παραθέτω το κείμενο που ήδη εγραψα στο βιβλιομπλογκ της Βιβής
Περιγράφει τη σχέση δύο ανθρώπων που προέρχονται από πολύ διαφορετικούς κόσμους.
Περιγράφει τη ζωή των φτωχών, των απόκληρων, των καταφρονεμένων. Μέχρι τη μέση πίστεψα ότι ένας καινούργιος Στάινμπεκ γεννιέται, αλλά στη συνέχεια με ενόχλησε το βαρύ φορτίο της θρησκευτικότητας που κουβαλάει όλο το βιβλίο. Θα μπορούσε να είναι πιο σύντομο και περιεκτικό.
Δεν ξέρω μπορεί και να την αδικώ.
Αυτό που μου άρεσε (το αναφέρει και ο κύριος Ζουμπουλάκης) είναι ότι η Λάιλα δεν απορρίπτει την προηγούμενη ζωή της αλλά την νοσταλγεί και πονάει αυτούς που άφησε πίσω της. Δείχνει αποδοχή και σεβασμό στην ταυτότητα της διαφορετικής πραγματικότητας.
Σουμέλα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Σουμέλα, καλημέρα.
Όποιος μπαίνει στον κόσμο της Ρόμπινσον (πρέπει να) ξέρει το κλίμα της θρησκευτικότητας που κουβαλά.
Κι εγώ στο "Γκίλιαντ" ενοχλήθηκα από τη στάσιμη εξέλιξη που πιέζεται από το "το βαρύ φορτίο της θρησκευτικότητας που κουβαλάει όλο το βιβλίο",
αλλά εδώ ήμουν πιο έτοιμος
να μπω στον ρομπινσονικό κόσμο.
Αυτή η προ-ηθική φύση της Λάιλα και η μη διδακτική παρουσία του ιερέα είναι, νομίζω, μια καλή μείξη/αντίθεση/ώσμωση.
Π.Φ.

anagnostria said...

Της Ρόμπινσον έχω διαβάσει κι έχω γράψει για το "Στο σπίτι". Θα πρέπει να πάρει σειρά και η "Λάιλα". Αχ, πώς να προλάβουμε; Ο χρόνος τρέχει, δυστυχώς...

Πάπισσα Ιωάννα said...

ΔΕΝ ΠΡΟΛΑΒΑΙΝΟΥΜΕ. Μην αυταπατώμαστε.
Αλλά απ' όσα διαβάζουμε, τουλάχιστον ας μεστώνουμε περισσότερο.
Π.Φ.

Βιβή Γ. said...


"Αλλά απ' όσα διαβάζουμε,τουλάχιστον ας μεστώνουμε περισσότερο".Τι ωραία η φράση σου!Ευχαριστώ.Μου έφτιαξες (έστω λίγο) την διάθεση γιατί εδώ και πολύ καιρό αδυνατώ να καταλάβω πώς οι άνθρωποι που (λένε ότι)διαβάζουν είναι τέτοια αφάσια γαϊδούρια.

Νομίζω πώς για την γνωριμία πολλών Ελλήνων βιβλιόφιλων -μικρόκοσμος είμαστε άλλωστε -με την Ρόμπινσον ευθυνόμαστε λιγάκι κι εγώ κι εσύ.Ελπίζω να μην παρεξηγηθώ (πολύ)που λέω αυτό το πράγμα,αλλ΄αποδεικνύεται.Όταν πρωτόγραψα ενθουσιασμένη για την "Γκίλιαντ" ήσουν ο μόνος που ήξερε γι αυτήν και την είχες διαβάσει.Από κριτικούς,δημοσιογράφους λογοτεχνικού ρεπορτάζ και άλλους μπλόγκερς κανείς.Αν κάνω λάθος με διορθώνεις.Αναρωτήθηκα μάλιστα πώς και πού την είχες ξετρυπώσει διότι κι οι εκδόσεις Πλω δεν ήταν γνωστές εκτός θρησκευτικού κύκλου.Κι εγώ τυχαία την βρήκα εξαιτίας ενός παιδικού που μου είχε παραγγείλει στο βιβλιοπωλείο,που το είχα ακόμα,μια θρησκευόμενη μαμά που ήξερε καλά τις συγκεκριμένες εκδόσεις.
Μέσα από το μπλογκ και σε κάποιες ομάδες(την λέσχη μας ανάγνωσης και δυο βιβλιοστέκια)και στο fcb (είδες που είναι χρήσιμο;) έκτοτε έλεγα και ξανάλεγα για την Ρόμπινσον.Στο μεταξύ διάβασα και δυο μη λογοτεχνικά βιβλία της στο πρωτότυπο,έψαξα γι αυτήν και την άκουσα σε συνεντεύξεις και διαλέξεις και τότε κατάλαβα τι ακριβώς κάνει με το ταλέντο της.Διότι είναι χαρισματική και δεν γράφει για να γίνει διάσημη και τέτοια,έχει άλλα κίνητρα.Η έκρηξη της αναγνωρισιμότητάς της οφείλεται στον Ομπάμα που δήλωσε ότι την διαβάζει και οι φωτογραφίες τους έκαναν τον γύρο του κόσμου.
Επομένως είχα γνώση της θρησκευτικότητάς της και δεν ντρέπομαι να πω ότι έλκομαι γενικά από θεολογικές/υπαρξιακές αναζητήσεις πάρα πολύ.Δεν φανταζόμουν φυσικά ποτέ ότι η Ρόμπινσον θα γινόταν τελικά της μόδας.Εδώ.Και ότι θα διαβαζόταν με επιπολαιότητα, θα προσθέσω, και ποιος ξέρει τι θα μου σούρουν πάλι.Στις ΗΠΑ οι αναγνώστες της ξέρουν τι αντιπροσωπεύει.
Κλείνοντας θέλω να επιμείνω στην "Γκίλιαντ" ως κλειδί-παρά τις δυσκολίες που έχει-για την κατανόηση της Ρόμπινσον.Όσοι ξεκινούν από την "Λάιλα" ή το "Στο Σπίτι" δεν θα μπουν στον ρομπινσονικό κόσμο,θα καταλάβουν άλλ΄αντ΄άλλων.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Καλή μου Βιβή, καλημέρα.
Δεν θυμάμαι πώς έφτασε στα χέρια-μου το "Γκίλιαντ"
(μάλλον από τους πατριαρχικούς κύκλους στους οποίους συχνάζω!)
ούτε μπορώ να πω ότι με ενθουσίασε.
Αλλά, ξαναγράφω, θεωρώ υποκρισία μια κοινωνία διανοούμενων που δεν είναι και τόσο φίλα προσκείμενη προς το θείο
να παρουσιάζει την Ρόμπινσον σαν μάννα εξ ουρανού,
ίσως επειδή την σύστησε στο ευρύ κοινό ο Ομπάμα!
Ειδικά στην Ελλάδα ζούμε για άλλη μια φορά την αντιφατικότητα των ελίτ.
Π.Φ.