Τι κουβαλά
κανείς από τη ζωή-του πέρα από αντικειμενικά δεδομένα και επίσημα έγγραφα.
Συχνά αναμνηστικά ισχυρών αισθημάτων και χαραγμένων στη συνείδηση του ανθρώπου
εμπειριών, πολλά από τα οποία σχετίζονται με το σεξ.
Ξανθιώτικος καφές με καϊμάκι:
Κώστας Καβανόζης
“Το χαρτόκουτο”
εκδόσεις Πατάκη
2015
|
 |
Στην αρχή νόμισα ότι το βιβλίο είναι
“για τα μπάζα” (επιστημονικός όρος για να καταδειχθεί ότι ένα έργο είναι μέτριο
έως κακό)! Γιατί; Γιατί παραθέτει σε μικρά κεφάλαια ένα ετερόκλητο υλικό λόγων που φαίνονται άσχετοι μεταξύ-τους.
Κείμενα φυγόκεντρα, ασύνδετα, μια συλλογή αναμνήσεων που βρέθηκαν σε ένα
χαρτόκουτο κατά τη μετακόμιση, κάτι τέτοιο. Κι επιπλέον, αυτό που με έκανε να
μη δώσω μεγάλη σημασία στο μυθιστόρημα είναι ο λόγος του αφηγητή, με εκείνη την ιδιότυπη σύνταξη η οποία αφήνει το
ρήμα στο τέλος της πρότασης, μια σύνταξη που κάνει κόρτε στην ποίηση αλλά στην
πράξη φαίνεται σαν να εκφέρεται από ένα άτομο με ειδικές ανάγκες, που
δυσκολεύεται να μιλήσει ώριμα.
Πότε άλλαξα (λίγο ή εντελώς θα φανεί)
γνώμη; Όταν συνέλαβα τον βασικό άξονα που είναι οι ποικίλες εκδοχές της σεξουαλικής ωρίμασης, όπως καταγράφονται με
αυτή τη λοξή ματιά, λίγο ποιητική και λίγο χαζοχαρούμενη. Ανταποκρίνεται ίσως
στη νοητική ωρίμαση του ήρωα, που σταδιακά προσπαθεί να ξεπεράσει τον
σεξουαλικό αυτισμό και να ενηλικιωθεί, έστω και ημιτελώς. Κι ακόμα περισσότερο καταξίωσα
το βιβλίο, όταν με έπιασε μια ασφυξία, ένας βραχνάς, εξαιτίας της αποτυχημένης
σεξουαλικής ζωής του πρωταγωνιστή. Αυτός,
ενώ πασχίζει να βρει την αισθησιακή επιτυχία, να ωριμάσει και να κατακτήσει τις
υπεσχημένες κορυφές της ηδονής και της αυτοπραγμάτωσης, τόσο βουλιάζει σε μια
σειρά ατυχιών και προσωπικών αποτυχιών. Έτσι, ενώ το σεξ θα έπρεπε να είναι
πηγή ευχαρίστησης, ολοκλήρωσης, προσέγγισης του άλλου, επιβεβαίωσης κ.ο.κ.,
γίνεται, με κριτήριο το κοινωνικά επιθυμητό, ένα ναρκοπέδιο απογοητεύσεων.
Η πορεία αυτής της σεξουαλικής
ωρίμασης φτάνει στον γάμο με την Εύα και στη διάθεσή-τους να κάνουν παιδί, παρά
τις δυσκολίες. Αυτές λύνονται εν τέλει και έτσι οι αυνανιστικές απόπειρες, οι
φιλήδονες προθέσεις, οι εμπειρίες που
σχετίζονται με τη γενετήσια πράξη “κοινωνικοποιούνται” και “κανονικοποιούνται”
στη φυσική τάση για τεκνοποιία. Ο Καβανόζης εκφράζει με σπαρακτικό και μαζί
με χιουμοριστικό τρόπο (αυτοσαρκαστικό ίσως) τη στάση του ανθρώπου για το σώμα
του και το σεξ. Ένιωσα τον σπασμό-του, ένιωσα την αγωνία-του, κράτησα το
αγκομαχητό-του μέσα από πορνικές σκηνές αλλά και μέσω των συναισθηματικών-του
λυγμών.
[Δανείστηκα τις φωτογραφίες για τη διακόσμηση του κειμένου από: www.gossip-tv.gr, sextantra.ru και www.zougla.gr]
Πατριάρχης Φώτιος
19 comments:
Τον τελευταίο καιρό οι αφηγήσεις μοναχικών 'αντιηρώων', συνήθως -αλλά όχι πάντα- με σεξουαλικά ζητούμενα και παρρεκκλίσεις, θα έλεγα ότι ανθούν. Σκέφτομαι βιβλία όπως το 'Μάρτυς μου ο Θεός', του Τσίτα, το 'Ενυδρείο' του Κουτσούκου, τη 'Λάσπη' του Γκέζου, το 'Γίνε ο Ήρωάς μου!' του Συμεωνίδη, ακόμα και τον 'Καρυότυπο' του Παπαντώνη. Ίσως να γίνομαι υπερβολικά γενικευτικός, αλλά αναρωτιέμαι τι μπορεί να σημαίνει αυτός ο (ενίοτε πολύ γόνιμος λογοτεχνικά) αυτισμός. Συνδέεται άραγε με την περιρρέουσα κοινωνικοπολτική ατμόσφαιρα;
Ωραίο έναυσμα.
Πρώτα απ' όλα δεν είναι όλα αυτά επικεντρωμένα στο σεξουαλικό ζήτημα,
αλλά μάλλον σε μια δυσλειτουργία ως προς το άλλο φύλο.
Ας μιλήσουμε λοιπόν για άτομα με ανικανότητα στις διαφυλικές σχέσεις.
Αυτισμό εννοείς τη στροφή του ήρωα στον εαυτό-του και η αδυναμία-του να επικοινωνήσει πραγματικά με τους άλλους;
Αν ναι,
τότε είναι εύστοχη η παρατήρησή-σου ότι αυτός συνδέεται με το χαοτικό κοινωνικό περιβάλλον, την ανασφάλεια, τις πανταχόθεν απειλές, την πολιτική αστάθεια και την οικονομική εξόντωση.
Το άτομο κλείνεται στον εαυτό-του, δεν εμπιστεύεται τους άλλους, δεν μπορεί να συνάψεις υγιείς σχέσεις.
Πώς σου φαίνεται;
Π.Φ.
Ρεσιτάλ μαλακίας...
Νομίζω ότι το αρχέτυπο όλων αυτών είναι μάλλον ο Χάμσουν με την Πείνα του - ή μήπως ο Ντοστογιέφσκι με το Υπόγειο; Ίσως και ο Γκόγκολ με το Ημερολόγιο ενός Τρελού. (Αν και ομολογώ ότι τον Καβανόζη δεν τον έχω διαβάσει.) Έχει ενδιαφέρον ωστόσο το πώς ο συνδυασμός μισανθρωπίας-πενίας-περιθωριοποίησης-σολιψισμού-παράνοιας τυγχάνει επεξεργασίας στο πλαίσιο της σημερινής ελληνικής συνθήκης. Καλή και η ερμηνεία που προσφέρεις, που θα μπορούσε φυσικά να επεκταθεί. Ήδη φαντάζομαι μεταπτυχιακές εργασίες επί του θέματος...
Ο από πάνω θέλει να καταταγεί και επιστημονικά.
Προφανώς δεν είναι τυχαία η επιλογή του ψευδωνύμου του.
Είναι γνωστό τι έκανε ο Διογένης ο Κυνικός δημοσίως στην αγορά...
Η 'Διογένεια' πρακτική είναι πολλές φορές εξόχως ευεργετική, ιδίως όταν κάποιος έχει πολλά μαζεμένα και δεν ξέρει πού να ξεσπάσει. Σου τη συνιστώ επειγόντως.
Σοβαρά, τώρα, βγάζεις τρομερό κυνισμό σε σχέση με οτιδήποτε ελληνικό σχολιάζεται. Υπάρχει ελληνικό βιβλίο των τελευταίων ας πούμε 30 χρόνων που να έχεις βρει καλό ή έστω άξιο σοβαρού σχολιασμού;
Υπάρχουν κάποια τέτοια βιβλία και τα ξέρεις πολύ καλά.
Όπως κι εγώ ξέρω πολύ καλά για τη χρόνια διογενίασή σου που,
φυσικά, δεν κατόρθωσες να μοιραστείς μαζί μου.
Και για τα μαζεμένα μου ξέρεις για τα οποία δεν τίθεται θέμα
ξεσπάσματος αλλά αποκατάστασης. Θέλεις να κάνω επ' αυτού ό,τι μπορώ;
Άλλωστε ο κυνισμός δεν είν' κακός. Αντιθέτως. Σε πολλές περιπτώσεις...
Διογένη,
μου φαίνεται πως "ο συνδυασμός μισανθρωπίας-πενίας-περιθωριοποίησης-σολιψισμού-παράνοιας" δεν χαρακτηρίζει πλήρως τόσο πολλά κείμενα,
αλλά απλώς άλλοι χαρακτήρες σε αυτά διακρίνονται από αυτοκαταστροφικές τάσεις
κι άλλοι από αντικοινωνικές.
Αν θεωρείς ότι βάση όλων αυτών είναι η διαταραχή του ανθρώπου με το κοινωνικό περιβάλλον,
τότε θα συμφωνήσω.
Π.Φ.
Γράφουν για το πόνημα:
Γ. Βέης.
"Ο αυτοερωτισμός στην εισαγωγή του έργου, δείχνει εξαντλητικός. Οι οριακές στιγμές του καταγράφονται με τυπική πληρότητα. Το σπέρμα όμως που χύνεται δεν πάει χαμένο: γονιμοποιεί εκ του ασφαλούς το χώμα της γραφής."
- Μας εξηγεί ο κριτικός τη διαιώνιση της μαλακίας στην ελληνική λογοτεχνία;
Β. Χατζηβασιλείου.
" Ένα βιβλίο δουλεμένο σε πολύωρο εργαστήριο με δύσκολα υλικά."
- Ο κριτικός εδώ, βρίσκει δύσκολα τα υλικά. Τι να υποθέσουμε;
Λ. Πανταλέων. (Σχετικά προσόντα, ικανότητες, δεξιότητες: κόρη. Αυτή δεν είναι;)
"Μια σταγόνα φως στάζει αίφνης μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, τρικυμίζοντας με μαύρα κύματα τους τοίχους {...} μέχρι που η πύρινη μπάλα πυρπολεί τα σπλάχνα του σκοταδιού και όλα γίνονται στάχτη."
- Η drama queen της μαλακίας...
Εσύ, φαροφύλακα, μ' αυτά που γράφεις (ένιωσες την αγωνία, τα αγκομαχητά και δεν ξέρω τι άλλο) κερδίζεις επάξια τη θέση του κορυφαίου στο Μαλακοπάνθεον...
Τον σπασμό, α ναι τον σπασμό ένιωσες ... Πσσσσσσσσ!!!!!!!!!!!
Εξαιρετική η συνομιλία στα σχόλια και ταυτόχρονα απολαυστική!
Πατριάρχη Φώτιε, αν και το κείμενό σας φαίνεται ειλικρινές και κατατοπιστικό, δεν με πείσατε για τον... σπασμό. Πολύ πιθανόν επειδή σας έχω για ήπιο και καλό άνθρωπο που παλεύετε να βγάλετε κάτι θετικό ακόμα κι εκεί που δεν υπάρχει ακριβώς ή είναι αμφισβητούμενο.
Το συγκεκριμένο βιβλίο δεν το έχω διαβάσει, αλλά συνταυτίζομαι εδώ (φαντάζομαι και πολλοί άλλοι) με το Διογένη τον κυνικό. Δεν αντέχω άλλα αυτοαναφορικά και αυτιστικά λογοτεχνήματα, όσο καλογραμμένα κι αν είναι (που δεν είναι συχνά). Πάντως έχω την εντύπωση ότι ο αυτισμός στην νεοελληνική πεζογραφία είναι παλαιότερος της κρίσης. Πιο πολύ όμως τείνω να τον αποδώσω σε συγγραφική και αναγνωστική ανωριμότητα παρά σε κοινωνικά φαινόμενα. Αν αρέσουν βιβλία όπως αυτά που αναφέρει στο πρώτο του σχόλιο ο Διογένης, πάντα θα υπάρχουν συγγραφείς που θα τα γράψουν.
Αγαπητή Ρόζα, επιτρέψτε μου να πω ότι ζωγραφίσατε! Όχι (μόνο) λόγω στυλ,αλλά κυρίως για την ουσία όσων λέτε. Νόμιζα ότι εγώ έχω πρόβλημα με τις περίτεχνες διατυπώσεις, που δεν με καλύπτουν, κάποιων λογοτεχνικών κριτικών. Αλλά καθώς φαίνεται υπάρχουν κι άλλοι...
Βιβλιοκοκκυγία,
κι εγώ νιώθω μια προγραμματική επιφύλαξη για όλα τα κείμενα
που στρέφονται στο εγώ του συγγραφέα,
είτε ως αυτοβιογραφικός απολογισμός
είτε ως αυτιστική, όπως τα λέτε εύστοχα, εσωστρέφεια.
Το θέμα όμως είναι ότι σχεδόν όλα αυτά που αναφέρει ο Διογένης
είναι (λίγο πολύ) καλά βιβλία,
τα οποία καταφέρνουν να μετατρέψουν το βίωμα σε αισθητικό αποτέλεσμα.
Κι αυτό τελικά μετράει:
αν κατορθώνει ο συγγραφέας να ανέβει πάνω από τη ζωή-του
και να δώσει ένα ευρύτερο βλέμμα.
Π.Φ.
Υ.Γ. Δεν είμαι σίγουρος ότι όλα αυτά τα κείμενα μιλάνε για το εγώ του συγγραφέα: λ.χ. το "Μάρτυς μου ο Θεός" φαίνεται διαφορετικό ως προς αυτό.
Αγαπητή Βιβλιοκοκκυγία,
όντως είναι ένας φαύλος κύκλος μόνο που στη βάση του "αρέσουν" βρίσκεται το "προωθούνται". Και προωθούνται τόσο ώστε να διατηρηθεί η κρίσιμη μάζα των αναγνωστών που διαμορφώνει ένα αγοραστικό ρεύμα, ένα ικανό τάργκετ γκρουπ καταναλωτών εύκολης και συμφέρουσας διαχείρισης, μέσα από τις σχετικές οικονομίες κλίμακας. Εκμεταλλεύσιμο χαρακτηριστικό αυτού του τάργκετ γκρουπ είναι ότι θεωρεί εαυτόν ποιοτικό και μακράν του επιπέδου της λεγόμενης παραλογοτεχνίας.
Το γεγονός ότι δεν διαβάζει Μαντά και Δημουλίδου του έχει δημιουργήσει την πεποίθηση ότι είναι άλλης κατηγορίας πνεύματος, πλην όμως και φεύ η ρηχότητα είναι ακριβώς η ίδια.
Η επιφάνεια, η πλήρης αδυναμία διάρρηξης των ορίων του εγώ για τη θέαση του ενός και του όλου ταυτόχρονα, σε βάθος και σε έκταση επίσης ταυτόχρονα, είναι ο κοινός του τόπος με τους ήρωες των αναγνωσμάτων του αλλά και αυτών που σνομπάρει ως ροζόφιλους. Εκείνο που αλλάζει είναι μόνο το χρώμα του γλάσου. Αντί για ροζ, του προσφέρεται γκρι, ψυχοπλακωματί, κιτρινί, εμετί κι ό,τι άλλο τραβάει η όρεξή του. Μπορεί να είναι ένα μικρό σε μέγεθος κοινό σε σχέση με το ροζουλί όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να μείνει ανεκμετάλλευτο. Για την λογοτεχνία ουδείς ενδιαφέρεται στην πραγματικότητα.
Τα ξέρει ο Φωτάκης αυτά. Επαγγελματίας δεινός.
Εκτός και αν, πράγματι, ένιωσε τον σπασμό...
Διάλεξε, φαροφύλακα, τι είσαι; Ο πανούργος μαρκετίστας ή ο αγαθός "χειρώναξ";
Ρε συ, ωραίο Φθινόπωρο. Θερμό και υγρό... έχει κάτι από σπέρμα.
Θέλεις να σου πω τι φοράω τώρα;
Εγώ πάντως δεν μπορώ να καταλάβω πώς κρίνουμε βιβλία ή συγγραφείς που δεν έχουμε διαβάσει. Αλήθεια, όλοι στο ίδιο τσουβάλι εκ προοιμίου δηλαδή;
Ε, όχι κι όλα στο ίδιο τσουβάλι. Αλλού τα ροζουλί αλλού τα υπόλοιπα.
Δηλαδή, είναι απαραίτητο ο έχων μια κοινή λογική και μια στοιχειώδη κριτική ικανότητα να φάει στη μάπα όλες τις χλαπάτσες για να καταλάβει ότι δε γουστάρει;
Ή μήπως χρειάζεται ντοκτορά για να διαπιστώσει ότι οι περισσότεροι κριτικοί δεν διαβάζουν όλα ή ολόκληρα τα βιβλία που παρουσιάζουν; Γι' αυτό και αναμασάνε μεταξύ τους τα ίδια πράγματα. Αλλά για ποια κοινή λογική και κριτική ικανότητα μιλάω... Εδώ συμπεριφερθήκαμε πολιτικά, όπως συμπεριφερθήκαμε. Στη λογοτεχνία θα κολλήσουμε; Τίποτα δεν είναι άσχετο.
Α, ρε φαροφύλακα, ένα βιβλίο διάβασα κι εγώ και σε τσάκωσα με τη μία.
Πού είναι το λάθος στο "Φύλλο Μηδέν"; Ε; Πού είναι; Μάτι βγάζει... αρκεί να το έχει διαβάσει. Και μετά με κατηγορείς ότι ασχημονώ και με προσβάλλεις λέγοντας ότι έχω το ακαταλόγιστο...
Αλλά είπαμε. Κορυφαίος. Μέχρι εκεί φτάνεις. Κατηγορίες ανυπόστατες και λαμογικές προσβολές. Ανερμάτιστες. Γιατί για να νιώσω πραγματικά προσβεβλημένη από κάποιον θα πρέπει με κάποιον τρόπο να τον έχω εκτιμήσει. Και μην πεις γιατί τότε έρχομαι εδώ. Όρια δοκιμάζω.
Ρόζα, λυπάμαι που θα σου το πω αλλά είσαι απόλυτη και χάνεις πράγματα. Αλλά φαντάζομαι θα βρίσκεις κιόλας, όπως όλοι μας. Καλο δρόμο!
Καθένας, μέσα στα όρια της βούλησής του,
επιλέγει τι θα κερδίσει και τι θα χάσει...
"Όλα είναι δρόμος"
(Με χρονική καθυστέρηση μιας και έχει ήδη αναρτηθεί άλλο ποστ:
Πατριάρχη Φώτιε, στο ΥΓ σας έχετε μάλλον δίκιο από την άποψη ότι ο Τσίτας στο Μάρτυς μου ο θεός όντως επιχειρεί μέσα από το ατομικό να εξάγει μια συλλογική κατάσταση. Παρασύρθηκα μάλλον επειδή ούτε θεωρώ εύστοχη την όποια συλλογικότητα εκφράζεται, ούτε αισθητικά με κάλυψε, εκτός αν ήταν πιο σύντομο. Ορθώς κάνατε τη διάκριση.
Αγαπητή Ρόζα
1. Δεν σας πιάνει κανείς πουθενά. Λυπάμαι που δεν έχω διαβάσει το Φύλλο μηδέν. Μου έχετε εξάψει την περιέργεια.
2. Άσχετο, αλλά το "Όλα είναι δρόμος" είναι μακράν η καλύτερη ταινία του Βούλγαρη. (Η μόνη αξιόλογή του, αλλά χαλάλι του). Όλα είναι δρόμος λοιπόν... Σας ευχαριστώ.)
Το "Όλα είναι δρόμος", αν αυτό λέει κάτι, σήμερα δεν φαντάζει και τόσο καλή ταινία, όσο θέλαμε να πιστεύουμε όταν είχε βγει. Για να μην πω παρωχημένη.
Post a Comment