Espresso πικρός: Μάνος Ελευθερίου

Γιατί δεν θα διαβάσω το τελευταίο βιβλίο του Μ. Ελευθερίου

Μια δυσφήμιση, πιστεύουν πολλοί, είναι μια άλλη μορφή διαφήμισης, αφού αφενός κάνει ντόρο γύρω από το βιβλίο και αφετέρου ωθεί τους αναγνώστες να διαβάσουν το έργο, προκειμένου να διαπιστώσουν αν ευσταθούν οι κατηγορίες εναντίον του. Θα ήθελα ωστόσο να διατυπώσω τις απόψεις μου για το φαινόμενο «Μάνος Ελευθερίου», ο οποίος εμφανίστηκε στην πεζογραφία και σάρωσε.
Τα δύο προηγούμενα έργα του, δύο ογκώδη σχετικά μυθιστορήματα, κέρδισαν επαίνους, αλλά προσωπικά με απογοήτευσαν. Ίσως οι περισσότεροι επηρεάστηκαν από το όνομά του, όνομα απόλυτα σεβαστό στη στιχουργία. Ίσως να είδαν κάτι που δεν το είδα εγώ... Ίσως να παγιδεύτηκαν στα θέματά του (λ.χ. στον Εμφύλιο) και παραγκώνισαν τη δομή των μυθιστορημάτων του. Εξηγούμαι:
Προσωπικά πιστεύω ότι ως πεζογράφος έχει πολλά προβλήματα στη δομή και στην οργάνωση του υλικού του. Οι ατέλειες αυτές, που αποτελούν θεμελιώδεις αδυναμίες του έργου του, εντοπίστηκαν και από άλλους (βλ. Κούρτοβικ, “Τα Νέα”, 17.2.2007: http://www.tanea.gr/Article.aspx?d=20070217&nid=3436403), ειδικά στο «Γυναίκα που πέθανε δύο φορές», όπου το ανοικονόμητο υλικό δεν αφήνει τον αναγνώστη να απολαύσει το ύφος και την ατμόσφαιρα.
Πιο συγκεκριμένα: 1) αλματώδης πορεία στη συγγραφή που ενοχλεί, καθώς μεταφέρεται ο συνειρμικός λόγος της ποίησης και στην πεζογραφία: ο αναγνώστης κουράζεται να παρακολουθεί μια ασθμαίνουσα, θολή συνείδηση να αφηγείται, 2) επιμένει τόσο στο ιστορικό περιβάλλον, με αποτέλεσμα να φορτώνει το κείμενό του με ανούσιες λεπτομέρειες, περιττά στοιχεία, απειράριθμες παρεκβάσεις… Το κείμενο συστρέφεται και πνίγεται στον φόρτο του υλικού, 3) αποτέλεσμα του προηγούμενου είναι να ατονεί η σκιαγράφηση των ηρώων μέσω της πλοκής και να τονίζεται μόνο η εποχή και ο περίγυρος, 4) οι διάλογοι είναι αναληθοφανείς, 5) οι προθέσεις του συγγραφέα δεν μετουσιώθηκαν σε αυτοτελές έργο που να μπορεί να διαβαστεί μόνο του, χωρίς την επήρεια του ονόματος του δημιουργού, το θέατρο ή τον εμφύλιο ως μαρκίζες.

Επομένως, παρόλο που μου χάρισαν φίλοι τη συλλογή διηγημάτων του με τίτλο "Η μελαγχολία της πατρίδας μετά τις ειδήσεις των οκτώ", δεν θα το βάλω στις προτεραιότητές μου για διάβασμα. Πρέπει να απαλλαγόμαστε συνειδητά μερικές φορές από την εμμονή με ...τη μόδα.

Πατριάρχης Φώτιος

16.12. 2007