Wednesday, May 20, 2009

Χυμός μήλο: Η αγωνία του τέλους

Τέλος ή περιπλάνηση;

Διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα με το ενδιαφέρον για το τι θα γίνει “μετά” ή με την ανέμελη περιπλάνηση στο ίδιο το κείμενο; Ας χωρίσουμε τα έργα σε δύο κατηγορίες:
Αφενός, τα έργα που οδηγούν τη σκέψη στο τέλος τους, έχουν δηλαδή έναν σκοπό, και ο αναγνώστης λειτουργεί με αυτόν στο μυαλό του, αναγνωρίζει τις συνδέσεις του συγγραφέα, προσπαθεί να ανασυνθέσει τα επιμέρους στοιχεία σε έναν άξονα με στόχο να δέσουν όλα προς το επιδιωκόμενο τέλος. Κι αυτό, όταν έλθει, είτε επιβεβαιώνει τις επιμέρους προβλέψεις, πολλές φορές με απρόσμενο τρόπο αλλά πάντα αληθοφανή και πειστικό, είτε τις διαψεύδει, πάλι με λογικούς συλλογισμούς αλλά με αναπάντεχη λύση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατηγορίας είναι τα αστυνομικά μυθιστορήματα, αλλά και άλλα που προσελκύουν το ενδιαφέρον με τη γενικότερη οικονομία τους.
Αφετέρου, τα έργα που δεν στηρίζονται στην οργάνωση της πλοκής τους αλλά στην ελεύθερη περιπλάνηση χωρίς το τέλος του βιβλίου να είναι και ο επιδιωκόμενος σκοπός. Αυτά τα κείμενα, έχω την εντύπωση, διακρίνονται από μεγαλύτερη ποικιλία. Άλλα βασίζονται σε έναν γοητευτικό χαρακτήρα (λ.χ. ο Ζορμπάς), άλλα σε μια καλοδουλεμένη γλώσσα, άλλα σε μια σαγηνευτική ποιητικότητα, άλλα στην ατμόσφαιρα, την ηθογράφηση, στο μεταφυσικό πέταγμα κ.ο.κ.
Τα κατά τη γνώμη μου ζητούμενα είναι δύο, ένα για κάθε περίπτωση: στην α΄ κατηγορία αρκεί η πλοκή και η περιέργεια, για να καταξιωθεί το μυθιστόρημα στη συνείδηση του αναγνώστη, ή πολλές φορές το έργο μένει εκεί, χωρίς τα απαιτούμενο βάθος; στη β΄ κατηγορία, τι είναι αυτό που θα τραβήξει το ενδιαφέρον μας, ώστε να διαβάσουμε το βιβλίο, χωρίς να αγκομαχούμε και να κομπιάζουμε;
(Αφορμή για την ανάρτηση στάθηκε ένα σχόλιο της Pellegrina στο ποστ της 12ης Μαΐου 2009).

Πατριάρχης Φώτιος

32 comments:

Pellegrina said...

Γεια. Εγώ βέβαια άλλο εννοούσα: Ποιος είναι ο σκοπός ενός μυθιστορήματος (γενικά). Αλλά το θέμα αυτό είναι τεράστιο. Ίσως γράψω ένα δοκίμιο (και το ανεβάσω σε ποστ)πριν φυγω διακοπές, για να ξελαμπικάρω κι εγώ λιγάκι επί του θέματος.
Επί του ερωτήματός σου τωρα:
α) Επαναλαμβανόμαστε, ντίαρ Φώτιε! Και τα δύο φυσικά, όλοι το ξέρουν! Αλλος τονίζει το ένα, άλλος το άλλο, αναγνώστε υπάρχουν, ως ένα βαθμό,και για τα δύο.

β) Όμως: πριν λίγα χρόνια κυκλοφόρησε στην Ελλάδα ένα μυθιστόρημα, όπου τέσσερις-πέντε άνθρωποι με ξεχωριστή προσωπικότητα κατά βάθος (και αλλότρια, ψεύτικη ταυτότητα στην επιφάνεια), εγκλωβισμένοι σε΄ένα ολοκληρωτικό (με τα σημερινά, "παγκοσμιοποιημένα", ολιγοπωλιακά κριτήρια) καθεστώς, συνεργάστηκαν με σώμα, μυαλό και καρδιά, στο ζενίθ των πνευματικών και ηθικών τους δυνάμεων, για να διασώσουν και να βγάλουν από τη φυλακή στον έξω, τον ελεύθερο κόσμο, το μοναδικό παιδί που γεννήθηκε στην επικράτειά τους, την ελπίδα, το μέλλον. (Ένα παιδί όχι παθητικό, μα που επίσης συνεργάστηκε μαζί τους)Η αγάπη, υπό σύγχρονη ματιά, πήρε σάρκα και οστά με δράση, πλοκή, και ένα βύθισμα στον κόσμο της φαντασίας και των συμβόλων, με τρόπο ανεπανάληπτο για την ελληνική τουλάχιστον λογοτεχνία. Ταυτόχρονα, η ματιά που ξεκλείδωνε την ιστορία ήταν η μεγαλοφυία ενός μαθηματικού μυαλού σημαδεμένου από ένα μεγάλο,αγνό και χαμένο για πάντα εφηβικό έρωτα (τη μόνη αληθινή κινητήρια δύναμη του μυαλού).
Τουτέστιν, συνδυασμός πλοκής και ουσίας που δεν ξερω ποιος θα το ξαναφτάσει.
Θέλω να πω, εχω την εντύπωση ότι τα καλά μυθιστορήματα θέλουν και τους αναγνώστες τους. Να ενδιαφέρονται ΚΑΙ για τα δύο. Και για την πλοκή και για την ουσία. Και συγγραφείς που να επιμένουν...

υγ: εννοείται ότι αναφέρομαι στη Γυναίκα του Λωτ της Ιωάννας Μπουραζοπούλου. Δεν αντιστέκομαι στον πειρασμό να συμπληρώσω πως ό,τι κριτική διάβασα για το μοναδικό αυτό διαμάντι, μου εδωσε την εντύπωση πως ο συντάκτης της ή δεν κατάλαβε, ή, για άγνωστους λόγους, έ κ α νε πως δεν κατάλαβε, σχεδόν τίποτα ουσιαστικό.

Θεόφιλος Ελευθεριάδης said...

«Διαβάζουμε ένα μυθιστόρημα με το ενδιαφέρον για το τι θα γίνει “μετά” ή με την ανέμελη περιπλάνηση στο ίδιο το κείμενο; Ας χωρίσουμε τα έργα σε δύο κατηγορίες »

Δεν μπορώ να απαντήσω σε πληθυντικό .Δεν ξέρω για άλλους.Εγώ τα χωρίζω σε δύο διαφορετικές κατηγορίες .Αυτά που μ`αρέσουν και τα άλλα.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Φυσικά, Pellegrina,
θα θέλαμε να βρούμε στο ίδιο έργο και τα δύο. Αλλά προθετικά, κάποιοι συγγραφείς γέρνουν είτε προς τη μία είτε προς την άλλη κατεύθυνση. Κι αν υποθέσουμε ότι και τα δύο μαζί είναι δυσέφικτα, τότε κάθε έργο είτε ποντάρει στο μεν είτε στο δε.
Συμφωνώ για την Μπουραζοπούλου και θα ήθελα να ξαναδιαβάσω τέτοια έργα.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Φίλε Θεόφιλε,
η διάκρισή σου είναι πολύ γενική και δεν μπορεί να στηρίξει τη συζήτηση. Ποια σου αρέσουν και γιατί; Σε ενδιαφέρει η πλοκή ή όχι; Νιώθεις ότι περισσότερο θέλγεσαι από την αργή περιπλάνηση (φιλοσοφική, ποιητική κ.ο.κ.) ή όχι; Πιστεύεις ως αναγνώστης πιο πολύ στη δομική οργάνωση του έργου ή στη δύναμη της πένας; Ως συγγραφέας προσπαθείς να στήσεις άρτιες συνθέσεις με αγωνία για το τέλος ή όχι;
Πέταξα σκόρπια ερωτήματα πάνω στον άξονα του ποστ μου, για να σε ωθήσω να απαντήσεις με τοποθετήσεις.
Ευχαριστώ
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Δεν είναι δυσέφικτα, μια χαρά εφικτά είναι. Απλώς η προσπάθεια για την πλοκή παρασύρει. Το μυαλό παιδεύεται να φτιάξει τη δομή, να μην έχει ανακολουθίες, να εχει σασπενς, εκπλήξεις κλπ. Και μετά λες κάποια στιγμή μα τι χρειάζονται όλα αυτά;
Διαφωνώ όμως (προς το παρόν!)πως δεν χρειάζονται: αυτά, στο μυθιστόρημα, είναι το συντακτικό του. Δεν μπορέις να φτιάχνεις μια ασύντακτη φράση, επειδή "βγαίνει πάνω κάτω το νόημα"
Αλλά το ερώτημα παραμένει: ποιος ο σκοπός ενός μυθιστορήματος; γιατί ο σκοπός του ΔΕΝ είναι η έκπληξη του τέλους, οι ανατροπές και το τι θα γίνει παρακάτω. Αλλά και δεν πιστέυω πως σκοπός του ειναι να μας πει απλώς μια ιστορία. Λοιπόν καλά, άσε. Μέγα θέμα!

υγ: έχω την πεποίθηση ότι αυτό που λένε οι συγγραφείς συχνά (κι εγώ το λέω!) πως το βιβλίο "μας πάει εκεί που θέλει αυτό", είναι απλώς δική μας αδυναμία, κι όχι καμιά μεταφυσική του βιβλίου! Αν δεν το πιάνουμε από το αυτί να το πάμε εκεί που θέλουμε εμείς, κατι δεν πάει καλά! Αλλά πρέπει να έχουμε άποψη (ασχετο αν δεν τη δει ο αναγνώστης, άλλο αυτό!)για το πού θέλουμε να το πάμε, ακόμα κι όταν αλλάζουμε γνώμη στην πορεία! Άρα, ο σκοπός ενός μυθιστορήματος...

φτου...άσε με γαμώτο και πρέπει να μαζέψω τα χειμωνιάτικα!

υγ: πριν τα μαζέψω εχω να τελειώσω μαι αγκαθούλα!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
1. μου άρεσε πολύ η φράση σου ότι η πλοκή είναι το συντακτικό του βιβλίου. Πρέπει να είναι συντακτικά ορθό, ασχέτως αν θα έβγαινε νόημα και πιο πρόχειρα.
2. ναι, το βιβλίο δεν πάει όπου θέλει. Αυτό πιο πολύ σημαίνει ότι είτε ο συγγραφέας, όπως λες, αδυνατεί να καταλάβει τι γίνεται, ή το υποσυνείδητό του ειναι πιο δυνατό από το συνειδητό και, ενώ υποσυνείδητα παράγει άρτια έργα, συνειδητά δεν ξέρει να εξηγήσει την κατασκευαστικότητα της δουλειάς του.
Πατριάρχης Φώτιος

Θεόφιλος Ελευθεριάδης said...

Φώτιε

«Ποια σου αρέσουν και γιατί; Σε ενδιαφέρει η πλοκή ή όχι;»

Δεν έχω απάντηση.
Μου αρέσει αυτό που μου αρέσει.
Θυμάμαι - και θα θυμάμαι για πάντα- ένα βιβλίο του Μπιλ Κόσμπυ, για το μεγάλωμα των παιδιών. Πλοκή μηδέν. Στο τέλος προσπαθεί να περάσει κάναδυό πολιτικώς ορθά μηνύματα για οικογένεια κλπ.
Ναι, αλλά εμένα με έκανε να γελάω με δάκρυα σε ένα μίζερο δωμάτιο , Αύγουστο του `91 στην Πάργα.
Θυμάμαι, τον «Γέρο και την Θάλασσα», την ανάγνωση που μου γέννησε την αγάπη για το βιβλίο.
Και μαζί μ` αυτά εκατοντάδες τίτλους που αγάπησα και που δεν έχουν καμμιά σχέση μεταξύ τους . Από Λουίς λ` Αμούρ , και Γουίλμπουρ Σμιθ έως Επίκτητο και Επίκουρο (λες να δω κανά γιατρό;)





Νιόβη

«έχω την πεποίθηση ότι αυτό που λένε οι συγγραφείς συχνά (κι εγώ το λέω!) πως το βιβλίο "μας πάει εκεί που θέλει αυτό", είναι απλώς δική μας αδυναμία, κι όχι καμιά μεταφυσική του βιβλίου!»



Ίσως να `ναι έτσι σε πολλές περιπτώσεις.
Αλλά , νομίζω, ότι το τι γράφει ο καθένας έχει να κάνει και με αυτό που είναι,
σωστά ; Και κατά κανόνα αυτό που είναι ο συγγραφέας προβάλλεται στην δουλειά του . Ακόμη κι αν δεν το κάνει συνειδητά.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Θεόφιλε,
ξεκινώ από το δεύτερο σημείο σου. Συμφωνούμε στο ότι ο συγγραφέας μπορεί να μην κάνει ΣΥΝΕΙΔΗΤΑ ό,τι κάνει.
Ως προς το πρώτο, όχι δεν χρειάζεσαι γιατρό...! (Έναν καλό εξομολόγο να σε κάνει να καταλάβεις τον εαυτό σου!!!) Μπορεί βέβαια να χρειάζεσαι συνειδητότητα κριτηρίων. Ίσως όχι κατ' ανάγκη για σένα όταν διαβάζεις, αλλά ...για τη φουκαριάρα τη μάνα μου που ζητά επιχειρήματα για να καταλάβει αν ένα βιβλίο είναι ή όχι καλό...
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Elementary watson (Θεόφιλε). Πολλά στοιχεία των βιωμάτων και του υποσυνείδητου του συγγραφέα μπαίνουν σε κάθε βιβλίο. Δεν πειράζει, τι να κάνουμε; Άσχετο όμως! Εσύ πρέπει (λέμε τώρα)να εχεις σχέδιο! Να ελέγχεις το συνειδητό και άσε το υποσυνείδητο να κάνει κι αυτό τη δουλειά του!

Ερώτηση
Είναι ΟΛΑ τα υποσυνείδητα εξ ίσου ενδιαφέροντα;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina
φυσικά και όχι γιατί αλλιώς θα γράφατε όλοι με ...αυτόματη γραφή, όπως επιχείρησαν οι υπερρεαλιστές.
Πατριάρχης Φώτιος

Unknown said...

Πόσο θα ήθελα να ερχόσασταν! http://abttha.blogspot.com/2009/05/20.htmlΠέστε το και σε άλλους… kai meta sviste to! efharisto!

βαγγελης ιντζιδης said...

Αγαπητέ Πατριάρχη
παρακολουθώ (τρόπος του λέγειν) δε σε προλαβαίνω με τις αναρτήσεις σου τόσο γρήγορος που είσαι (πότε προλαβαίνεις και τα διαβάζεις όλα τούτα - αξιοθαύμαστος, ειλικρινά).
Παρακολουθώ και παραμένω αναλφάβητος
Πότε θα μιλήσεις και για τους αδαείς συγγραφείς, αυτούς τους αναλφάβητους συγγραφείς και αναγνώστες που αγνοούν ακόμη το αλφάβητο του αθέατου κειμένου... εκείνου του κειμένου που αρχίζει να φαντάζεται η λογοτεχνία όταν στοχάζεται πώς θα μπορούσε να ήταν αλλιώς;
Ευγνώμων στις συνομιλίες σας...εδώ
Βαγγέλης

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βαγγέλη,
σ' το έχω ξαναπεί ότι δεν σε καταλαβαίνω πάντα. Τι θέλεις να πεις και τι ζητάς από μένα, αν μπορώ βέβαια να το κάνω;

Όσο για την ταχύτητα, βάζω διάκους, ιερείς, επισκόπους κ.ο.κ. να διαβάζουν για μένα κι εγώ απλώς ...μεταφέρω στο χαρτί τις απόψεις τους. Έχω επιτελείο, που λένε.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

α) αθέατο κείμενο:
1. Το κείμενο που δεν έχει γραφτεί ακόμη (σαν την "πιο όμορφη θάλασσα" κλπ του Μικρούτσικου-πριν-γινει-υπουργός)
2. Το "κείμενο" που "διαβάζουμε" κάτω από το τυπωμένο κείμενο (αν υποθέσουμε ότι αυτό δεν είναι απλώς μια ψυχική πάθηση του αναγνώστη!)
3. Το κείμενο που έχει γραφτεί μα που αγνοείται από τα πλήθη (πχ τα ημέτερα μυθιστορήματα!)

β) αδαείς συγγραφείς: εδώ διαφωνώ: δεν πιστεύω πως υπάρχει τέτοιο πράγμα. Οι συγγραφείς είναι έξυπνοι άνθρωποι και με άποψη για τη ζωή, σχεδόν όλοι. Εν γνώσει τους γράφουν ό,τι γράφουν, διαβάζουν ό,τι διαβάζουν και κάνουν ό,τι κάνουν. Εξαίρεση και πάλι οι περιπτώσεις ψυχοπάθειας!

(μα τι λέω μεσημεριάτικα; Βαγγέλη μας αποσυντονίζεις!)

Πατριάρχη βρήκες τίποτα για εκείνες τις δύο βαλίτσες; Γιατί εγώ αρχίζω να γράφω κι αν με κυνηγήσει ο Κούρτοβικ ή όποιος άλλος για "πνευματικά δικαιώματα", θα γελάσουμε!

αλδεβαραν said...

"ναι, το βιβλίο δεν πάει όπου θέλει. Αυτό πιο πολύ σημαίνει ότι είτε ο συγγραφέας, όπως λες, αδυνατεί να καταλάβει τι γίνεται, ή το υποσυνείδητό του ειναι πιο δυνατό από το συνειδητό και, ενώ υποσυνείδητα παράγει άρτια έργα, συνειδητά δεν ξέρει να εξηγήσει την κατασκευαστικότητα της δουλειάς του."

μπορει ο συγγραφεας να ειναι σε θεση να επιτρεπει στο υλικο του να ειναι ανα πασα στιγμη ζωντανό και κινουμενο. αλλα αυτο το γνωριζουν μονον οσοι εχουν γραψει. οι αλλοι μονο να εικαζουν μπορουν πανω σ αυτη τη μαγικη διαδικασια.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Αλδεβαράν,
αν ο συγγραφέας ήταν παντογνώστης, αν είχε προβλέψει όλες τις πιθανές ερμηνείες, αν ήξερε απόλυτα τις σύγχρονες τάσεις της λογοτεχνίας από τις οποίες καθημερινά επηρεάζεται, αν ήξερε τις σύγχρονες τάσεις της κοινωνίας, μέσα στις οποίες ο ίδιος καθημερινά εξελίσσεται, αν το συνειδητό του ήταν 100% και το υποσυνείδητό του 0%, τότε θα ήταν και απόλυτα κύριος του υλικού του και θα το άφηνε να είναι αεί ζωντανό και κινούμενο.
Επειδή όμως κι αυτός καθορίζεται από δυνάμεις, περιβάλλοντα, τάσεις κ.ο.κ. που δεν ελέγχει, είναι εν μέρει υποχείριος της γλώσσας του, της κοινωνίας του, της εποχής του.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

αλδεβαραν ζωντανό και κινούμενο είναι, σαν τσαχπίνικο γατάκι. Γι αυτό το κυνηγας διαρκώς μη σου φυγει!

Τωρα για να σοβαρευτούμε, δεν πειράζει και να φύγει. Θα βγει ενα προβληματικό βιβλίο, αλλά για κάποιους λόγους μπορεί ο αναγνώστης να το αγαπήσει πολύ Το θέμα έιναι πως ο συγγραφέας συχνά βάζει πλάνα (δικά του, "μυστικά") κι αν δεν του βγει στο περίπου η δόση, γυρνάει και ξαναγυρνάει και δεν πάει παρακάτω.

ασχετο υγ: πολύ ωραία περίπτωση βιβλίου με πολύ χαλαρή δομή (το αντίθετο του "τι θα γίνει μετά") η Ρέμγκτον του Πάνου. Τη διαβάζω με δόσεις. έπαψα να νοιάζομαι για τη σειρά, ακόμα και για τα πρόσωπα. Αλλά είναι μια καταπληκτική τοιχογραφία της πολύπλευρης-πολυεπίπεδης ελλάδας και σε ωραιότατη γλώσσα. (φυσικά δεν κομίζω γλαύκα, απλά τώρα το διαβάζω και εκφράζω την ικανοποίησή μου)

Καλό Σαββατοκύριακο και να αρχίζουμε τα μπανάκια. Μαγιό πήρατε;

αλδεβαραν said...

φαντασου λοιπον ποσο πιο τρωτος και μη παντογνωστης ειναι αυτος που τον αναλυει και τον κρινει...

Ειναι σαν να λες πως εγω που επιλεγω να χτισω το σπιτι σε ενα συγκεκριμενο οικοπεδο κατα τον τροπο που επιλεγω, ξερω πολυ λιγοτερα για το σπιτι μου απο σενα που περνας απ εξω... Σιγουρα επηρεαζομαι ως "αρχιτεκτονας" απο χιλια δυο πραγματα που δεν οριζω αποκλειστικα, αλλα απο τον τυχαιο η ακομα και πιο καταρτισμενο θεατη του σπιτιου μου ξερω χιλιες φορες περισσοτερα, ξερω γιατι εβαλα εκει το δοκαρι και γιατι εκει την κολωνα. Γιατι κει τον προσανατολισμό και γιατι εκει τα παραθυρα. Νομιζω αυτο το κλεινει οριστικα αγαπητε μου...
Ο θεατης μπορει να εχει οσες αποψεις θελει και να ειναι εξαιρετικα ενδιαφερουσες, αλλα ο δημιουργός του σπιτιου του, ακομα και του αποτυχημενου σπιτιου, δεν ειναι ουτε ασχετος ουτε τυχαιος και μαλλον ο αμοιρος μπορει και να δικαιουται δια να ομιλει.

Ας μαθει πρωτα ο θεατης στατικη. δομικη, πολεοδομια κλπ κι υστερα ας επανελθει στο τραπεζι...

Sue G. said...

καλησπέρα,

η Σούζαν Σόνταγκ υποστήριζε ότι η κατανόηση της τέχνης (ως γενικότητα αλλά και κατ' επέκταση η τέχνη της γραφής, της ζωγραφικής, της αρχιτεκτονικής, κλπ, κλπ) ξεκινά από το ένστικτο κι όχι από την ανάλυση ή τη λειτουργία της σκέψης. Συμφωνώ απόλυτα μαζί της και θεωρώ ότι όλα τα υπόλοιπα έπονται. Διαφορετικά, αφαιρείται η αναγνωστική απόλαυση/περιέργεια. Η πολυπλοκότητα, η συνδεσμολογία, το όποιο subtext υπάρχει σ' ένα λογοτεχνικό κείμενο δεν είναι απαραίτητο ν' αναδυθεί με την πρώτη, ούτε και να αναληθεί (αν και ως αναγνώστρια ομολογώ ότι με εξιτάρει πολύ όταν αναγνωρίζω επιρροές, αναφορές κι όλα εκείνα τα στοιχεία που δεν είναι εμφανή)

Ο συγγραφέας ξέρει γιατί έγραψε το κάθε τι και ο αναγνώστης ξέρει γιατί του αρέσει το κάθε τι. Γιατί θα πρέπει να υπερισχύει το ένα έναντι του άλλου; Μεταξύ της πρώτης και της τελικής γραφής ενός βιβλίου υπάρχει ένα μεγάλο διάστημα όπου οι επιρροές, οι τάσεις, τα περιβάλλοντα, το συνειδητό, το ασυνείδητο και το υποσυνείδητο "δρουν" ελεύθερα. Το ζητούμενο είναι ο συγγραφέας να τα ελέγξει ούτως ώστε το τελικό αποτέλεσμα να δίνει ένα συνεπές και στέρεο δημιούργημα. Όπως έχει πει επανειλημμένα ο Αλέξης Σταμάτης:"ο συγγραφέας είναι επιμελητής του χάους". Κι αν αυτό το "χάος" κρατήσει τον αναγνώστη, τον ταξιδέψει, τον κάνει να προβληματιστεί, να συζητήσει, να αναθεωρήσει τότε, πιστεύω ότι, θα έχει πετύχει το σκοπό του.

Πάπισσα Ιωάννα said...

αλδεβαράν,
ο παραλληλισμός του συγγραφέα με τον αρχιτέκτονα θα ταίριαζε αν ο πρώτος είχε συνειδητές γνώσεις όπως έχει ο δεύτερος. Πιο πολύ μοιάζει με τον ιδιοκτήτη που πρακτικά, εμπειρικά, βιωματικά, αν θες, προτιμά το τάδε σχέδιο από το δείνα.
Γι' αυτό, φυσικό είναι ο τυχαίος διαβάτης (όπως ο τυχαίος αναγνώστης) να λέει -ίσως και με κάποια επιχειρήματα- αν του αρέσει ή όχι, αλλά δεν μπορεί να στηρίξει επαρκώς τη γνώμη του σε αντικειμενική βάση.
"Αρχιτέκτονας" ή "πολιτικός μηχανικός", ειδικός δηλαδή, θα είναι ο κριτικός που έχει κατάρτιση και μπορεί να κρίνει αν ένα σπίτι είναι ή όχι λειτουργικό, σταθερό κ.ο.κ.
Κι όλα αυτά γιατί ο συγγραφέας δεν έχει κατάρτιση (πέρα από την όποια πολύ σημαντική λογοτεχνική και κοινωνική παιδεία)
Καλό γράψιμο
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Sue,
κι εγώ πιστεύω στο ένστικτο του δημιουργού και γι' αυτό έκανα την παραπάνω τοποθέτηση στον φίλο αλδεβαράν. Το ένστικτο μπορεί να σε κάνει να δημιουργήσεις αλλά όχι κατ' ανάγκη να αναλύσεις αυτό που έφτιαξες.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
δυστυχώς δεν βρήκα σε ποιο βιβλίο και ποιο συγγραφέα αναφέρεται ο Κούρτοβικ.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Ουτε εγώ. Αλλά εχω εμπιστοσύνη στη μεγαλοφυία μου, χάρη στην οποία αυτό που θα γράψω θα φέρει αδιαμφησβήτητα τη σφραγίδα της μοναδικότητάς μου :):):):)....

αλδεβαραν said...

"ο συγγραφέας δεν εχει καταρτιση"
ετσι ακριβως. αφοριστικο και σαφες και ατρανταχτο επιχειρημα που αποδεικνυει το βαθος της συλλογιστικης. εχει ο κριτικος λοιπον οποτε ολα πανε καλα...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Φίλε αλδεβαράν,
οι ζωγράφοι λ.χ. συνήθως έχουν ειδική κατάρτιση αφού σπουδάζουν στη Σχολή Καλών Τεχνών και έχουν πρακτικές αλλά και θεωρητικές γνώσεις. Οι συγγραφείς απ' την άλλη συνήθως έχουν μόνο τη γενικότερη κοινωνική τους παιδεία, όπως μπορεί να έχουν όλοι οι άνθρωποι, και μια στενότερη λογοτεχνική παιδεία, από τα διαβάσματά τους σε άλλους συγγραφείς, όπως εξίσου μπορεί να έχει πάλι κάθε άνθρωπος. Και μεταξύ μας: οι περισσότεροι συγγραφείς στηρίζονται πιο πολύ στο "ταλέντο" τους, παρά ανάγονται σ' αυτό που θα θεωρούνταν "πνευματικός άνθρωπος". Αυτό το ταλέντο τούς κάνει ίσως ικανούς να δημιουργήσουν εξαιρετικά έργα, χωρίς να έχουν κατ' ανάγκη αυτοσυνειδησία ή πολύ περισσότερο "κατάρτιση", όπως την προδιέγραψα παραπάνω για τους ζωγράφους. Και φυσικά κανείς δεν θα ζητήσει "διαπιστευτήρια γνώσεων" από τον δημιουργό: αρκεί το έργο του για να καταξιωθεί ή να χαθεί.
Ο κριτικός από την άλλη ΕΙΤΕ θα είναι εξίσου ανίδεος και έγινε κριτικός διαβάζοντας και διαβάζοντας βιβλία (μοιάζει με τον απλό αναγνώστη, αλλά τυπικά υπερέχει λόγω της επαγγελματικής σχέσης με το βιβλίο) ΕΙΤΕ έχει σπουδάσει και μπορεί να μιλήσει με την "κατάρτιση" που χρειάζεται. Οι μεγάλοι κριτικοί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είδαν το φαινόμενο της λογοτεχνίας και έξω από τα κείμενα. Συνδυάζουν θεωρία και πράξη, κρίση και σύγκριση. Αντίθετα, από τον μέσο συγγραφέα δεν απαιτείται τίποτα από όλα αυτά, αλλά χαρακτηριστικά που έχουν σχέση με το έργο του.
Αν εσύ "κατάρτιση" συγγραφέα θεωρείς την προσωπική του παιδεία, τότε υπάρχουν πολυάριθμοι αναγνώστες με μεγαλύτερη επάρκεια.
Πατριάρχης Φώτιος

giorgio said...

«Οι περισσότεροι συγγραφείς στηρίζονται πιο πολύ στο "ταλέντο" τους, παρά ανάγονται σ' αυτό που θα θεωρούνταν "πνευματικός άνθρωπος".

ε εδώ έπεσα κάτω από τα γέλια...

εάν η παραπάνω φράση με την κατηγορηματικότητα της ανήκει σε άνθρωπο που θεωρεί ότι συζητά σοβαρά για τη λογοτεχνία τότε αλίμονο στη λογοτεχνία.
βέβαια περισσότερο γέλιο παράγει οπότε οκει..

αγαπητέ μου δοκιμάστε να το πείτε αυτό στο Θανάση Βαλτινό στο Μένη Κουμανταρέα, στον Σωτήρη Δημητρίου στο Μισελ Φαις, αλλά στο Αύγουστο Κορτώ, στο Δημήτρη Σωτάκη στην Ιωάννα Μπουραζοπούλου...
θα έχει όντως μεγάλη πλάκα...
βέβαια οι συγγραφείς είναι απλα απολιτιστα όντα…

Ποιος σας τα έχει μάθει αυτά αναρωτιέμαι.. Αυτό το μένος είναι πάντως εξαιρετικά ενδιαφέρον...

Anonymous said...

«Οι περισσότεροι συγγραφείς στηρίζονται πιο πολύ στο "ταλέντο" τους, παρά ανάγονται σ' αυτό που θα θεωρούνταν "πνευματικός άνθρωπος".

ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΦΩΤΙΟΣ
SCRIPTA MANENT

Πάπισσα Ιωάννα said...

Προφανώς, φίλε/φίλοι, τους έχεις γνωρίσει από κοντά και ξέρεις πόσο πνευματικοί άνθρωποι είναι όλοι αυτοί: κάποιοι είναι, κάποιοι μπορεί και όχι. Και μπροστά στη σοφία τους, αλλά και στη δική σου γνώση των σπουδών τους, της ευρύτερης καλλιέργειάς τους και της μετα-αφηγηματικής τους επάρκειας, εγώ σιωπώ...
Πατριάρχης Φώτιος

ΥΓ. Απορώ γιατί έχεις καταχωρίσει το μπλογκ μου στα βιβλιόφιλα και όχι στα κωμικά...

giorgio said...

Πατριαρχα μου εχετε δικιο.
Δυστυχως δεν τους εχω γνωρισει οποτε θα φροντισω να τους συναντησω για να αποδειχτει περιτρανα η αποψή σας πως οι Βαλτινος, Δημητριου, Κουμανταρεας, Μπουραζοπουλου Φαις και οι λοιποι συγγραφεις ουδεμία σχεση εχουν με αυτο που λεμε "πνευματικος ανθρωπος".
Απορώ πως το σκεφτηκα τωρα που το επεξεργαζομαι περισσότερο. Ισως η ζεστη.
Εσεις σιγουρα θα ξέρετε καλυτερα.
Και συγγνωμη για το σχολιο. Απεταξαμην τον συγγραφεα.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Giorgie,
1. αν αναφέρεις μερικά ονόματα συγγραφέων, για τους οποίους θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε ότι είναι πνευματικοί άνθρωποι, θα ανέφερα τριπλάσια άλλα που δεν είναι. (Εσύ που τους ξέρεις, ίσως έχεις και καλύτερη γνώμη για τον αριθμό τους).
2. η συζήτηση ξεκίνησε από το αν οι συγγραφείς έχουν ή όχι "κατάρτιση" και όχι αν έχουν γενική παιδεία. Σαφώς πολλοί από αυτούς έχουν μια χ καλλιέργεια, αλλά όχι τη θεωρητική τεκμηρίωση για να δουν το λογοτεχνικό φαινόμενο έξω απο την εμπειρία τους. Γι' αυτό μιλάμε, όσο κι αν παρουσιάζεις τις απόψεις μου απαξιωτικές. Και επαναλαμβάνω ότι κανείς δεν θα απαιτούσε από τους λογοτέχνες να διαθέτουν κάτι τέτοιο, αφού το έργο αυτό καθεαυτό τους είναι που τους εκπροσωπεί.
Ελπίζω κι εσύ να είσαι πνευματικός άνθρωπος, ασχέτως αν έχεις ή όχι κατάρτιση. Εγώ πάντως δεν είμαι.
Πατριάρχης Φώτιος

giorgio said...

και τοτε πως ως "μη πνευματικος ανθρωπος" κρινετε εν δυναμει "Π.α." οπως παραδεχεστε;
φυσικα και ειστε οπως ειναι κι αυτοι.
κι ο θεοφιλος πνευματικος ανθρωπος ηταν.

αγαπητε μου πατριαρχη η γραφη ειναι κατι αφανταστα πιο πολυπολοκο για να μπαινει σε τετοιου τυπου συζητησεις και να αντιπετωπιζεται με τοσο απλοικους αφορισμους.
Ο συγγρφεας γραφει επειδη κατι τον βασανιζει, επειδή αμφιβαλλει.

αυτη η αμφιβολία παραγει ενα αποτελεσμα που χωραει μυριαδες ερμηνειες από "καταρτισμενους" η μη.
Δεν ειναι βουλκανιζατερ η γραφη να απευθυνθεις στον εξειδικευμενο επαγγελματια.

κι αυτο γιατι το κυτταρο της ειναι η αμφιβολια. οσο λοιπον καποιος πλησιαζει κατι τοσο πολυπλοκο με μονο οπλοστασιο την "καταρτιση" και μια αλγεβρικη αφελεια τοτε απλα παιζει ενα εγκεφαλικο παιχνιδακι με μονη την προσοψη ενός μηχανισμου που τον ξεπερναει.
τα εντοσθια ουτε τα εχει μυριστει. Εκει στα εντοσθια, κρυβεται με την πυρηνικη αρχαικη, πρωτεικη του "καταρτιση" ο δημιουργος.

εαν με εννοειτε βεβαια.

giorgio said...

τι λεγαμε χτες; λογοτεχνια σημαινει αμφιβολια, ιδου λοιπον και η φραση ως τιτλος της σημερινης συνεντευξης του Αντονιο Ταμπούκι που δημοσιευει η Ελευθεροτυπια...
αλλα κι αυτος φυσικα ως συγγρφεας δεν ειναι πνευματικος ανθρωπος οπότε περιμενει τους καταρτισμενους να αποφασισουν αν δικαιούται δια να ομιλει...