Ηλίας Μαγκλίνης, “Είμαι όσα έχω ξεχάσει”

Παρόν και παρελθόν, προσωπική και εθνική ιστορία, οικογενειακά τραύματα και πολιτικές πληγές, μνήμη και λήθη, αναπάντητα γιατί και απαντητέα ποιος, εγγονός και παππούς… όλα αυτά στο blender μιας πραγματικής ιστορίας από την εμφυλιακή Ελλάδα.

Ηλίας Μαγκλίνης “Είμαι όσα έχω ξεχάσει”   εκδόσεις Πατάκη 2019

Δεν έχω ξαναδιαβάσει Μαγκλίνη. Είναι ένα όνομα που πετά από δω κι από κει, αλλά δεν ξέρω πόσο ποιοτικός είναι. Νομίζω ότι κερδίζει σε φήμη. Νομίζω ότι αξίζει μια ευκαιρία, ειδικά με όσα διαβάσω για το τελευταίο του βιβλίο.

> Ο Ηλίας Μαγκλίνης γεννήθηκε το 1970 στην Κινσάσα του Κονγκό. Σπούδασε αγγλική φιλολογία και πολιτικές επιστήμες στην Αγγλία και τη Σκοτία. Από το 1994 έως το 2003 εργάστηκε ως συντάκτης στο περιοδικό "Διαβάζω". Σήμερα εργάζεται στην εφημερίδα "Καθημερινή". Ασχολείται συστηματικά με τη μετάφραση. Έχει εκδώσει το μυθιστόρημα "Σώμα με σώμα" (Πόλις, 2005), τη νουβέλα "Η ανάκριση" (Κέδρος, 2008), και έχει δημοσιεύσει διηγήματα σε περιοδικά και ανθολογίες.

Το έργο δεν είναι ακριβώς μυθιστόρημα. Μια αληθινή ιστορία, λέει. Και τα ονόματα είναι (ή φαίνονται) αληθινά. Επομένως, πώς η αφήγηση έρχεται να δώσει λογοτεχνικότητα στα πραγματικά γεγονότα;

Ο αφηγητής του έργου, ο ίδιος δηλαδή ο συγγραφέας, αναζητά ένα μυστικό που αφορά τον παππού του. Κι είναι ο πατέρας που σταμάτησε τη έλευση αυτού του μυστικού προς το παρόν, καθώς σταμάτησε να μιλά για το ποιος σκότωσε τον δικό του πατέρα. Ο εγγονός λοιπόν αναζητά τον γρίφο πίσω από ένα “αστυνομικό-ιστορικό” δεδομένο. Ο παππούς σκοτώνεται στο Αγρίνιο της κατοχικής Ελλάδας, μιας Ελλάδας που ωστόσο έχει ήδη μπει στην εποχή του Εμφυλίου. Επομένως, η ιστορία αφορά στην αναζήτηση στοιχείων που θα φωτίσουν τον φόνο.

Τελικά, ο παππούς σκοτώνεται από την ΟΠΛΑ του ΕΑΜ, για λόγους που συναντάμε και σε άλλες ανάλογες εκτελέσεις. Πίστευαν –αδίκως;- ότι ο Νίκος Μαγκλίνης βρισκόταν στο απέναντι ρεύμα από ό,τι οι Αριστεροί της εποχής, παρόλο που δεν έκανε καμία αντεθνική κίνηση. Η αναζήτηση φέρνει τον αφηγητή μπροστά σε ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και σε συζητήσεις με πρόσωπα, συγγενικά και μη, που ξέρουν λεπτομέρειες. Έτσι ανασυντίθεται η εικόνα του Αγρινίου της δεκαετίας του ’40, και λίγο πριν και λίγο μετά. Αναπλάθεται η πολιτική κατάσταση, ο Εμφύλιος και οι ιδεολογικές διαφορές, λάθος, πιο πολύ αναπλάθεται ο Εμφύλιος και οι διχαστικές πρακτικές, που έφεραν τους Έλληνες να αλληλοσκοτώνονται.

Τα καλύτερα σημεία του βιβλίου, πέρα από το κυρίως σώμα, είναι οι σε πλάγια γραμματοσειρά παρενθετικές μικροαφηγήσεις. Είναι πιο πολύ σχόλια, προσωπικά και δοκιμιακά, λίγο ποιητικά, λίγο στοχαστικά. Το μερικό της αφήγησης γενικεύεται χωρίς να μετατρέπεται σε διδακτικά αυτοσχόλια. Και με αυτά, ολοκληρώνεται το συγκινησιακό φορτίο που κουβαλά ο αφηγητής, όχι επειδή ψάχνει δικαίωση για έναν αναίτιο φόνο, αλλά γιατί κάθε προσωπική ιστορία, κάθε οικογενειακή ιστορία, κατεβαίνει στους κατιόντες συγγενείς σαν γονίδιο, σαν μνήμη, σαν νήμα που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο.

Τελικά, μένω βουτηγμένη στην ίδια την προσπάθεια του αφηγητή να δει τα αστέρια του εξωφύλλου. Ο άνθρωπος και η μοίρα του, όχι η θεϊκή αλλά η ιστορική μεταφέρεται και σαν φάντασμα περιπλανάται όχι μόνο στους συγγενείς αλλά και σε όλους τους τωρινούς, που ξέρουν ότι το τότε είναι πάντα τώρα.

Πάπισσα Ιωάννα