Thursday, January 07, 2016

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ και ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ




     Η πρόσκληση για προτάσεις βιβλίων μέσα στις γιορτές στο θέμα “Λογοτεχνία και Παγκοσμιοποίηση” οδήγησε πολλούς στην αντιμετώπιση του ζητήματος από πολιτική σκοπιά. Κι όντως, αν και δεν το είχα κατά νου όταν έθεσα τη σχέση επί τάπητος, η λογοτεχνία, όταν βγαίνει από τα σύνορα του έθνους-της, συναντά δύο ήδη διαμορφωμένες στάσεις, οι οποίες δεν είναι άμοιρες πολιτικών στάσεων. 

          Από τη μία, η παγκοσμιοποίηση “μάς φέρνει στο νου τις μεγάλες αντιθέσεις ανάμεσα στις περισσότερο και στις λιγότερο ή καθόλου αναπτυγμένες χώρες, ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς του κόσμου, έχει φορτιστεί με αρνητικό πρόσημο από τις έννοιες της εξάρτησης, της κυριαρχίας, της ανισότητας, του πολέμου κτλ κτλ.” και “σχετίζεται με αυτό που ονομάζεται νεοφιλελεύθερο πρόσωπο του καπιταλισμού” (Κατερίνα Τοράκη). Κι ο Anonymous συμπληρώνει ότι αυτή αποτελεί “ανθρώπινο ιδεολόγημα που στοχεύει στην υποβολή - επιβολή ενός συγκεκριμένου μοντέλου λειτουργίας της ανθρωπότητας με σκοπό την απόλυτη κυριαρχία. Στις μέρες μας παρακολουθούμε την ανάπτυξη δύο εκφάνσεων του ίδιου ιδεολογήματος. Του Δυτικού και του ισλαμοφασιστικού.”.
          Αυτή η παγκοσμιοποίηση, που παίρνει μόνο αρνητικό πρόσημο, αντιδιαστέλλεται με την παγκοσμιοποίηση που αφορά στην ενοποίηση του καθημερινού τρόπου ζωής, στην ώσμωση των πολιτισμών, στην ανταλλαγή ιδεών, στις διεθνιστικές επαφές κ.ο.κ. Αυτή την ονομάζουν πολλοί “διεθνισμό” ή “διεθνοποίηση”. Η Κατερίνα Τοράκη φρόντισε πάλι να πει δυο λόγια γι’ αυτά: “επιλέγουμε διεθνοποίηση όταν θέλουμε να μιλήσουμε για τις σχέσεις ανάμεσα σε κράτη, έθνη και λαούς χωρίς τα παραπάνω αρνητικά φορτία. Και από κει προκύπτει ο (ταλαιπωρημένος σε αρκετές περιπτώσεις) διεθνισμός που περικλείει και την έννοιας της αλληλεγγύης ανάμεσα στα έθνη και τους λαούς”.
          Κομίζω και μερικές άλλες μαρτυρίες:
«Globalisation means the spread of free‑market capitalism to virtually every corner in the world». Despite its revolutionary intentions, the term globalisation is a rather hollow phrase at present. Neither an economic nor a cultural purge of national boundaries has taken place on anything like the scale frequently imagined and often demonised by the western press. Yet globalisation is an economic and political reality whose influence will only increase with the passage of the twenty‑first century.
According to Steger there are five central claims discernible in the ideology of twenty‑first century globalisation. First and foremost, globalisation is about the liberalisation and integration of global financial markets. The second premise is that globalisation is both inevitable and irreversible. The third fact pertaining to globalisation is the absence of any coherent leadership. Globalisation can therefore be bracketed with a realist approach to international relations which emphasises the essentially anarchic state of internationalism. The fourth point, and its major selling point to the millions of doubters, is that globalisation benefits everyone, yet this theory is shrouded in negativity. Many Americans and British citizens feel that globalisation will only serve to reduce domestic wages and encourage the uprooting of jobs in the commercial sector to countries which are home to a cheaper labour market, such as India. There are also valid concerns that globalisation is merely serving to widen the gap between rich and poor on both an individual and cross‑national basis. The final argument used to characterise globalisation is to propose that it uniformly furthers the spread of democracy across the world, though empirical evidence actually suggests otherwise
Internationalism, by comparison, is an ideology that is similarly geared towards a decrease of international barriers but with the aim of the economic betterment of the planet in mind, not the perpetuation of power and privilege in the hands of the western dominated economies like we see at work with the forces responsible for globalisation. Long‑term international benefits are cited as more important than short‑term economic gains. Advocates of internationalism shun the idea of globalisation as a binding cultural and economic force and saw the disintegration of national economies and cultures as a dangerous international concept.


Αυτό που δικαιολογημένα φοβίζει τους αντίθετους με την παγκοσμιοποίηση είναι 1) η ισοπέδωση των πολιτισμών και 2) η διά του ενός πολιτισμού επέκταση μιας συγκεκριμένης κουλτούρας, πολιτικής, τρόπου ζωής, που θα διοχετεύει μαζικά καταναλωτικά και άλλα προϊόντα, τρόπο σκέψης, lifestyle και διασκέδασης. Επομένως, όποια μορφή τέχνης λειτουργεί μαζικά, επιβάλλει ιμπεριαλιστικά μια συγκεκριμένη (δυτικοευρωπαϊκή και αμερικάνικη) αισθητική ανήκει στον χώρο της παγκοσμιοποίησης που δεν μπορεί να εκφράζει τον πλουραλισμό ιδεών και την πολυφωνία καλλιτεχνικών τάσεων (βλέπε και την ανάρτηση: Πολιτισμικός ιμπεριαλισμός ή παγκοσμιοποιημένα κριτήρια;).
          Αντίθετα, η διεθνοποίηση περιλαμβάνει συγγραφείς που γράφουν σε άλλη γλώσσα από τη μητρική-τους, που γράφουν για άλλη χώρα ή για άλλες χώρες, συχνά σε σχέση με τη δική-τους, που συνδέουν δηλαδή δύο ή περισσότερες κουλτούρες. Επίσης περιλαμβάνει βιβλία που θέτουν στο κέντρο-τους μια πολυεθνική παρέα και τις επιδράσεις μεταξύ των λαών, βιβλία με θέμα τα παγκόσμια προβλήματα, βιβλία που προβληματίζονται για την εθνική και θρησκευτική ταυτότητα μέσα στο διεθνιστικό περιβάλλον, κείμενα που αφορούν διακρατικές σχέσεις, μετανάστευση, αλληλεπίδραση πολιτισμών, υβριδικές κουλτούρες κ.λπ., έργα με θέματα διαδικτύου και δι-εθνιστικών επαφών, κοινής κουλτούρας, κοινής αντίληψης και συλλογικοτήτων που αίρουν την τοπική κοσμο-αίσθηση, κείμενα που θέτουν το εθνικό ή το τοπικό σε αντίθεση με το διεθνές κ.ο.κ.
          Φυσικά, διαφοροποιούμε τη διεθνοποίηση από την οικουμενικότητα της λογοτεχνίας, όπως είπε ο Anonymous, η οποία χαρακτηρίζει τα κορυφαία έργα, που ξεφεύγουν από το μερικό, τοπικό και προσωπικό και ανάγονται στο διαχρονικό και το παγκόσμιο. Είναι η λογοτεχνία που “εχει οικουμενική απήχηση, ανεξάρτητα απο την εθνικότητα του συγγραφέα και τον τόπο που εξελίσσεται η πλοκή του έργου” (NYTimes).
      Οι προτάσεις που έπεσαν στο προηγούμενο ποστ περιλαμβάνουν βιβλία που προεκτείνουν το θέμα προς διάφορες κατευθύνσεις: σκηνικά διαφορετικά από αυτά της χώρας του συγγραφέα (Διογένης ο κυνικός), δυστοπικά, άχρονα και άτοπα μυθιστορήματα (Βιβή Γ.), σύζευξη δύο πολιτισμών σε κείμενα κυρίως μεταναστών, πρέσβεων και κοσμοπολιτών, θέματα όπως η μετανάστευση, ο εκπατρισμός, η γλώσσα και η ταυτότητα, η σύγκρουση των πολιτισμών, “περιγραφή της νέας παγκόσμιας τάξης και ανάλυση του καπιταλισμού της καταστροφής και της κυρίαρχης ιδεολογίας της εποχής μας μέσα από την παγκοσμιοποίηση” (Σουμέλα), τα  ενοποιά στοιχεία όλων αυτών των ετερόκλητων τόπων (και ανθρώπων), η κοινή στάση ζωής τους (Βιβλιοκοκκυγία) κ.ο.κ.

[Οι εικόνες που μεσολαβούν για να σπάσουν τη μονοτονία του κειμένου αντλήθηκαν από: www.desktopwallpapers4.me, www.veteranstoday.com, www.growthbusiness.co.uk, www.thehindubusinessline.com, dahl.at, www.linkedin.com, theconversation.com και www.express.co.uk]
Καλή χρονιά

Πατριάρχης Φώτιος

29 comments:

Anonymous said...

Όλα αυτά είναι εξόχως ενδιαφέροντα και θέτουν πολλά ερωτήματα αναφορικά με τη λογοτεχνική δημιουργία αλλά και την πρόσληψή της. Θεωρώ ότι η οικουμενικότητα είναι το απώτερο ζητούμενο για όλους τους γράφοντες. Αυτή βέβαια δεν εξαρτάται τόσο από τη διεθνή ή μη θεματολογία, αλλά από το χειρισμό. Για παράδειγμα, ένα βιβλίο με εντελώς τοπικό θέμα (πχ η ζωή σε ένα βαλκανικό ή αφρικανικό χωριό) μπορεί να έχει οικουμενική απήχηση, ποντάροντας σε στοιχεία πανανθρώπινα. Αντίστροφα, μια 'διεθνοποιημένη' ιστορία που υποτίθεται ότι θα άγγιζε τους πάντες, να μην καταφέρνει να απευθυνθεί ούτε τους φυσικούς αποδέκτες της.
Νομίζω ότι το διεθνές κοινό είναι σκληρό για τους προερχόμενους από τις (καλώς ή κακώς αποκαλούμενες) περιφερειακές κουλτούρες. Ζητάει απ' αυτές είτε να επιβεβαιώσουν στερεότυπα, είτε να εκτοξεύσουν ανεπανάληπτα ταλέντα, στα όρια του στατιστικού παράδοξου. Αυτό βέβαια ισχύει και για εμάς, ως αναγνώστες. Πόσοι πχ θα διαβάζαμε μια μελλοντολογική ιστορία από ένα συγγραφέα εκ Τεχεράνης ορμώμενο; Γιατί ένας Αμερικανός 'δικαιούται' να γράψει ένα μυθιστόρημα για την αποικιοκρατική Ινδία ή την αυτοκρατορική Ιαπωνία, ενώ το αντίστοιχο από έναν Τσέχο θα μας ξένιζε; Γιατί τα 'αμερικανικά' βιβλία της Τριανταφύλλου δεν μεταφράστηκαν ποτέ;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anonyme,
η οικουμενικότητα της λογοτεχνίας υπήρχε πάντα,
καθώς ένα καλό έργο επιδίωκε να υπερβεί τα σύνορα της κοινότητας και να αντιπροσωπεύσει κάθε άνθρωπο.
Αυτό είναι το διαχρονικό.
Συμφωνώ λοιπόν με όσα λες.

Η παγκοσμιοποίηση και ο διεθνισμός όμως στη λογοτεχνία είναι σύγχρονο φαινόμενο, δηλαδή μεταπολεμικό.
Κι όντως σ' αυτό το διεθνές σκηνικό,
οι μεγάλοι πάλι κυριαρχούν, ενώ οι μικρές λογοτεχνίες δεν κερδίζουν εύκολα έδαφος.
Είναι κι αυτό ένα είδος ιμπεριαλισμού
και ταυτόχρονα γλωσσικού και πολιτισμικού μάρκετινγκ,
με μεταφράσεις, διεθνή προβολή και εν γένει διάδοσης του ισχυρού πολιτισμού,
από τη μουσική και τον κινηματογράφο μέχρι τη λογοτεχνία.
Π.Φ.

Anonymous said...

Προσωπικά δεν νομίζω ότι υπήρξε, υπάρχει ή θα υπάρξει μεγάλος συγγραφέας που να επιθυμεί το έργο του να μείνει στα στενά πλαίσια της χώρας του ή τέλος πάντων της στενής πολιτιστικής κουλτούρας του. Για παράδειγμα δε νομίζω ότι ο Ντοστογιέφσκι έγραφε μόνο για τους Ρώσους, ο Κάφκα μόνο για τους γερμανόφωνους κεντροευρωπαίους, ο Μάρκες μόνο για τους λατινοαμερικάνους. Ένα μεγάλο λογοτεχνικό πόνημα έχει διεθνή σημασία ακόμα και για πολιτισμούς που έχουν διαφορές σε σχέση με τον πάτρωνα του. Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε λίγο τις έννοιες: άλλο πράγμα η παγκοσμιοποίηση έτσι όπως την εννοούνε τα μεγάλα επιχειρηματικά συγκροτήματα και οι ιδεολογικοί τους εκπρόσωποι και άλλο πράγμα η διεθνοποίηση, δηλαδή η ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων, απόψεων και αντιλήψεων μέσα από τη λογοτεχνία χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι ο κάθε πολιτισμός δεν έχει το δικό του στίγμα, τη δική του ιστορία, ότι πρέπει για παράδειγμα να ισοπεδωθεί η πολιτισμική ποικιλομορφία και να γίνουμε ένας "χυλός", μια αγγλοσαξωνική καρικατούρα, όπως επιχειρείται εδώ και πολλές δεκαετίες. Και επίσης κάτι άλλο: δεν πρέπει να ταυτίζουμε τον δυτικό πολιτισμό αποκλειστικά με τον αγγλοσαξωνικό πολιτισμό. Στο δυτικό πολιτισμό εντάσσονται όλες οι χώρες, και όλοι οι πολιτισμοί από τη Ρωσία μέχρι τη Χιλή, τη Νότια Αφρική μέχρι και τη Σκανδιναβία, με εξαίρεση ίσως τον σκληρό μουσουλμανικό κόσμο και την Άπω Ανατολή. Η Τουρκία είναι μια ιδιόρρυθμη περίπτωση, με το ένα πόδι πατάει πολιτιστικά σε αυτό που ονομάζουμε "δυτικό πολιτισμό" και με το άλλο πατάει στο βαθύ μεσαίωνα. Όπως και να ΄χει το πράγμα πάντως ο "δυτικός πολιτισμός" είναι ένα σύνολο πολιτισμών με ιδιαιτερότητες, δεν είναι μια ισοπέδωση, δεν είναι το αμερικανικό πρότυπο του lifestyle, τα χάμπουργκερ κ.ο.κ.

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες της πολιτισμικής ισοπέδωσης στο όνομα του "δυτικού πολιτισμού", οι μη-αγγλοσαξωνικοί πολιτισμοί προσπαθούν να αφομοιώσουν άτσαλα ένα πρότυπο ζωής ξένο ως προς αυτούς, δεν υπάρχει η δημιουργική αφομοίωση. Όλα για χάρη της εμπορευματοποίησης λοιπόν. Η καλή λογοτεχνία όμως πιστεύω ότι όχι μόνο θα επιβιώσει, αλλά και θα διασώσει την κοιτίδα του "δυτικού πολιτισμού", θα προωθήσει τα θετικά παραμερίζοντας τα αρνητικά, θα συμβάλλει στην εκ νέου αναγέννηση ενός διεθνούς πολιτισμού χωρίς μηχανιστικό μιμητισμό, κακέκτυπα και καρικατούρες, ενός πολιτισμού στις κοινωνικές και παραγωγικές συνθήκες του 21ου αιώνα, ο οποίος δεν θα έχει καμία σχέση με αυτό το πρότυπο του νεοβαρβαρισμού, της λεγόμενης "παγκοσμιοποίησης" που στο όνομα του πολιτισμού καταστρέφει ό,τι καλύτερο δημιούργησε ο άνθρωπος μέσα σε 3.000 χρόνια περίπου και αναπαράγει τα παραπροϊόντα του, δηλαδή το σκοταδισμό και το μυστικισμό.

Διογένης ο Κυνικός said...


Υπάρχει ένα ζήτημα που σχετίζεται με το θέμα μας και όμως δε μας έχει απασχολήσει: το γεγονός ότι, πλέον, μπαίνοντας σε οποιοδήποτε μεγάλο βιβλιοπωλείο (ή και στο... ακατανόμαστο Άμαζον) μπορούμε να βρούμε βιβλία σχεδόν από κάθε χώρα της υφηλίου. Δεν υπάρχει ήπειρος ή πολιτισμική ομάδα χωρών (από τη Βραζιλία ως την Ταϋλάνδη και από τη Νιγηρία ως τη Ρωσία) που να μην διακινεί παγκοσμίως τουλάχιστον μιά πεντάδα ονόματα - ειδικά στην πεζογραφία. Κάτι τέτοιο πριν πενήντα-εξήντα χρόνια θα ήταν αδιανόητο, όταν πεζογραφία σήμαινε μονάχα Ευρώπη και ΗΠΑ (μονοπώλιο που έσπασε πρώτη η Λατινική Αμερική). Για να μην πούμε για το 19ο αιώνα, όπου παιχνίδι έκαναν μονάχα οι Γάλλοι, οι Βρετανοί και οι Ρώσοι.
Δεν ξέρω αν αυτό υπάγεται στο "μηδέν κακόν αμιγές καλού" ή το αντίστροφο, νομίζω όμως ότι θα πρέπει να μας προβληματίσει. Γιατί εκεί που κάποιοι μιλάνε για παντοκρατορίες, άλλοι μπορεί να βλέπουν εξάπλωση και εκδημοκρατισμό της λογοτεχνικής παραγωγής. (Ερώτημα: εμείς τι κάνουμε; Χωρίς απάντηση.)

Anonymous said...

Ζητούμενο είναι να μην παγκοσμιοποιηθεί ούτε το αβυσσαλέο μαύρο του ισλαμοφασισμού ούτε το γκρίζο τσιμεντάρισμα της Δύσης, ούτε ό,τι ανάλογο προκύψει, αλλά ένας άνθρωπος με κοσμοκεντρική (όχι ανθρωποκεντρική) συνείδηση, υπεύθυνος για την προαγωγή του καλού, του ωραίου και του αληθινού.
Με λογοτεχνία (Τέχνη εν γένει) που αισθανόμενη διαισθάνεται τις παγκόσμιες αλήθειες, φιλοσοφία που τις αποκαλύπτει και επιστήμη που τις υπηρετεί προς την κατεύθυνση της απάλυνσης του πόνου. Παρηγορία, όλα μαζί, στη δύστηνη μοίρα της θνητότητας.
Σήμερα παρατηρούμε και τις τρεις αυτές συνιστώσες να έχουν μεταπέσει σε εργαλεία εξυπηρέτησης ανθρωπίνων ιδεολογημάτων που σκοπό (ή αποτέλεσμα) έχουν το μπλοκάρισμα της δυνατότητας για πνευματική, ηθική και ψυχική ωρίμανση.
Η υποστήριξη στον Δυτικό πολιτισμό (εν πολλοίς αμερικανοποιημένο) παρέχεται επειδή είναι το μοναδικό διαθέσιμο πλαίσιο στον πλανήτη, που εξασφαλίζει σχετικά έστω (και προς το παρόν, μέχρι να αλλοτριωθούν οι πάντες) την ελευθερία της σκέψης ως αρχής για κάθε εξέλιξη.
Αν είμαστε έντιμοι, το θέμα μας δεν θα πρέπει να είναι πόσο να πουλήσουμε αλλά τι μπορούμε να προσφέρουμε και πώς.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anonyme,
ακριβώς αυτά που λες στη 2η παρέμβασή-σου
έγραψα στα ποστ και στα σχόλιά-μου.
Άλλο παγκοσμιοποίηση κι άλλο διεθνισμός.
Κι έχεις δίκιο ότι οι μη-Δυτικοί πολιτισμοί
κάνουν λ.χ. έθιμα Χριστουγέννων-Πρωτοχρονιάς (π.χ. δέντρα, Αι-Βασίληδες κ.ο.κ.)
και επειδή αφομοιώνουν άτσαλα, όπως λες, την παγκοσμιοποίηση των Δυτικών
και επειδή πλέον όλα είναι μια ισοπεδωμένη σούπα που αρμόζει και σε Δυτικούς και σε μη-Δυτικούς, και σε θρησκευόμενους και σε μη θρησκευόμενους ή αλλόθρησκους.
Σωστό αυτό για τον αμερικανοποιημένο πολιτισμό.
Καλημέρα
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Διογένη,
ο εκδημοκρατισμός της προσιτότητας
δεν μπορεί να εξισορροπήσει την κυριαρχία των γλωσσών (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά κ.ο.κ.)
και των ισχυρών πολιτισμών
που επιβάλλουν κουλτούρες και τρόπους σκέψης,
και δη και τρόπους ανάγνωσης.
Δυστυχώς η ισότητα ευκαιριών σε έναν Άγγλο μυθιστοριογράφο και σε έναν Βούλγαρο δεν υπάρχει.
Καλημέρα
Π.Φ.

Anonymous XXX said...

Μάλλον τα σχόλια και οι ανωνυμίες έγιναν σούπα.
Ας πούμε ότι είμαι ο Ανώνυμος ΧΧΧ.
Δικό μου σ' αυτό το ποστ είναι το τρίτο Anonymous σχόλιο, που ευτυχώς δεν συγκλίνει και δεν συναντάται με κανένα από τα δύο σας ποστ και τα σχόλιά σας.
Είναι ξεκάθαρο ότι η οπτική σας είναι αυτή της άκρατης δυτικοποίησης, της απόλυτης ομογενοποίησης που θέλει μια σκέψη χειραγωγημένη, κατευθυνόμενη. Μια σκέψη χωρίς ελευθερία, διεκπεραιωτική συγκεκριμένου προγράμματος και γι' αυτό στείρα.
Σκέψη που επιχειρεί δια της ισοπέδωσης να επιβληθεί.
Όπως ακριβώς η δική σας.

Εικονοκλάστης said...

O όρος "ισλαμοφασισμός" είναι εντελώς άκυρος-αντιφατικός και από ακαδημαϊκή και από εκλαϊκευμένη σκοπιά.
Ο φασισμός ως πολιτική έννοια άνθισε μέσα στις δυτικές κοινωνίες και έχει ανάγκη το δυτικό δεξιό άκρο για να ανθήσει(αντίστοιχα λάθος όρος ο "αριστερός φασισμός").
Από πιο... λαική σκοπια η χρήση τέτοιων όρων, έστω και με αγαθή πρόθεση, απλά διογκώνει τη συγχυση και τα κάνει αχταρμά μεσα στο μυαλό της... σιωπηλής πλειοψηφίας.Γι αυτό και οι σπασμωδικές αντιδράσεις.

υγ. η παγκοσμιοποίηση στη λογοτεχνία, όπως και αντίστοιχα στο χώρο του διαδικτυου, είναι μια αντανάκλαση της ισορροπίας δυνάμεων του πραγματικού κόσμου.Έστω με λίγο καλύτερους συσχετισμούς.
Ελάχιστα.

Απόστολος said...

Είμαι αυτός που έγραψε το δεύτερο ανώνυμο σχόλιο. Από δω και στο εξής θα υπογράφω επώνυμα για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις. Θα ήθελα όμως να ρωτήσω τον AnonymousXXX πώς έβγαλε το συμπέρασμα ότι είμαι υπέρ της "άκρατης δυτικοποίησης και της απόλυτης ομογενοποίησης κ.λ.π".

Θα συμφωνήσω με τον Πατριάρχη Φώτιο όσον αφορά τον τάχα "εκδημοκρατισμό της προσιτότητας". Το ότι μεταφράζονται βιβλία από όλες τις χώρες αυτό δε σημαίνει ότι οι συγγραφείς απολαμβάνουν και της ίδιας προβολής. Το ίδιο ας πούμε είναι να είσαι συγγραφέας από τη Γουατεμάλα, όπως ο Μιγκέλ Άνχελ Αστουρίας ο οποίος είναι εξαιρετικός αλλά δυστυχώς όχι πολύ γνωστός στην Ελλάδα, με έναν συγγραφέα από τον Αγγλοσαξωνικό κόσμο; Βεβαίως αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αγγλοαμερικάνοι συγγραφείς που όντως αξίζουν της προβολής όπως ο Philip Roth και ο Pintson. Θέλω να πω δηλαδή ότι δεν είναι τόσο θέμα χωρών και εθνοτήτων, κυρίως είναι θέμα το κατά πόσο ένας συγγραφέας "πουλάει", ανεξαρτήτως την ποιότητα. Π.χ γιατί να θεωρώ τον Κοέλιο καλύτερο από τον Παδούρα επειδή ο πρώτος είναι πιο εμπορικός από το δεύτερο; Αν πάτε σε ένα μεγάλο κατάστημα ή εκδοτικό οίκο τα βιβλία δεν είναι τοποθετημένα με τον ίδιο τρόπο, υπάρχουν βιτρίνες, ράφια πρώτης, δεύτερης και τρίτης κατηγορίας. Ο απαιτητικός αναγνώστης θα ψάξει ακόμα και στα πιο απόμερα ράφια για να βρει αυτό που θέλει, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο με όλους τους πελάτες.
΄
Κλείνοντας θέλω να κάνω ένα σχόλιο περί "ισλαμοφασισμού". Άλλο πράγμα ο ισλαμισμός και άλλο πράγμα ο φασισμός. Ο φασισμός είναι ένα συγκεκριμένο ιδεολογικό και πολιτικό ρεύμα με κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, δεν υπάρχουν πολλών ειδών χρώματα στο φασισμό. Μαύρος είναι ο φασισμός. Δεν είναι ούτε κόκκινος, ούτε κίτρινος, ούτε ροζ, ούτε εμπριμέ. Ο ισλαμισμός επίσης έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, διακρίνεται από αυταρχικότητα, θρησκευτικό φανατισμό, σεξισμό και σκοταδιστικές απόψεις. Προσωπικά απεχθάνομαι και το φασισμό και τον ισλαμικό φονταμενταλισμό, όμως είναι 2 διαφορετικά πράγματα παρόλο που χρησιμοποιούν τα ίδια βίαια μέσα, τον εξτρεμισμό και την τρομοκρατία απέναντι στους αντιπάλους τους.

Anonymous XXX said...


@ Απόστολος
Πώς βγάλατε το συμπέρασμα ότι απευθύνθηκα σε εσάς;
Σας ευχαριστώ ωστόσο που με διαφωτίσατε περί των εννοιών.
Αλλάζει κάτι στην ουσία; Όχι βέβαια.

@ Πατριάρχα
Εσείς μην ενοχλείστε. Συνεχίστε κανονικά το "θεάρεστο" έργο σας.
Ποίμνια πάντα θα υπάρχουν.

Διογένης ο Κυνικός said...

Η παγκοσμιοποίηση/διεθνοποίηση είναι μια πραγματικότητα, είναι ο αέρας που αναπνέουμε, όπως πραγματικότητα ήταν το 1920 το ηλεκτρικό ρεύμα και η αυτοκίνηση. Όσοι δεν τη θέλουν, ας παραδώσουν στην έξοδο τα κινητά και τα λάπτοπ τους για να βιώσουν την πολυπόθητη επιστροφή στο 1980. Οι υπόλοιποι όμως, παρά τις τεράστιες και δικαιολογημένες ενστάσεις για τον τρόπο που το παγκόσμιο κεφάλαιο έχει αφεθεί να κάνει παιχνίδι ανεξέλεγκτα, είναι το λιγότερο άκυρο να ελεεινολογούν έτσι αόριστα τη Δύση ως ολετήρα πολιτισμών, όταν η ζωή σήμερα στηρίζεται σε τεχνολογίες που κι εκείνοι απολαμβάνουν. Αν επιθυμούν επιστροφή στις -πολύ παλιές- ρίζες, κοινώς μια αγροτική, ανταλλακτική κοινωνία σαν αυτή που με συνέπεια πρεσβεύει ο Μακριδάκης, ας το πουν καθαρά.
Όσο για τη λογοτεχνία, αυτή πάντα αντικατοπτρίζει το κυρίαρχο πολιτισμικό μοντέλο κάθε εποχής, και σ' αυτό έχει δίκιο ο Πατριάρχης. Μπορεί να μη μας αρέσει, αλλά από την αρχαιότητα ακόμα έτσι ήταν. Χώρια που πλέον η ίδια η πραγματικότητα -ελέω τεχνολογίας- είναι σε μεγάλο βαθμό ομογενοποιημένη, άρα και η λογοτεχνία που την καθρεφτίζει κινείται στον ίδιο 'χαβά'.

Anonymous XXX said...

Όχι μόνο συμφωνώ, αλλά και επαυξάνω, αναφορικά με όσα λέει ο Διογένης ο Κυνικός στην πρώτη παράγραφο του σχολίου του. Προσωπικά, από την επιστήμη και την τεχνολογία προσδοκώ τη λύση σε πολλά σημερινά προβλήματα που δεν κρύβω ότι με βασανίζουν, όπως είναι π.χ η σφαγή των ζώων (με όλη της τη φρίκη) προς κρεοφαγία, ενώ φρονώ ότι, παραλλήλως, και το μέτρο στην παραγωγή και την κατανάλωση θα πρέπει να καταστεί και αυτό αντικείμενο μελέτης και αντιμετώπισης από την τεχνολογία, καθόσον είναι και αυτό χρόνιο και χρονίζον πρόβλημα.
Ωστόσο, διαφωνώ πλήρως με όσα αναφέρει περί λογοτεχνίας.
Η Τέχνη από την αρχαιότητα προηγείται στη διαμόρφωση του εκάστοτε πολιτισμικού μοντέλου, τα υπόλοιπα έπονται, όχι το αντίθετο, αυτή είναι η φυσική τάξη και ως εκ τούτου δεν μπορεί να υπόκειται σε όρους και όρια διότι τότε μεταπίπτει σε προϊόν μαζικό, παραγγελλόμενο για να καθυποτάξει συνειδήσεις και όχι για να τις εξυψώσει όπως η φύση της ορίζει.
Όσοι δεν θέλουν τη λογοτεχνία να επιτελεί αυτόν, τον φυσικό της ρόλο, ας το πουν ξεκάθαρα για να ξέρουμε και για τι πράγμα μιλάμε.

Anonymous XXX said...


*** σε πολλά ακόμη προβλήματα
όχι: σε πολλά σημερινά προβλήματα

Ήδη στα ερευνητικά εργαστήρια παρασκευάζουν κρέας από DNA ζώων.
Καταλαβαίνουμε τι σημαίνει αυτό για τον αναίτιο πόνο των ζώων
(και των ανθρώπων που τα συμπονούν) και για το περιβάλλον
γενικότερα, με την αχρήστευση των σημερινών βιομηχανιών κρέατος
(κτηνοτροφικές καλλιέργειες κλπ).
Δεν είναι η παλινδρόμηση η λύση, αλλά η επιστήμη που αναπτύσσεται
παραλλήλως με μια ηθική φιλοσοφία σεβασμού προς κάθε ζωντανό
πλάσμα που αισθάνεται τον πόνο και την απώλεια.
Και ναι, η επιστήμη είναι δυτική και ναι, δεν πρέπει όπως και η φιλοσοφία
και η Τέχνη να αφεθούν, μέσω της παγκοσμιοποίησης, ως εργαλεία στο ανεξέλεγκτο παγκόσμιο κεφάλαιο που λέει και ο Διογένης.

Anonymous said...

Με όλο τον σεβασμό προς τους εμβριθείς σχολιαστές: Παιδιά, έλεος, την ξεχυλώσατε την κουβέντα. Ένα ποστ ορίζει συγκεκριμένο θέμα με τις προεκτάσεις του βεβαίως, αλλά θέλει μεγάλη φαντασία για να θεωρηθεί ως προέκταση του "Παγκοσμιοποίηση και λογοτεχνία" η κρεωφαγία και τα βάσανα των ζώων, όσο κι αν τα συμμερίζομαι! Ούτε τόση υπερ-ανάλυση για τον ισλαμοφοβισμό και το φασισμό κ. τ.λ. βοηθούν στην εστίαση του θέματος, επιτρέψτε μου να πω επί της ουσίας. Είναι φορές που σκέφτομαι πως καλά κάνει η Μαντά και πουλάει τρελά. Βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Ανάμεσα στον εμμονικό περιορισμό σε κάποιο διατροφικό μοντέλο ή στις αναλύσεις μέχρι τελικής πτώσεως ορισμένων όρων και στα εύπεπτα ροζ, (κι όλα αυτά σε ένα σοβαρό λογοτεχνικό ιστολόγιο, όπου πιθανότατα μπαίνουν και σχολιάζουν και συγγραφείς),ε, φυσικό δεν είναι να κερδίζουν τα ροζ; Κατά τα άλλα η κουβέντα καλά κρατεί. Καλημέρα σας!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anonyme XXX,
ας θεωρήσω ότι δεν μπήκες στο Βιβλιοκαφέ για να μου την πεις,
ότι σε ενδιαφέρει το θέμα "Παγκοσμιοποίηση και λογοτεχνία" και όχι, όπως επισημαίνει η Βιβλιοκοκκυγία "η κρεωφαγία και τα βάσανα των ζώων"
ας θεωρήσω ότι επιζητάς συζήτηση και όχι εύκολες ατάκες.
Τότε θα σε παραπέμψω στην ανάρτηση "Πολιτισμικός ιμπεριαλισμός ή παγκοσμιοποιημένα κριτήρια;" (7/9/2015: http://vivliocafe.blogspot.gr/2015/09/blog-post_7.html),
όπου έγκαιρα είχα θορυβηθεί για την παγκοσμιοποίηση στη λογοτεχνία
και την επιβολή μιας αμερικανικής κουλτούρας σας αυτονόητα παγκόσμιας και αποδεκτής από όλους τους λαούς.
Θεωρώ λοιπόν ότι απλώς σου ξέφυγε...
Καλημέρα
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Απόστολε και Διογένη,
η παγκοσμιοποίηση και ο διεθνισμός,
η τάση προς ενοποίηση του πλανήτη, είτε οικονομικά είτε πολιτισμικά,
όντως έρχεται αναπόφευκτα.
Το ζητούμενο φυσικά είναι η ισορροπία μεταξύ επικοινωνίας, διαδικτύου, πολιτικής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη μία
και διατήρησης της ιδιαίτερης ταυτότητάς κάθε λαού, σε πολιτισμό, σε θρησκεία, σε παράδοση, σε γλώσσα,
άρα και στα καλλιτεχνικά (και δη λογοτεχνικά) έργα.
Καλημέρα
Π.Φ.

Μαγδαληνή Μ. said...

Αγαπητοί μου φίλοι,
επιτρέψτε μου μία μικρή παρέμβαση.
Παρακολούθησα με μεγάλη προσοχή τις συζητήσεις σας και στα δύο ποστ και τις βρήκα πολύ ενδιαφέρουσες. όλοι οι σχολιαστές είπαν ενδιαφέροντα πράγματα, καθένας από τη δική του πλευρά και αυτό έδειξε ότι είναι άτομα σκεπτόμενα που προβληματίζονται για τα κοινωνικά θέματα. Και όταν γίνονται τέτοιες συζητήσεις σε ένα ιστολόγιο καταλαβαίνει κανείς ότι αυτό είναι σοβαρό και δεν είναι περίκλειστο στη λογοτεχνία μόνο. Άλλωστε τι θα ήταν τα βιβλία αν μας απομόνωναν από τον κόσμο που ζούμε;
Στενοχωρήθηκα λίγο που αναφέρθηκε το όνομα της κυρίας Μαντά κάπως απαξιωτικά, όπως το ίδιο 'εγινε και για τα λεγόμενα ροζ βιβλία. Γιατί, καλοί μου, φίλοι;
Υπάρχουν άνθρωποι που όταν τα διαβάζουν αισθάνονται την ίδια ευχαρίστηση που αισθάνεστε κι εσείς όταν διαβάζετε αυτά που θεωρείτε ότι είναι σοβαρή λογοτεχνία. Γιατί διαχωρίζετε τους ανθρώπους σε πατρίκιους και πληβείους ανάλογα με τις αναγνωστικές τους επιλογές; Δεν είναι και αυτό μια μορφή ρατσισμού; Ο κάθε συγγραφέας γράφει όπως νομίζει και μπορεί και έχει το αναγνωστικό του κοινό. Δεν θα έπρεπε αυτό να είναι σεβαστό απ' όλους;
Και μήπως τα βιβλία αγάπης που εσείς τα αποκαλείτε περιφρονητικά ροζ δεν είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος; Υπάρχει πιο παγκόσμιο θέμα από τον έρωτα και την αγάπη;
Αυτά τα λίγα ήθελα να σας πω αγαπητοί μου φίλοι και σας εύχομαι να κάνετε πάντα τέτοιες σοβαρές συζητήσεις αλλά να μην είστε προκατηλλειμμένοι και με τους υπόλοιπους συνανθρώπους σας, επειδή δεν είναι η πρώτη φορά που το κάνετε αυτό. Τα βιβλία αγάπης είναι εξορισμένα και από αυτό το καλό ιστολόγιο όπως και από πολλά άλλα. Τουλάχιστον μην τα κοροϊδεύετε.
Σας ευχαριστώ πολύ όλους.
Με εκτίμηση
Μαγδαληνή Μ.

Anonymous XXX said...

Το να ξεχειλώσει, να επεκταθεί μια συζήτηση δεν είναι καθόλου κακό. Δείχνει ότι το θέμα και βάθος έχει και προεκτάσεις και, μάλλον, ήταν μια καλή επιλογή από τον εισηγητή ανεξαρτήτως των προθέσεών του.
Όσο για την κρεοφαγία, συναισθάνεται κάποιος ή όχι, αποτελεί αγκάθι για τους πραγματικά πολιτισμένους ανθρώπους. Τους επί της ουσίας.
Αν ο μπλόγκερ ενοχλήθηκε, ας αποσύρει τα σχόλιά μου και ας ορίζει άλλη φορά το πλαίσιο των σχολίων με τους κανόνες που ισχύουν στο νηπιαγωγείο. Και δεν χρειάζεται να ανατρέξω σε άλλη ανάρτηση. Καθένας μας ό,τι κατάλαβε, κατάλαβε.
Εγώ, ας πούμε, έθιξα αποκλειστικά και μόνο το θέμα της κρεοφαγίας. Εντάξει, κανένα πρόβλημα, όλα καλά.

Anonymous XXX said...


Και κάτι ακόμα:
Η γραφή είναι σαν το δακτυλικό αποτύπωμα.
Κι αυτό ισχύει για ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ!

Απόστολος said...

Ξέρω ότι το παρακάτω μου σχόλιο δεν βοηθάει στο "μάζεμα" της ήδη "ξεχειλωμένης" συζήτησης όμως δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να το κάνω

@Μαγδαληνή Μ.
Και ποιος σου είπε ότι έχουμε πρόβλημα με όλους όσους αρέσει να διαβάζουνε Λένα Μαντά. Κανένα απολύτως πρόβλημα δεν έχουμε (τουλάχιστον εγώ προσωπικά)! Το μόνο που λέμε (αν έχω βέβαια το δικαίωμα να γενικεύσω και να συνοψίσω τις γνώμες όλων όσων πιστεύω ότι ταυτίζονται με την δική μου)είναι ότι αυτού του είδους η λογοτεχνία δεν ανταποκρίνεται στα αισθητικά μας κριτήρια. Έχεις απόλυτο δίκιο όταν λες ότι ο έρωτας είναι ακρογωνιαίος λίθος της καλής λογοτεχνίας. Ποιος σου είπε όμως ότι απεχθανόμαστε την καθαυτό ερωτική λογοτεχνία και την στιγματίζουμε με τον απαξιωτικό, κατ' εσένα, χαρακτηρισμό ως "ροζ λογοτεχνία"; Είναι άλλο πράγμα η θεματολογία και άλλο πράγμα η ποιότητα. Δεν ήξερες ότι έχει γραφτεί λογοτεχνία κατ' εξοχήν ερωτική η οποία είναι αριστουργηματική; Χρειάζεται να αναφέρω συγγραφείς όπως ο Όσκαρ Ουάιλτ, η Γκόντιμερ, ή ο Μάρκες, τον οποίο αγαπώ πάρα πολύ, για να αποδείξω τον παραπάνω ισχυρισμό μου; Νομίζω ότι περιττεύει! Και όσον αφορά την πρότασή σου "αυτή που θεωρείτε σοβαρή λογοτεχνία", νομίζω ότι ανάγεις την ποιότητα αποκλειστικά σε υποκειμενικά κριτήρια και με αυτό φυσικά δεν συμφωνώ καθόλου γιατί η καλή λογοτεχνία είναι αντικειμενικά καλή λογοτεχνία ασχέτως αν σε κάποιους δεν αρέσει για τον Α ή τον Β λόγο. Ας πούμε εμένα δεν μου αρέσει καθόλου ο Χέμινγουεϊ και τον θεωρώ πολύ φλύαρο και προχειρολόγο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι κακός λογοτέχνης,υπάρχουν χιλιάδες άλλοι άνθρωποι που τον διαβάζουν και ανταποκρίνεται σε κάποια αντικειμενικά ποιοτικά στάνταρντ. Και όσον αφορά τη σκοπιμότητα της λογοτεχνίας: δεν είναι για όλους η λογοτεχνία αποκλειστικά ένα μέσο απόλαυσης. Πολλοί αναγνώστες διαβάζουν και για να εξελίξουν τη σκέψη τους περαιτέρω να μπουν σε νέα μονοπάτια αντίληψης, να συζητήσουν με άλλους αναγνώστες, να διαφωνήσουν να αναλύσουν ακόμα και να γράψουν. Για μένα η λογοτεχνία έχει 2 αδιαχώριστες μεταξύ τους σκοπιμότητες που η μία συμπληρώνει την άλλη: 1) να απολαμβάνεις αυτό που διαβάζεις και 2) να εξελίσσεσαι διανοητικά με αυτό που διαβάζεις έστω και σε ένα στοιχειώδες επίπεδο. Η λογοτεχνία μόνο και μόνο για τη διασκέδαση δεν μου λέει απολύτως τίποτα, εγώ ένα μεγάλο λογοτεχνικό αριστούργημα το αντιμετωπίζω σαν ένα δύσβατο βουνό που πρέπει να το σκαρφαλώσω με προσπάθεια και κόπο με σκοπό να ανέβω στην κορυφή και να αγναντέψω από εκεί πάνω τη θέα του κόσμου.

Εικονοκλάστης said...

@Μαγδαληνή Μ.
Ας διαβάζει ο καθένας ότι του αρεσει, ας τρώει οτι του φαίνεται ωραίο, ας ψωνίζει οτι του γυαλίζει κτλ κτλ.Άλλωστε καθημερινα "ψηφίζουμε" με τις επιλογές μας.
Όμως για να μην τα κάνουμε όλα μεταμοντέρνο-αχταρμά: η ροζ λογοτεχνία είναι ροζ, η κλασική είναι κλασική,η κουλτουριάρικη απλά κουλτουριάρικη κτλ κτλ.
Η ροζ λογοτεχνία απευθύνεται στον αναγνωστη για να του τονίσει το πόσο αδικημένος είναι,οτι είναι μονίμως θύμα κάποιου άλλου, ότι ο ναρκισσισμός του είναι το μόνο που αξίζει κτλ κτλ.Αυτά θέλει ο πελάτης αυτά λαμβανει. Fair enough.
Αρα καμία σχέση με την αγάπη όπως παρουσιάζεται σε κλασικά και σύγχρονα μυθιστορηματα.Εκεί η αγαπη σε στήνει στον τοίχο.
Μη κάνουμε επομένως το ρατσισμό καραμέλα για πάσα νόσο.

υγ. ΒεναιασΣε αντίστοιχα...ταπείνα ένστικτα απεύθυνεται πολλές φορές μια ροζ λογοτεχνία καμουφλαρισμένη σε κουλτουριάρικη.

Μαγδαληνή Μ. said...

Καλέ μου Απόστολε και καλέ μου Εικονοκλάστη,
σας ευχαριστώ πολύ που μπήκατε στον κόπο και απαντήσατε στο σχόλιό μου.
Πήρα το θάρρος και το έγραψα επειδή συμπαθώ πολύ την κυρία Μαντά και διαβάζω τα βιβλία της. Δεν είμαι εγώ σε θέση να κρίνω κανέναν για την αισθητική του, σέβομαι τις επιλογές των ανθρώπων όταν αυτές δεν θίγουν τρίτους και θα ήθελα να είμαστε έτσι όλοι οι άνθρωποι μεταξύ μας. Από τον λόγο σας όμως φαίνεται, δεν μπορώ να ξέρω και να πω ότι αυτό είναι ηθελημένο, φαίνεται όμως ότι θεωρείτε τους εαυτούς σας και όλους που έχουν τις ίδιες προτιμήσεις κάπως ανώτερους από εμάς που έχουμε διαφορετικές. Αυτό είναι ανθρώπινο αλλά μάλλον δεν είναι και πολύ καλό. Στενοχωριέμαι όταν βλέπω τέτοια πράγματα γιατί αν όλοι θεωρούμε ότι είμαστε ανώτεροι σε κάτι από τους άλλους, οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων θα γίνονται όλο και πιο δύσκολες και ούτε και αυτό είναι καλό. Πριν από λίγο επέστρεψα από τον απογευματινό μου περίπατο όπου απόλαυσα, αισθητικά και ψυχικά, ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα με όλες αυτές τις θαυμαστές εναλλαγές χρωμάτων και σχημάτων που προσφέρει αυτήν την εποχή ο ουρανός και αισθάνομαι πλήρης αγαλλίασης. Όμως θα πρέπει να αισθάνομαι και ανώτερος άνθρωπος από κάποιον που προτίμησε να μείνει αυτήν την ώρα με τα μάτια του κολλημένα σε μια οθόνη ή σε ένα οποιοδήποτε βιβλίο; Θα πρέπει να αναφέρομαι με το "εμείς" που προτιμάμε την ψυχαγωγία του περιπάτου και το "εσείς" που προτιμάτε την τηλεόραση, το βιβλίο ή κάτι άλλο; Δεν είναι σωστό αυτό, ούτε επωφελές για κανέναν. Και το λέω αυτό για εσάς αγαπητέ Απόστολε που φαίνεστε πιο νέος και ορμητικός από τον τρόπο που εκφράζεστε. Ο Εικονοκλάστης είναι κάπως πιο ουδέτερος, όχι χωρίς αιχμές αλλά τουλάχιστον πιο ουδέτερος.
Αλλά να μην σας κουράζω άλλο και ας ευχαριστήσω και πάλι που αν και άνδρες μου απαντήσατε παρότι το σχόλιό μου έγινε με αφορμή το σχόλιο μίας κυρίας.

ΥΓ. Τον φιλόξενο χώρο του Βιβλιοκαφέ μου τον συνέστησε καλός μου συνάδελφος που το επισκέπτεται ανελλιπώς και είναι λάτρης της αστυνομικής λογοτεχνίας. Παρότι έχει διαβάσει σχεδόν όλα τα αστυνομικά μυθοστορήματα και αρκετά ακόμα, που έχει προτείνει ο αγαπητός Πατριάρχηε Φώτιος, δεν παρατήρησα καμία εξέλιξη στη σκέψη του ούτε κανένα καινούργιο μονοπάτι στην αντίληψή του. Παραμένει ίδιος σε όλα, όπως ήταν και πριν τα διαβάσει. Καλός άνθρωπος αλλά ίδιος.
Ευχαριστώ
Μαγδαληνή Μ.

Anonymous said...

Για να το ξεχυλώσω κι εγώ, σήμερα θα κάνω ολονυκτία θρηνώντας την Άννα Καρένινα.

Anonymous said...

@Μαγδαληνή Μ.
Λυπάμαι αν έλαβες το παραπάνω μου μήνυμα ως δείγμα "της ανωτερότητας μου", αλλά κάθε άλλο παρά ήταν αυτός ο σκοπός μου. Είχα την εντύπωση ότι άλλα πράγματα είπα, εξέφρασα απλώς μια προσωπική γνώμη και τίποτα παραπάνω. Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ μικρό για να κρίνω τον οποιονδήποτε και δεν θεωρώ ότι είμαι σε θέση να απαξιώσω κανέναν (πόσο μάλλον ανθρώπους που δεν γνωρίζω). Είμαι 30 χρονών, δεν έχω διαβάσει όσο θα έπρεπε γιατί δυστυχώς ξεκίνησα να διαβάζω τα τελευταία 7 χρόνια περίπου, μέχρι τότε απλά σπούδαζα και τον ελεύθερο μου χρόνο έκανα οτιδήποτε άλλο εκτός από το να διαβάζω ποίηση και πεζογραφία, θεωρώ όμως ότι ποτέ δεν είναι αργά για να αρχίσει κανείς να διαβάζει καλή λογοτεχνία.

Όπως ανέφερα και πιο πάνω, δεν έχω κανένα απολύτως θέμα με όσους διαβάζουν την κυρία Μαντά, ή οτιδήποτε αντίστοιχο, ούτε τους θεωρώ "χαζούς", "ανόητους" κ.ο.κ, μακριά από μένα τέτοιες αντιλήψεις. Το μόνο που προσπάθησα να κάνω, ήταν να σου δώσω να καταλάβεις ότι τη λεγόμενη "ερωτική λογοτεχνία" κάθε άλλο παρά την απαξιώνω, εφόσον βέβαια ανταποκρίνεται στα αισθητικά κριτήρια που έχω διαμορφώσει, στην ουσία σου εξήγησα ότι τα μυθιστορήματα της κ. Μαντά δεν τα απορρίπτω για το ερωτικό τους περιεχόμενο, αλλά για τον τρόπο που προσεγγίζουνε το ζήτημα "έρωτας και αγάπη". Για να σου δώσω ένα απλό παράδειγμα: στη μουσική πολλοί εκφράσανε τον έρωτα, άλλοι γράψανε ρομάντζα, άλλοι γράψανε άριες, άλλοι γράψανε μπαλάντες και άλλοι γράψανε καψουροτράγουδα. Γιατί πρέπει σώνει και καλά να προσεγγίσω τον ερωτισμό ακούγοντας το Νότη Σφακιανάκη (που δεν έχω τίποτα με τον άνθρωπο) και όχι με την σονάτα σεληνόφωτος του Μπετόβεν; Γιατί να θεωρώ τον Μάρκες λιγότερο αρμόδιο να μου περιγράψει την αγάπη και τον έρωτα από την κυρία Μαντά; Υπήρχε πια τέτοιο κενό στην παγκόσμια λογοτεχνία περί έρωτος (και άλλων δαιμονίων) που ήρθε η κυρία Μαντά να μας το καλύψει;

Τώρα 2 λόγια για την τηλεόραση, το internet και το βιβλίο. Και τα τρία δεν είναι τίποτα περισσότερο από τεχνικά μέσα που μεταδίδουν πληροφορία. Το θέμα είναι το είδος της πληροφορίας που αποκομίζω. Δεν σημαίνει ότι αυτός που διαβάζει βιβλία οπωσδήποτε γίνεται καλύτερος από αυτόν που βλέπει τηλεόραση, εξαρτάται τι διαβάζει ο ένας και τι βλέπει ο άλλος. Επίσης δεν σημαίνει ότι ο οποιοσδήποτε διαβάζει αστυνομική ή κλασσική λογοτεχνία "εξελίσσεται" οπωσδήποτε. Το πως προσεγγίζεις ένα καλό βιβλίο είναι μεγάλο ζήτημα και ο καθένας τι λέει και τι πραγματικά κάνει είναι μεγάλο θέμα. Τόσα χρόνια στις παρέες έχω ακούσει πολλές ανοησίες, μια κοπέλα μου έλεγε ότι στα 17 της διάβασε τον Proust από τα γαλλικά, ένας άλλος μου είπε ότι διάβασε τον Οδυσσέα του Τζόυς μέσα σε μια βδομάδα και τον κατάλαβε, ο καθένας έχει να σου "πετάξει" και από κάτι. Κι εγώ θα μπορούσα να σου πω ότι τον Ντοστογιέβσκη και τον Μπαλζάκ τους ξεπετάω στο café που πηγαίνω μετά τη δουλειά. Το θέμα είναι ποιος με πιστεύει! Επομένως ένα καλό βιβλίο εξελίσσει το μυαλό εφόσον και ο ίδιος ο αναγνώστης επιζητεί να αποκομίσει από αυτό όλους τους χυμούς του με υπομονή και αφοσίωση.


Anonymous said...

...και την ηρωίδα της Ναντίν Γκόρντιμερ στο Ένας τυχαίος εραστής. Και αυτήν της Ογκάουα στο Ξενοδοχείο Ίρις. Και πολλές άλλες δολοφονημένες,όπως περίτρανα αποδεικνύεται.

Anonymous said...

Προφανώς εξέπεσε το πρώτο σχόλιο και έμεινε μετέωρο το επόμενο.

Το πρώτο ήταν: Για να το ξεχυλώσω κι εγώ, σήμερα θα κάνω ολονυκτία θρηνώντας την Άννα Καρένινα...

Μαγδαληνή Μ. said...

Αγαπητέ Απόστολε των 30 χρόνων,
ευχαριστώ για το μάθημα. Κι αν εμείς οι "πληβείες" δεν είμαστε τόσο καλές στα λόγια, είμαστε όμως πολύ καλές στην πράξη. Λυπάμαι που δεν μπορώ να σας το ανταποδώσω από εδώ.
Μαγδαληνή Μ.

Μαγδαληνή Μ. said...

Vivliokokkygia,
κατά σύμπτωση, εξέπεσε και δικό μου σχόλιο προς εσάς.
Τώρα θα σας πω μόνο, ότι οι χάρτινες ερωμένες έχουν κερδίσει την αθανασία.
Μην θρηνείτε λοιπόν γι' αυτές. Θρηνήστε καλύτερα για εκείνους που τους έχουν στοιχειώσει.
Μαγδαληνή Μ.