Monday, March 17, 2014

Ένα Βιβλίο Μακριά Από Τον Άνθρωπο

(Ο αναγνώστης και οι άλλοι Ι)

Ναι, σε σένα μιλάω. Κάποιος είπε ότι το βιβλίο είναι ένας εύσχημος τρόπος να απομακρυνθείς από τον άλλο. Να το χρησιμοποιήσεις ως ασπίδα. Να αποκρούσεις έτσι την πιθανότητα συγχρωτισμού.
            Μην απορρίψεις αμέσως την ισχύ της φράσης. Αντίθετα σκέψου πόσο το βιβλίο μπορεί να λειτουργήσει κοινωνικά και πόσο αντικοινωνικά.
            Το διάβασμα, από τη στιγμή που αντικαταστάθηκε η μεγαλόφωνη ανάγνωση, μπροστά σε ένα (συχνά αναλφάβητο) ακροατήριο, από τη σιωπηλή, γίνεται μια μοναχική εμπειρία. Όποιος διαβάζει, συχνά επιζητεί την απόσυρση, για να μπορεί να συγκεντρωθεί. Και, αν δεν συμβεί αυτό, η τετ-α-τετ σχέση αναγνώστη – αναγιγνωσκόμενου αντικειμένου έμμεσα αποκλείει τη συζήτηση και την από κοινού εμπειρία. Ο άλλος δύσκολα να “ενοχλήσει” έναν αναγνώστη, σεβόμενος τη μονήρη ενασχόλησή-του και την επιθυμία-του να εγκύψει προσεκτικά σ’ αυτό που διαβάζει.
            Ακόμη περισσότερο δες πώς λειτουργείς κι εσύ μερικές φορές. Οι ώρες αναγνωστικής προσήλωσης δεν γίνονται κι αυτές μια διέξοδος αλλά ταυτόχρονα και μια φυλακή στη μοναξιά; Η ανάγνωση τότε γίνεται –σκόπιμα ή μη- μια ενδοστρεφής διαδικασία που σε αποξενώνει από τους άλλους. Εστιάζεις την προσοχή-σου στο εγώ και όχι στο εμείς. Μα θα μου πεις: η ανάγνωση είναι μια διεγερτική αρχή, που ευαισθητοποιεί και ανοίγει το πνεύμα για να χωρέσει και τους άλλους. Ναι, έχεις δίκιο. Αλλά ταυτόχρονα η ανάγνωση κατεβάζει συχνά ρολά και στρέφει τη μερική ή την ολική προσοχή στο κλειστό σύστημα του βιβλίου και όχι στο ανοικτό της συναναστροφής και της επικοινωνίας.
            Δεν είναι μόνο θέμα προτιμήσεων αλλά κυρίως νοοτροπίας που αναπτύσσεται σε μια ατομικιστική αντίληψη, υποσυνείδητη έστω. Ο άλλος είναι ο έξω-από-το-βιβλίο-σου, ενώ το ίδιο το έντυπο γίνεται ο-άλλος-εντός-σου, με αποτέλεσμα εσύ, ο παθιασμένος αναγνώστης, να παύεις να ενδιαφέρεσαι για τον συνάνθρωπο και να καταβυθίζεσαι σε μια περιορισμένης αντίληψης αυτοτροφοδότηση. Θυμήσου τον ήρωα της “Τύφλωσης” του Ελίας Κανέτι, ο οποίος χωμένος στα βιβλία-του δεν μπορούσε να συμπεριλάβει στο εύρος της σκέψης-του τους άλλους.
            Φυσικά, η ανάγνωση μπορεί να είναι διέξοδος από τη μοναξιά, καθώς το βιβλίο γίνεται ένας πιστός σύντροφος, κάτι ποιοτικότερο από την τηλεόραση. Κάτι πιο εύχρηστο στις μακρές σιωπές της νύχτας ή στην αμηχανία της αναμονής λ.χ. στην τράπεζα ή στο μετρό. Η ανάγνωση παράλληλα μπορεί να γίνει αφορμή για συζήτηση, λ.χ. σε ένα ιστολόγιο! (άντε σκέψου και σχολίασε όσα μπλογκοδιαβάζεις) ή πιο άμεσα σε μια λέσχη ανάγνωσης, σε μια παρέα φίλων, σε μια κοινωνική συνάθροιση με πνευματικά ενδιαφέροντα. Όλα αυτά αναδεικνύουν το βιβλίο ως αφορμή για κοινωνικοποίηση.
            Νομίζω όμως ότι συχνά το βιβλίο οδηγεί στη μοναξιά, όταν εσύ, ο εγγράμματος άνθρωπος, θα το προτιμήσεις αντί για την κουβέντα με τον άγνωστο διπλανό-σου. Για σκέψου-το. Ο άνθρωπος του προφορικού λόγου είναι πιο πρόθυμος να πιάσει κουβέντα μ’ έναν άγνωστο, ενώ ο άνθρωπος του γραπτού λόγου θα προτιμήσεις τη σιωπηλή περισυλλογή. Θα σκύψεις μέσα στις σελίδες του βιβλίου και θα περιχαρακωθείς σε μια κατά μόνας ενασχόληση. Οι άλλοι χάνονται από τον ορίζοντά-σου και έτσι ούτε εσύ ως αναγνώστης θα επιδιώξεις κουβεντούλα ούτε οι άλλοι θα επιχειρήσουν να διαταράξουν τη συγκέντρωσή-σου. Εκτός κι αν είναι ένας εύλογος τρόπος για καμάκι…!!!
Και το χειρότερο θα κλειστείς στο σύμπαν-σου και θα πάψεις να βλέπεις κατάματα τη γύρω πραγματικότητα. Θα χάσεις την κοινωνική-σου συνείδηση αρκούμενος στην προσωπική-σου απόλαυση. Αλλά γι’ αυτό ας περιμένουμε την επόμενη ανάρτηση.
            Με ένα βιβλίο λοιπόν μπορείς να απομακρυνθείς από τον συνάνθρωπο και να μείνεις κλεισμένος στον κόσμο-σου; Κυριολεκτικά. Το κάνεις;
 
[Οι φωτογραφίες αντλήθηκαν από: www.mystripybook.com, meetville.com, www.cultofmac.com, tx.english-ch.com, vanishingnewyork.blogspot.com, laughingsquid.com και www.commonwealthwriters.org]
Πατριάρχης Φώτιος

37 comments:

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

"ενώ ο άνθρωπος του γραπτού λόγου θα προτιμήσεις τη σιωπηλή περισυλλογή" παρόραμα σημασίας το β' ενικό πρόσωπο...Θα περιμένω και το 2ο κείμενο, την απώλεια της κοινωνικής συνείδησης που νιώθω ότι ισχύει σε μεγάλο βαθμό.

Καλημέρα σας Πατριάρχα.

Επιμηθέας said...

Είναι περίεργο πάντως, ότι, σε σύγκριση με άλλες τέχνες, από τη λογοτεχνία ειδικά έχουμε την απαίτηση της αφύπνισης (κοινωνικής ή άλλης) των ανθρώπων, με σκοπό (και) την κοινωνική αλλαγή. Κανείς π.χ. δεν απαιτεί κάτι παρόμοιο από τη μουσική ή τη ζωγραφική. Γιατί άραγε;
Άραγε διαβάζοντας κάποιος τη Θεία Κωμωδία ή την Οδύσσεια (υπέρτατος βαθμός τέχνης) γίνεται καλύτερος άνθρωπος ή πολίτης; (Και τι να σημαίνει αυτό;)
Κατά τα άλλα, η απομόνωση στην οποία αυθυποβάλλονται οι άνθρωποι της κουλτούρας (ηθελημένα ή όχι) μου φαίνεται ερώτημα εξωλογοτεχνικό, ανθρωπολογικό θα έλεγα...

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Επιμηθέα, θα διαφωνήσω μόνο ως προς το θέμα της απαίτησης απέναντι στη λογοτεχνία. Νομίζω ότι η μουσική παίζει σπουδαιότατο ρόλο στην αφύπνιση του ανθρώπου και έχει μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε οποιαδήποτε κοινωνική διαστρωμάτωση. Νομίζω ωστόσο ότι σε χαλεπούς καιρούς που η αφύπνιση είναι πιο επιτακτική, οι καλλιτέχνες συνεργάζονται...οι μουσικοί, οι συγγραφείς, οι θεατράνθρωποι κλπ.

Anonymous said...

Νομίζω ότι όλους τους βιβλιόφιλους μάς έχει απασχολήσει αυτό το θέμα.
Η πρότασή μου σε αυτό είναι οι βιβλιόφιλοι να μειώσουν τις ώρες διαβάσματος (και επομένως να γίνουν εκλεκτικοί και αυστηροί) και οι υπόλοιποι να αγωνιστούν ιδιαίτερα να τις αυξήσουν.
Γιώργος Κ.

Βιβή Γ. said...

Θα μου επιτρέψεις,Πατριάρχη,κι εσείς διαδικτυακοί συνομιλητές και συνομιλήτριες,να σας ζητήσω να ξεχωρίσουμε σε πρώτη φάση την τέχνη από την διασκέδαση;
Μερικές φορές συμπίπτουν-είναι το ευκταίο,γιατί όχι,θέλουμε να αντλούμε(και)χαρά από(όλες)τις τέχνες-τις περισσότερες φορές όμως,δυστυχώς,διασκέδαση και τέχνη είναι δυο διαφορετικές καταστάσεις και ανάγκες.

Αν διαβάζει ο αναγνώστης για να περάσει καλά-έτσι δεν το λένε;-μιλάμε για μια στενή νοοτροπία διασκέδασης μόνο, που συχνά δεν απέχει από την κατανάλωση, χλαπ χλουπ,καταπίνει ο αναγνώστης-καταναλωτής βιβλία, "ξέρεις πόσα βιβλία έχω διαβάσει;" καμαρώνει.
Αν πάλι- χωρίς να παραγνωρίσουμε την αισθητική απόλαυση που μπορεί κάλλιστα να του δώσει ένα βιβλίο, ειδικά το μυθιστόρημα-διαβάζει κάπως πιο συνειδητά για να μάθει νέα πράγματα,να καταλάβει τα παλιά,να σκεφτεί και ειδικά αν επεξεργάζεται τις αναγνώσεις του παλιές και νέες επειδή δεν τις έχει καταπιεί και...αφοδεύσει σαν πατατάκια και λογής τέτοια,τότε ίσως και να αφυπνιστεί.

Νομίζω ότι πλειοψηφικά οι αναγνώστες σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πιο πολύ καταναλωτές παρά αποδέκτες της τέχνης,εδώ της λογοτεχνίας, περνάνε απλώς την ώρα τους και έχουν εκπαιδευτεί να είναι τέτοιοι από τον τρόπο ζωής τους,τον δυτικό,που είναι σχεδόν το συνώνυμο της άκρατης και άκριτης κατανάλωσης,στρέφονται από τις βιομηχανίες διασκέδασης να πηγαίνουν γρήγορα από το ένα προϊόν στο άλλο χωρίς να το πολυκρισάρουν.

Anonymous said...

Μήπως αγαπητέ Πατριάρχη όμως η ανάγνωση και η απομόνωση ακριβώς επιζητεί την ησυχία από την μεγάλη φασαρία των ανθρώπων που ηχούν παντού, στα μέσα, στους δρόμους, στις δουλειές μας και μάλιστα εκκωφαντικά;

Κι εσείς κυρία Βιβή Γ. που λέτε χλαπ χλουπ καταπίνει ο αναγνώστης βιβία και καμαρώνει "ξερεις πόσα βιβλία έχω διαβάσει", σε δικό σας post γράψατε "φέτος διάβασα 102 βιβλία" και έτσι όπως το γράψατε κάνατε ακριβώς αυτό που κοροϊδεύετε ή έτσι φάνηκε. Ο αριθμός ήταν άκομψος.

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Ο αριθμός των βιβλίων που διάβασα ή διάβασες ή διάβασε εφέτο με ενοχλεί απείρως, διότι βλέπω ότι είναι το ζητούμενο σε πολλά μπλογκς. Εις ποιον διαγωνισμό έχομεν επιδοθεί και "δεν το έχω πάρει γραμμή";; Και αφήστε που έχω τις αμφιβολίες μου όταν κάποιος διαβάζει Προυστ σε τρεις μέρες...Νομίζω όμως πως εδώ μιλούμε για την αποστασιοποίηση των βιβλιόφιλων από τα εγκόσμια. Αυτός που κομπάζει για τα 100 και τα 200 βιβλία του ετησίως πολύ φοβούμαι όμως ότι δεν απέχει από τα εγκόσμια, αντιθέτως τα έχει διακαώς ανάγκη για επιβεβαίωση. Δεν εννοώ αγαπητή Βιβή εσάς σε καμία περίπτωση. Σας παρακολουθώ καιρό για να αντιλαμβάνομαι τον κομπασμό από το καμάρι. Επιπλέον θαρρώ πως έχετε σαφέστατη άποψη για τα εγκόσμια από τις πρώτες.

Βιβή Γ. said...
This comment has been removed by the author.
Βιβή Γ. said...

Ανώνυμε,μου τα χώνετε σε προσωπικό επίπεδο ενώ είπαμε να κάνουμε μια καλή συζήτηση κι ενώ έχετε ολόκληρο κατεβατό απόψεων με τόσο ενδιαφέρον, που έβαλε την ψυχή του εντός τους ο Πατριάρχης;

Σοβαρά τώρα,έτσι καταλάβατε,ότι κοκορευόμουν για τα χλαπ και τα χλουπ μου;Τα περί τιμής των βιβλίων,μανίας με καινούργια κτλ κτλ που ήταν το δια ταύτα του ποστακίου δεν το ανιχνεύσατε;

Προφανώς δεν με παρακολουθείτε συΣτηματικά,κατανοητό,σιγά μην έχω τέτοιες απαιτήσεις,όμως νομίζω σταθήκατε- παρανοώντας το- σε ένα σημείο,ενώ έχω γράψει πχ περί αναγνωστικής βουλιμίας ουκ ολίγα και σκεφτείτε, παρακαλώ,αν δεν υπέφερα κι εγώ από δαύτην και δεν με απασχολούσε ως τόσο μα τόσο σχετική με την εσωστρέφεια του βιβλιόφιλου και όλο αυτό που προβληματίζει τον Πατριάρχη,πώς αλλιώς θα την έπαιρνα χαμπάρι;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Επιμηθέα,
ως προς τις άλλες τέχνες,
θέμα που έθεσες συγκριτικά,
σκέφτηκα αν ενώνουν ή κι αυτές προσλαμβάνονται κατά μόνας:
Θέατρο και κινηματογράφο πάμε συνήθως παρέα,
ώστε μετά να σχολιάσουμε το έργο.
Το ίδιο γίνεται και σε εκθέσεις των εικαστικών τεχνών
ή σε συναυλίες.
Στο βιβλίο όμως πάμε μόνοι-μας στο βιβλιοπωλείο
(χωρίς να αποκλείεται και η παρέα)
και μόνοι-μας διαβάζουμε το έργο
(χωρίς να αποκλείεται και η από κοινού συζήτηση γι' αυτό μετά)

Αφήνω στην άκρη την κοινωνική αφύπνιση,
που θίγεις,
αφού θα είναι το θέμα του επόμενου ποστ.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Γιώργο,
ωραία σύγκλιση.
Αλλά θέλει και κάτι βαθύτερο: διάλογο.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ανώνυμε, Βιβή, Filoteo,
αν η ανάγνωση είναι διαγωνισμός και ανταγωνισμός,
τότε να βράσω τη βιβλιοφιλική συνείδηση του "καταναλωτή".
Αν είναι ποσότητα και κομπασμός,
τότε να χ@σω την ποιότητα της σκέψης του αναγνώστη-συλλέκτη.

Αλλά, έχετε δίκιο που το θέτετε,
αυτοί οι βιβλιόφιλοι είναι και οι πιο μανιακοί
στο κερδίσουν σελίδες στον μαραθώνιό-τους,
ακόμα και αν αυτό τους απομακρύνει από τον διπλανό-τους.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Ροβίνα Άλμπα said...

θεωρώ πως το διάβασμα ενός βιβλίου είναι κατά κύριο λόγο ένας διάλογος με τον συγγραφέα, οπότε η διαδικασία μόνο είναι μοναχική αλλά στην ουσία διαλέγεσαι.Και ανάλογα με το βιβλίο που διαβάζεις αναπτύσσεις απόψεις περί του κόσμου τις οποίες κάποια στιγμή θα τις συζητήσεις με άλλους ακόμα κι αν δεν αναφερθείς στο συγκεκριμένο βιβλίο. Ακόμα και οι εικόνες που περιγράφει ένα βιβλίο καταχωρούνται στη μνήμη μας σαν ένα είδος εμπειρίας.Με τον τρόπο αυτό θεωρώ πως δεν είναι απομόνωση από τον κόσμο.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ροβίνα Άλμπα,
ενδιαφέρουσα άποψη
αλλά μήπως συχνά γίνεται άλλοθι,
μήπως το βιβλίο (και γενικά οι σπουδές) γίνονται προκάλυμμα
και όχι γεφύρωμα;
Πατριάρχης Φώτιος

Επιμηθέας said...

Είναι τεράστιο το θέμα και δύσκολο να απαντηθεί με έναν τρόπο. Προσωπικά είμαι αντίθετος στη λογική των μέσων όρων, του 'όλα με μέτρο' δηλαδή. Μπορεί κάποιος να έχει φάει το πεζοδρόμιο με το κουτάλι και να μην έχει να πει (ή να γράψει) μισή κουβέντα γι' αυτό κι άλλος να έχει ζήσει μια ζωή αποκλειστικά μες στα βιβλία (πχ Λεοπάρντι, Πεσσόα) και έχει την ικανότητα να φωτίζει ανεπανάληπτα την ανθρώπινη εμπειρία.
Για μένα το θέμα είναι πού εστιάζουμε. Αν σκοπός μας είναι η 'αγωγή του πολίτη' στα πλαίσια προαγωγής ενός ισορροπημένου βίου, τότε, ναι, η βιβλιοφιλική απομόνωση μπορεί να είναι πρόβλημα. Η τέχνη όμως για μένα (όπου εντάσσω και τη λογοτεχνία) έχει αποκλειστικά δικές της απαιτήσεις και δεν αποτελεί ντε και καλά οδηγό για έναν -κατά το κοινώς εννοούμενο- ισορροπημένο βίο. Πολλές φορές το ακριβώς αντίθετο θα 'λεγα...
Έχουμε τόσα και τόσα παραδείγματα αυτοκαταστροφικών εστέτ, ή ανθρώπων που μέσα στις όποιες κοινωνικοπολιτικές θύελλες, ζούσαν και δημιουργούσαν εντελώς 'στην κοσμάρα τους', παράγοντας αριστουργήματα... Για κάθε πολιτικοποιημένο Καμύ υπήρχαν δεκάδες Κλοντέλ, Βαλερύ ή και Λαπαθιώτης ή Καρυωτάκης κατά τα δικά μας, που δεν ίδρωνε το αυτί τους για καμιά ανθρώπινη εκατόμβη, παρά μονάχα για την αναζήτηση του αισθητικού ιδεώδους κατά τα δεδομένα της τέχνης τους.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Επιμηθέα,
μ' αρέσει ο τρόπος με τον οποίο συλλογιέσαι.
Αλλά μου φαίνεται πως μιλάς για τους συγγραφείς
(είσαι συγγραφέας;)
και όχι για τους αναγνώστες.
Αυτοί διαβάζουν ως μέρος μιας ευρύτερης κοινωνικής παρουσίας.
Άρα;
Πατριάρχης Φώτιος

Ροβίνα Άλμπα said...

Και ποιός είναι ο κόσμος από τον οποίο μας απομονώνει ενδεχομένως η ανάγνωση βιβλίων;Εγώ πιστεύω πως υπάρχουν πολλοί παράλληλοι κόσμοι και ίσως ο κοινός τόπος αυτών των κόσμων είναι ο αγώνας επιβίωσης,αλλά και πάλι εκεί ο καθένας επιλέγει σύμφωνα με την ουσία του βαθύτερου είναι του.Σημαντικό για μένα είναι ότι αυτοί που διαβάζουν έχουν τουλάχιστον την περιέργεια να ρίξουν μια ματιά και στους άλλους παράλληλους κόσμους κι ακόμα ψάχνουν να βρουν και τη δική τους θέση.Ακόμα και η μη γεφύρωση με τον κόσμο είναι κι αυτή μια επιλογή, ακόμα και η απομόνωση είναι κι αυτή μια επιλογή.Είναι άραγε σίγουρο το "κέρδος" να είσαι πάντα εντός της καθημερινότητας και τι είναι αυτή η καθημερινότητα , έχει κάτι που την καθαγιάζει ή μήπως μας οδηγεί πάντα στους ίδιους περπατημένους δρόμους χωρίς προοπτική ουσιαστικών αλλαγών στη ζωή.Μήπως αξίζουν περισσότερο αυτοί οι περίεργοι δρόμοι των "αποκλεισμένων" μήπως είναι πιο ουσιαστικό να περπατάς κοιτάζοντας περίεργα ή κοιτάζοντας άλλα πράγματα που κάποιοι το ονομάζουν αυτό απομόνωση;

Επιμηθέας said...

Πατριάρχη, ευχαριστώ.
Νομίζω πως συμφωνώ με τη Ροβίνα Άλμπα. Πιστεύω ότι η αιτία της ανάγκης μας να αναδεικνύουμε τον κοινωνικό, τον "καθοδηγητικό" ρόλο της λογοτεχνίας, (τόσο κρίνοντας συγγραφείς, όσο και κρινόμενοι ως αναγνώστες) βρίσκεται στο ότι ως τέχνη του λόγου υπάγεται και σε μια λογοκρατία, πέρα από την καθαυτό αισθητική. Πχ, πολλοί θα ένιωθαν την ανάγκη να ρωτήσουν τον Ουγκώ για τα κοινωνικά τεκταινόμενα της εποχής του, όχι όμως αντίστοιχα τον Μπετόβεν.
Δεν έχω απάντηση στον αν η λογοτεχνία πρέπει να αφουγκράζεται την κοινωνία ή όχι. Αναρωτιέμαι επίσης, σχετικά με το γνωστό γεγονός των ναζί φιλόμουσων που άκουγαν Βάγκνερ την ώρα που κρατούμενοι εξαερώνονταν. Θα μπορούσε αντίστοιχα να υπάρξει ναζί λάτρης της λογοτεχνίας;

Anonymous said...

Βλέπω το θέμα, Πατριάρχη Φώτιε, ως μια εκδήλωση του κύριου χαρακτηριστικού (παθογένεια) της εποχής μας που είναι η μονομέρεια. Ενώ όλα είναι παρόντα και διαθέσιμα εδώ και τώρα, ο άνθρωπος, ακόμη, αδυνατεί να τα συνενώσει και να τα αντιληφθεί ως το όλον, που εκφράζει την δυνητική του υπόσταση.
Μια υπόσταση με συνιστώσες την ατομική του πρόθεση (εσωτερικότητα), την ατομική του συμπεριφορά ( κοινωνικότητα), την ενεργή θέση του στο πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής του (συλλογική εσωτερικότητα) και την δραστική θέση του στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Η αδυναμία του ατόμου να αναπτυχθεί ταυτόχρονα σε όλα τα πεδία, έχει ως αποτέλεσμα και την ανάλογη έλλειψη στοχασμού και (ή) δράσης.
Παραδείγματα των πλείστων όσων συνδυασμών ελλιπούς ανάπτυξης μπορεί να είναι (ως προς τα λογοτεχνικά) ο απομονωμένος αναγνώστης, λάγνος εραστής της τριτογενούς αισθητικής απόλαυσης και ο ξεκομμένος συγγραφέας, λάγνος κυνηγός του αισθητικού του ιδεώδους.

Ελ,Ελ

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ροβίνα Άλμπα,
πιστεύεις δηλαδή, αν καταλαβαίνω καλά,
ότι ο αναγνώστης δεν χρειάζεται να επικοινωνεί,
αφού η πραγματικότητα γύρω-του είναι μίζερη,
αλλά να μεταβαίνει μέσω του βιβλίου σε μια άλλη πραγματικότητα;
Μα αυτό είναι φυγή. Απλή δραπέτευση. Αναχωρητισμός, που καμιά φορά ωφελεί ψυχολογικά αλλά ώς πότε;
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Επιμηθέα,
υπήρξαν!!!
Ο Πάουντ, ο Σελίν, ο Χάιντεργκερ...
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
νομίζω ότι το σχόλιό-σου άπτεται της επόμενης ανάρτησης, που θα αφορά ακριβώς στη σχέση ανάγνωσης και πολιτικής-κοινωνίας
και όχι του αναγνώστη με τον διπλανό-του.
Καληνύχτα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...


Πατριάρχη Φώτιε, και αυτής.
Και ο Κνουτ Χάμσουν ήταν χιτλερικός.
Καληνύχτα

Ελ,Ελ

Ροβίνα Άλμπα said...

Μίλησα για παράλληλους κόσμους. Η πραγματικότητα δεν είναι μία, οπότε η ποικιλία των βλεμμάτων των μορφών αντίληψης των στάσεων ζωής συνθέτουν την ποικιλομορφία της .Και το αλλιώτικο κοίταγμα όποια μορφή κι αν έχει ανοίγει τρύπες και δρόμους προς μια άλλη θέαση και προοπτική στον κόσμο.Στην πραγματικότητα κανείς δεν είναι μόνος και απομονωμένος ακόμα και ο ασκητής που περνάει τη ζωή του στο κοίλωμα ενός βράχου. Πιστεύω πως όλοι γνωρίζουμε τι συμβαίνει γύρω μας στο δικό του βαθμό ο καθένας αλλά μας λείπει η δύναμη, το θάρρος να παρέμβουμε δυναμικά και ν΄αλλάξουμε τη ζωή μας. Το μεγάλο θέμα είναι είτε είσαι αναγνώστης βιβλίων είτε όχι το πόσο θα τολμήσεις να πεις στον εαυτό σου ότι μπορώ και πρέπει να κάνω κάτι. Οι περισσότεροι καθόμαστε στη γωνιά μας και περιμένουμε τη σωτηρία μας και σε όσους τολμούν είναι σαν να τους λέμε εμπρός εδώ είμαστε σώστε μας.

Επιμηθέας said...


Πατριάρχη, Anonymous, ακριβώς! Αν όμως αυτά συνυπάρχουν, πώς μπορούμε να μιλάμε για κοινωνικοπολιτική 'χρησιμότητα' της λογοτεχνίας;

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Καλημέρα σας,
πραγματικά ενδιαφέρουσες όλες οι απόψεις. Θέλω να πω αρχικά για τους συγγραφείς ότι πολλοί στρατεύτηκαν με το δίκιο, πολύ λιγότεροι ασπάστηκαν ακόμη και το ναζισμό, ωστόσο θεωρώ πως η συντριπτική πλειοψηφία των δεύτερων έκανε τέχνες παντελώς άσχετες με αυτό, ή που φάνταζαν και αντίθετες ( βλ. Ταξίδι στην άκρη της νύχτας). Συνήθως κάθε μορφή τέχνης εχει ανθρωπιστικό σκοπό, οπότε το θεωρώ και λίγο αφύσικο να μην προκαλεί κάποια αφύπνιση. Αν αυτή η αφύπνιση τώρα έχει αποτέλεσμα αυτό πραγματικά είναι θέμα θάρρους. Απλά περιμένεις από τον βιβλιόφιλο περισσότερα, γιατί έχει αφυπνιστεί περισσότερο (ποσοτικά και ποιοτικά) σε σχέση με αυτόν που δε διαβάζει. Εγώ προσωπικά έχω την επιθυμία τα βιβλιοφιλικά μπλογκς επί παραδείγματι να προβαίνουν και σε αναρτήσεις κοινωνικού περιεχομένου όποτε " έξω καίγεται ο κόσμος". Και κάποια το κάνουν. Δε μπορώ να σταθώ λοιπόν στον Βάγκνερ σ' αυτό το θέμα, γιατί θέλω έναν κόσμο καλύτερο. Υπάρχει ο Πικάσο, ο Νερούδα, ο Ρίτσος...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Φίλοι-μου,
εξακολουθώ να λέω ότι αυτό το ποστ δεν αναφέρεται στην κοινωνική συνείδηση του αναγνώστη (όπως θα είναι το επόμενο),
αλλά στη διάθεσή-του να επικοινωνήσει με τον διπλανό-του...

Αλλά αφού ο διάλογος τράβηξε (και) γι' αλλού...:

Ροβίνα Άλμπα,
το να πιστεύει ο φιλαναγνώστης ότι το διάβασμα είναι μια μορφή ασκητισμού που ωστόσο ενέχει επικοινωνιακές φαντασιακές παραμέτρους δίνει το πάτημα σε πολλούς να μας κατηγορούν για εσωστρέφεια, στρουθοκαμηλισμό, ουτοπικό ιδεαλισμό, να μας λένε αιθεροβάμονες και κουλτουριάρηδες που δεν συνδεόμαστε με τον κόσμο.

-Χρησιμοποιούμε δηλαδή το βιβλίο ως υποκατάστατο;
-Αν είχαμε το δίλημμα να διαλέξουμε, όντας σε ένα ερημονήσι, ένα μπαούλο με βιβλία ή έναν άνθρωπο, θα διαλέγαμε τα βιβλία;
-Τα ίδια δεν λένε και οι κολλημένοι λ.χ. με τον υπολογιστή: ότι δηλαδή δεν είναι απομονωμένοι αφού συνδέονται πλαγίως με την πραγματικότητα;
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Επιμηθέα και Filoteo,
δυστυχώς ή ευτυχώς
η ηθική δεν είναι μία
και γι' αυτό δεν μπορούμε να απαιτούμε από τη λογοτεχνία
μία και μόνη ηθική υπόδειξη,
έναν και μόνο κώδικα αξιών,
αυτόν που νομίζουμε
ότι αυτονόητα και εκ φύσεως υπάρχει για όλους.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Καλημέρα σας! Η άποψή μου είναι ότι κάποιος που γενικά είναι ακοινώνητος θα χρησιμοποιήσει τα βιβλία ως άλλοθι για ν'απομονωθεί ακόμα περισσότερο, αν είναι σνομπ θα τα χρησιμοποιήσει ως άλλοθι για ν'απορρίψει ένα μεγάλο μέρος των συνανθρώπων του. Από την άλλη, αν είναι κοινωνικός θα τα χρησιμοποιήσει ως γέφυρα για να επικοινωνήσει με το διπλανό του. Δεν έχει να κάνει με τα βιβλία αλλά με το χαρακτήρα κάθε ανθρώπου.
Ε.Γ.

Anonymous said...

Περιοριζόμενη, Πατριάρχη Φώτιε, στο θέμα όπως έχει τεθεί στο ποστ, ναι, πρώτα το ενδιαφέρον και η ως εκ τούτου επαφή με τον συνάνθρωπο, και μετά τα βιβλία και ειδικά η λογοτεχνία, που δεν είναι και πρώτη μου αναγνωστική προτεραιότητα.
Θα πω όμως, ότι δεν συμμερίζομαι καθόλου τον προβληματισμό του Επαμεινώνδα. Δεν είναι οι ναζί το μέτρο των πάντων. Υπάρχουν και άλλα μέτρα και δουλειά και της λογοτεχνίας είναι να τα αναδεικνύει, και όχι να ρωτάνε οι συγγραφείς "πώς μπορούμε να μιλάμε για κοινωνικοπολιτική χρησιμότητα της λογοτεχνίας". Να ψάξουνε να βρούνε...

Ελ,Ελ

Pellegrina said...

Αν μου επιτρεπετε μια παρεμβαση-ερωτηση, οι ¨συνανθρωποι" και η κοινωνία ειναι για σας ο λ ο ι οι άνθρωποι ,αδιακρίτως; ο καθε ασχετος διπλα μας ειναι "συνανθρωπος"; Ο φιλος σας και ο αγνωστος ειναι το ιδιο; καθοτι εγω, ως αναγνώστρια,(οι αναγνωστες ειναι το θεμα σας, νομιζω) οσους -ελαχιστους-ανθρωπους εχω διαλεξει, τους βαζω οχι απλώς πανω απο τα βιβλία, αλλα πανω απο ο,τιδήποτε αψυχο και ¨εμψυχο, πανω σχεδον -θεωρητικά τουλαχιστον- και απο τη ζωή μου -γιατι ΕΙΝΑΙ η ζωή μου, στην τελικη. τους αλλους ολους σαφεστατα και τους βαζω "κατω", οχι μονο απο τα βιβλία, αλλα και απο το σιριαλ που με διασκεδάζει, και απο πολυ πιο ευτελή, δ ι κ ά μου πραγματα. δεν με ενδιαφερουν, δεν τους ξερω, δεν με αφορουν. Αφορουν αυτούς που τους ξερουν και τους αγαπάνε. αυτη ειναι η ισορροπία της ανθρωπινης ζωής, και δη της αστικής. Η ανθρωποτητα δεν ειναι συνολο και μαζα, παρα μονο για τους πολιτικούς, τους 'ηγέτες". Ο κανονικος ανθρωπος α γ α π α ε ι και επιλέγει,, δεν ειναι μηχανη σοσιαλιστικής δικαιοσύνης. Φυσικά λοιπόν και βαζει το βιβλιο του πανω απο τον αγνωστο γειτονα (εννοειται εξαιρουνται στοιχειωδη πραγματα αυτοματης αλληλεγγυης, οπως πχ να τρεξει να τον βοηθησει να σβησει τη φωτιά..ΑΝ δεν τρεξει αυτος που δεν διαβαζει εκεινη την ωρα..)

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Για μένα συνάνθρωπος είναι ο σύμπας κόσμος. Αν περίμενα να με συγκινήσει το βιβλίο γι' αυτούς που αγαπώ αποκλειστικά και μόνο στον δικό μου περίγυρο, θα διάβαζα μόνο αισθηματικά, δράματα και τα τοιαύτα.Δηλαδή τι; θα διαβάσω τον Επιτάφιο του Ρίτσου και θα με απασχολήσει μόνο ο πόνος της μάνας; Τις αιτίες του πόνου που ταλάνισαν τη μάνα; Θα τις εξακοντίσω στο περιθώριο επειδή εκ φύσεως αγαπώ σε ακτίνα ενός μέτρου; όχι. Να γίνουμε θέσει συνάνθρωποι προς τον άνθρωπο γενικά δε θα έλυνε άπειρα προβλήματα;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina, Pellegrina, Pellegrina,
καλώς όρισες στο στέκι-μας.
Πολύ χαίρομαι.

Μιλάμε αφηρημένα: το βιβλίο ή ο άνθρωπος; Ως έννοιες.

Και συγκεκριμένα:
Κάθεσαι σε ένα παγκάκι και διαβάζεις. Σε νοιάζει να πιάσεις κουβέντα με τον άγνωστο διπλανό-σου ή να σκύψεις αφοσιωμένη στο βιβλίο;
Είσαι σπίτι: προτεραιότητα είναι να μιλήσεις με τους άλλους ή να αποτραβηχτείς και να διαβάσεις;
Είσαι στο μετρό. Επιθυμείς να χαζέψεις τον άλλο και να δεις τη ζωή-του, από ενδιαφέρον για τους ανθρώπους, ή να θωρακιστείς πίσω από ένα εξώφυλλο;
Θεωρητικά τι και πρακτικά τι;
Ιδεολογικά τι και υποσυνείδητα τι;
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Α, μαλιστα. σαφές.
Εννοειται οτι με νοιαζει το βιβλιο μου (με διασφορά!) κι οχι ο αγνωστος-εκτος αν εχω πολυ ιδιαιτερο λογο να με νοιαζει.Δεν θα διαβαζα ποτε ενα βιβλιο που θα το ε βαζα μ ε τ α τον αγνωστο διπλα μου. θα τριγυρνουσα στους δρομους και θα επιανα κουβεντα με αγνωστους, δεν ειναι πιο απλό;

Αυτο που λεει ο αμεσως προηγουμενος ειναι ακτι εντελώς διαφορερικο: η συνδεση του περιεχομενου του βιβλιου με την πραγματικτοητα. ετσι οπως το λεει, συμφωνω βεβαια

Pellegrina said...

Συμπληρωματικά, αυτο με το μετρό ειναι αλλο: δεν διαβαζω πολυ οταν μετακινούμαι: π ρ α γ μ α τ ι προτιμω να βλέπω τους ανθρωπους. Αλλα ο τ α ν διαβαζω, διαβαζω.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Τώρα συζητάμε επί του προκειμένου.
Με παραδείγματα και προσωπικές στάσεις.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Ευχαριστώ για το σχόλιο
Πατριάρχη

Γιώργος