Thursday, March 21, 2013

Δύο ποιήματα για την Ιθάκη

Έτος Καβάφη φέτος. Αλλά επειδή δεν θέλω ο Αλεξανδρινός να μονοπωλεί το ενδιαφέρον-μου, σκέφτηκα να τον συνδυάσω με νεότερους στίχους, οι οποίοι μάλιστα συνδιαλέγονται με τους δικούς-του.

Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος.
Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι
που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά
θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·
να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,
και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,
σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,
και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,
όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·
σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,
να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.
Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
 



Και τώρα ένα ποίημα από την ποιητική συλλογή «Θούλη» του Κώστα Παπαποστόλου (Γαβριηλίδης 2012). Ευχαριστώ πολύ τον ποιητή για την προσφορά της συλλογής-του.

Για την Ιθάκη

Έτσι σοφός που έγινες θα το κατάλαβες
Ο αγώνας είναι στημένος
Το παιχνίδι χαμένο από την αρχή
Το ταξίδι ξεστράτισμα στην πλάνη
Άσκηση μοναξιάς και οδύνης
Η Ιθάκη ένα άδειο πουκάμισο
Μια έρημη χώρα γεμάτη φαντάσματα
Χωρίς μνήμη
Εκεί που θα φτάσεις δεν σε περιμένουν
Εκεί που θα ξεμπαρκάρεις δεν σε θέλουν
Δεν σε ξέρει κανείς
Ούτε ο σκοπός ούτε ο δρόμος
Θα σου χαρίσουν παρηγοριά
Μήτε το ταξίδι μήτε η Ιθάκη θα σε γλιτώσουν
Το τέλος πάντα είναι το ίδιο
Αναπότρεπτο
www.historum.com

            Με καβαφικούς και σεφερικούς απόηχους (κάπου εμφιλοχωρεί κι ο Έλιοτ), ο Παπαποστόλου μιλάει πεσιμιστικά για το ταξίδι που δεν καταξιώνει την προσπάθεια. Ούτε ο προορισμός ούτε ο πλους είναι ο γλιτωμός. Μια μεταμοντέρνα αίσθηση του μηδενός, που αν μη τι άλλο σε κάνει να αναθεωρείς τους στόχους και τις επιδιώξεις-σου.

Πατριάρχης Φώτιος

11 comments:

Anonymous said...

Και ένα εξαιρετικό διήγημα του Πεσσόα για την Ιθάκη, παρόλο που είναι ημέρα ποίησης:

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=378399

Καλημέρα!

κ.κ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

κ.κ.,
κάθε συνεισφορά πολύτιμη.

Ο Οδυσσέας έχει αποτελέσει θέμα πολλών ποιητών (Joyce, Καζαντζάκης...),
αλλά ειδικά η Ιθάκη δεν ήξερα πως απασχολούσε τον λογοτεχνικό κόσμο.
Ίσως ο Καβάφης την απαθανάτισε με τον πιο καίριο τρόπο εκφράζοντας την εποχή-μας και ανανεώνοντας έτσι το ενδιαφέρον,
για να ρίξουμε μια νέα ματιά σ' αυτήν.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Ithaka ηταν (ειναι;) νομιζω ο τιτλος ενος λογοτεχνικου περιοδικού που φιλοδοξούσε να φερει την ελληνικη λογοτεχνια εξω απο τα συνορά της. (Επιπλέον νομιζω πως απο τους βασικούς εμπνευστές της ήταν ο Δ. Κουρτοβικ) Αμφιβάλλω αν πετυχε, αλλα το βρισκω ως πραξη πιο ποιητικό απο αυτο το θλιβερό πραγμα που δημοσιευεις

Πάπισσα Ιωάννα said...

Θλιβερό από αισθητικής άποψης
ή απαισιόδοξο;
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

οχι απο αισθητικής.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Να και ένα ακόμα ποίημα με τίτλο "Ιθάκη" από τον Ντίνο Χριστιανόπουλο:

Ιθάκη

Δεν ξέρω αν έφυγα από συνέπεια
ή από ανάγκη να ξεφύγω από τον εαυτό μου,
τη στενή και μικρόχαρη Ιθάκη
με τα χριστιανικά της σωματεία
και την ασφυκτική της ηθική.

Πάντως δεν ήταν λύση· ήταν ημίμετρο.

Κι από τότε κυλιέμαι από δρόμο σε δρόμο
αποχτώντας πληγές κι εμπειρίες.
Οι φίλοι που αγάπησα έχουνε πια χαθεί
κι έμεινα μόνος, τρέμοντας μήπως με δει κανένας
που κάποτε του μίλησα για ιδανικά...

Τώρα επιστρέφω με μιαν ύστατη προσπάθεια
να φανώ άψογος, ακέραιος, επιστρέφω
κι είμαι, Θεέ μου, σαν τον άσωτο που αφήνει
την αλητεία, πικραμένος, και γυρνάει
στον πατέρα τον καλόκαρδο, να ζήσει
στους κόλπους του μιαν ασωτία ιδιωτική.

τον Ποσειδώνα μέσα μου τον φέρνω,
που με κρατάει πάντα μακριά·
μα κι αν ακόμα δυνηθώ να προσεγγίσω,
τάχα η Ιθάκη θα μου βρει τη λύση;

Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Ωραία και η "Ιθάκη" του Χριστιανόπουλου.
Δεν ήξερα το συγκεκριμένο ποίημα.

(Είδατε πόσα μαθαίνει κανείς όταν συχνάζει στο Βιβλιοκαφέ;)

κ.κ.

Anonymous said...

Pellegrina said...21 March, 2013 12:57. Το μεν θλιβερό είναι φορτισμένο με το κακό, το άχρηστο, το δε θλιμμένο με την ψυχική διάθεση. Νομίζω ότι πολλά από τα παγκόσμια αριστουργήματα της ποίησης και όχι μόνον είναι θλιμένα, οδυνηρά, αδιέξοδα. Για τον ίδιο τον Καβάφη τι να πει κανείς για πολλά από τα τα ποιήματα π.χ. Τα Κεριά και πολλά άλλα που είναι απαισιόδοξα, γεμάτα οδύνη αγωνία και θλίψη αλλά δεν είναι με τίποτε θλιβερά. Τι να πούμε για τα νεκρόφιλα ποιήματα του Ε.Α. Πόε. Ίσως η λέξη που χρησιμοποίησες είναι άστοχη.

Pellegrina said...

Εξέφρασα τη δικη μου ψυχική διάθεση, δεν έκανα "κριτική"

υγ: "θλιβερό" (κυριολεκτικά) δεν ειναι αυτό που π ρ ο κ α λ ε ί θλίψη; (δεν ξερω πια, η λεξη χρησιμοποιοειται συνηθως μεταφορικά για κατι αρνητικό. δεν εννοουσα αυτο. Εννοούσα οτι δεν μου αρεσουν αυτα που εκφράζουν θλιψη (σκετη)

anagnostria said...

Αγαπητέ Πατριάρχη, μόλις τώρα είδα την αφιέρωση της προηγούμενής σου ανάρτησης. Ευχαριστώ.

Anonymous said...

Και τα τρία ακέραια. Ιθάκες που μας κατοικούν για να τις εξερευνήσουμε. Συχνά, ανεπαισθήτως.

Ελ,Ελ