Friday, January 25, 2013

“Κράτα-μου το χέρι” του Δημήτρη Μαμαλούκα

Ατμόσφαιρα αφαιρετικής υφής, ένας συγγραφέας που βρίσκεται πάνω από το έργο-του, ένα σύνθημα που κανοναρχεί τα οράματά-του, μια συνάντηση που αλλάζει τα σχέδιά-του.


Φροζίτο τσόκο:
Δημήτρης Μαμαλούκας
“Κράτα-μου το χέρι”
εκδόσεις Ψυχογιός
2012

            Φέρτε-μας τον Μαμαλούκα πίσω! Τον έχετε απαγάγει και στη θέση-του γράφει κάποιος άλλος. Ο παλιός Μαμαλούκας, που αγαπούσε τα αστυνομικά, τις γυναίκες και τα αυτοκίνητα, που έφτιαχνε στέρεες πλοκές και καλοδουλεμένα αινίγματα, που έστηνε με θαυμαστή οικονομία τα έργα-του, από το “Μεγάλο θάνατο του Βοτανικού” και την “Απαγωγή του εκδότη” ως κυρίως τη “Χαμένη βιβλιοθήκη του Δημήτριου Μόστρα”, έχει απαχθεί και κλειστεί σε ένα κελί, απ’ όπου δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό-του. Κι ίσως όποιος το έκανε θέλησε να δώσει άλλη υφή στις ιστορίες του συγγραφέα, να τις απομακρύνει από τον απλό, έστω και καλογραμμένο, γρίφο και τους δώσει βάθος και υπαρξιακή ένταση. Έτσι, αυτός που μπήκε στη θέση-του επιχείρησε να γράψει δυο έργα προς αυτήν την κατεύθυνση, τη Μοναξιά της ασφάλτου” και την “Κοπέλα που σε λένε Φίνι”. Το πρώτο βγήκε ψιλομέτριο, το δεύτερο πολύ πολύ καλό.
            Και τώρα πάλι, αυτός ο Ψευδο-Μαμαλούκας, για να τον ονομάσω έτσι αστειευόμενος, συνεχίζει τα χνάρια που ο ίδιος χάραξε, έπαψε να θέλγει με το σασπένς της αστυνομικής ιστορίας και εστιάζει πλέον σε μια αφαιρετική πραγματικότητα, όπου ο κίνδυνος και το περιβάλλον παίζουν ανάμεσα στη σκιά και το φως. Το κείμενό-του θυμίζει αχνά Κάφκα και πιο πολύ έναν μεσολαβητή, όπως είναι ο Claudel (δες το έργο-του “Η έρευνα). Ανώνυμα πρόσωπα, περίεργα κτίρια, ασυνήθιστη αν και ρεαλιστική ατμόσφαιρα, παράξενες συνήθειες και ένας κόσμος που κινείται στα όρια του πραγματικού και του φανταστικού.
            Το βιβλίο κινείται σε μικρά κεφάλαια, αλλά σκόπιμα αργοκίνητα και νωχελικά: λ.χ. τρείς επισκέψεις σε ένα μπαρ για να αφηγηθεί πώς νοίκιασε ο παράξενος ήρωας-συγγραφέας το δωμάτιό-του στο πίσω μέρος ενός θορυβώδους κινηματογράφου και κάτω από τα πολυτελή διαμερίσματα της κολοσσιαίας πολυκατοικίας. Η ζωή-του κυλάει με κέντρο το βιβλίο που γράφει, όσο βέβαια δεν παίζουν ταινίες στο σινεμά, ώρες κατά τις οποίες η παραμονή μέσα στο δωματιάκι-του λόγω της φασαρίας είναι αδύνατη. Ώσπου γνωρίζει μια νεαρή ναρκομανή και αποφασίζει να στρέψει την προσοχή-του σ’ αυτήν και να τη σώσει.
            Τι σε κρατάει μέσα στο βιβλίο; Μα αυτή η αόριστη πραγματικότητα, η σκληρή ατμόσφαιρα που παραπέμπει σε μια άλλη κατάσταση, αν και απόλυτα ρεαλιστική, η οποία σε παρακινεί να γνωρίσεις αυτόν τον κόσμο. Το τέλος δείχνει μια ιδεαλιστική στροφή του συγγραφέα που θα ήθελε να εστιάσει στο έργο-του, αποκλεισμένος και μόνος, αλλά αλλάζει ρότα προς μια πιο έμπρακτη δράση που έχει απτά αποτελέσματα, και μάλιστα με κόστος το δακτυλόγραφο χειρόγραφο και την ίδια-του τη ζωή. Ο συμβολισμός του συγγραφέα-σωτήρα και ένας μεταφυσικός τόνος που αλατίζει το κλίμα κατατάσσονται στα συν.
            Από εκεί και πέρα τι; Ένα κείμενο επίπεδο, άνοστο, που θα ήθελε να φορέσει το κοστούμι του βάθους αλλά εντέλει μένει σε μια άνευρη αφήγηση με όραμα το LIVE NOW, το οποίο όμως δεν αρκεί να εξάψει και τελικά να διεγείρει συναισθηματικά και διανοητικά τον αναγνώστη. Απουσιάζουν οι κορυφώσεις, λείπουν οι ανατάσεις που θα έκαναν το κείμενο πολυεπίπεδο, δεν υπάρχουν σημεία καμπής που θα αλλάξουν τη ροή της αφήγησης με αιφνιδιασμούς και αφηγηματικές εκπλήξεις. Αλλά και η ιδεολογία που εκπέμπει το έργο δεν κερδίζει τον αναγνώστη με το εύρος και βάθος της φιλοδοξίας-του. Ο δημιουργός, λέει ο Μαμαλούκας, αν καταλαβαίνω καλά, θέλει να αφιερωθεί στο έργο-του, παρά τις μυριάδες των δυσκολιών, αλλά κάποια στιγμή καταλαβαίνει ότι ο εγκλωβισμός δεν ωφελεί και κατέρχεται στην κοινωνία να σώσει τον κόσμο με πράξεις, με έργα, με ουσιαστικές παρεμβάσεις στην κοινωνία.
Πού είναι η πλοκή των πρώτων έργων του Μαμαλούκα που εξήπτε την αγωνία ή πού η θριλερική μανία της Φίνι; Κι αν ορθά ήταν επιβεβλημένο ο συγγραφέας να κάνει τη στροφή στην καριέρα-του, επιδιώκοντας ένα ιδεολογικό πεδίο μεγαλύτερου προβληματισμού, δεν έχει καταφέρει ακόμα να βρει την ισορροπία ανάμεσα στην καλοδουλεμένη πλοκή και στο βάθος του στοχασμού. Δεν λέω να ξαναγυρίσει ο συγγραφέας στην αστυνομική λογοτεχνία, αλλά να χρησιμοποιήσει όσα θετικά έχει να επιδείξει το είδος, ώστε να διατηρήσει το ενδιαφέρον, και συνάμα να εμβαθύνει με προβληματισμούς προς την κατεύθυνση που θέλει.
Φέρτε-μας τον Μαμαλούκα πίσω!
 
[οι φωτογραφίες είναι ειλημμένες από: luxedb.com, herenow4u.com, reelscotland.com, netzerolife.blogspot.com, brainpickings.com και sethchernoff.com με τη σειρά που παρουσιάζονται, εκτός από το εξώφυλλο του βιβλίου]
Πατριάρχης Φώτιος

8 comments:

librarian said...

Το διάβασα ευχάριστα. Κάποιες εικόνες ακόμα τις θυμάμαι.
Σίγουρα, όμως, δεν συγκρίνεται με τα πρώτα του.
Αυτό το τέλος όμως με απογοήτευσε.
Χάλασε όλο το βιβλίο, θαρρώ. Με ξενέρωσε εντελώς.
Είναι σαν τις ταινίες (ή σίριαλ καλύτερα) που έχεις αγωνία να δεις τι θα γίνει στο τέλος και στο τέλος ο πρωταγωνιστής ξυπνά και (ω τι πρωτότυπο) ήταν απλά ένα όνειρο.
Κάπως έτσι.
Προσπαθώ μέρες να βάλω μια ανάρτηση. Αλλά αυτή η πικρή γεύση δε με αφήνει.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ανάλογα συναισθήματα, Librarian, ένιωσα κι εγώ.
Περίμενα να δω μια νέα Φίνι, που μου άρεσε πολύ,
αλλά κάπου χάθηκε η διέξοδος από τον λαβύρινθο που θέλησε να φτιάξει.
Πατριάρχης Φώτιος

Βιβή Γ. said...

Μα αυτό ακριβώς,νομίζω,είναι η πρόκληση:να προχωρήσει στο ίδιο ευρύ θεματολογικό μονοπάτι,αν αυτό θέλει,αλλά να μην γράψει μια νέα, άλλη κτλ Φίνι(κι ας ξέρει κι ο ίδιος, φαντάζομαι, ότι η Φίνι θα τον ακολουθεί κι ότι μ΄αυτή θα γίνονται συγκρίσεις)!

Με το "Κράτα μου το Χέρι",που εμένα με ικανοποίησε,ο Μαμαλούκας,
έδειξε να επιλέγει να μείνει σ΄αυτό το είδος μοντέρνας να την πω,πώς να την πω,δεν ξέρω,λιγότερο τέλος πάντων ή και καθόλου κολλημένης στα χιλιοειπωμένα,
θεματολογίας της οποίας ενδιαφέροντα δείγματα έχουμε κι από Μπέκα,Μπουραζοπούλου, Σωτάκη, Γκανάσου και δεν θυμάμαι ποιούς ακόμα, καθώς δεν είμαι και πολύ της ελληνικής.
Εσύ που τα ψάχνεις πολύ τα εγχώρια πράγματα,Πατριάρχη,τι λες,δεν διαμορφώνουν κάτι άλλο,που με τα σκαμπανεβάσματά του,τα καλά και τα κακά του στοιχεία επιτέλους ξεκολλάει από τον βάλτο;

Καλημέρα.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβή,
ναι προσυπογράφω αυτή την πορεία.
Κάθε έργο που εντάσσεται σ' αυτήν δεν είναι καλό, δεν είναι άρτιο,
αλλά τουλάχιστον ξεφεύγει από τα πάγια και καθιερωμένα και προσπαθεί, όπως λες, να σηκώσει το βάρος μιας άλλης ματιάς.
Γι' αυτό παρακινώ τον Μαμαλούκα
να μείνει σ' αυτήν τη γραμμή,
αλλά να γίνει πιο καίριος και εύστοχος αφηγηματικά και ιδεολογικά.
Πατριάρχης Φώτιος

Mamaloukas said...

Χαχαχαχαχα Ευχαριστώ Πατριάρχα μου, πολύ το ευχαριστήθηκα το ποστ σου. Καλά να ’μαστε όλοι, θα μεταφέρω το αίτημά σου να ελευθερωθεί ο παλιός Μαμαλούκας!
Φιλιά σε όλους!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Χαίρομαι, Δημήτρη,
που το βλέπεις με χιούμορ,
όπως κι εγώ.

Στην ουσία θέλω (θέλουμε) τον νέο Μαμαλούκα σε ιδέες και ανησυχίες, αλλά με τα παπούτσια του παλιού που μπορούν και κυλάνε την αφήγηση, αιφνιδιάζουν και προκαλούν συγκινήσεις.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Κίνηση “Απελάστε το Ρατσισμό”

Ο ΑΝΩΝΥΜΟΣ “85ΑΧΡΟΝΟΣ” “ΑΝΘΡΩΠΑΚΟΣ”, ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΑΠΟΚΑΛΕΣΕ Ο ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΡΙΖΟΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ΤΗΣ ΤΑΤΙΑΝΑΣ, ΠΟΥ ΤΟΝ ΠΑΤΗΣΕ Ο ΙΔΙΟΣ ΜΕ ΤΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΤΟΥ, ΗΤΑΝ Ο ΛΟΓΙΟΣ ΚΑΙ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΑΘΗΣ ΜΑΡΑΣ

Συγγραφέας που σπούδασε νομικά ήταν ο Στάθης Μάρας που στις 8.30 το βράδυ του Σαββάτου, βρήκε τραγικό θάνατο στην παραλιακή, με εμπλοκή στο τροχαίο του ΙΧ που οδηγούσε ο εκδότης-δημοσιογράφος Δημήτρης Ρίζος. Το τροχαίο –όπως ανέφερε αξ/κος της Τροχαίας- έγινε στη συμβολή των οδών Ποσειδώνος και Ζαΐμη στο ρεύμα προς Αθήνα. Ο Στάθης Μάρας ήταν στο φωτεινό σηματοδότη και παρασύρθηκε από όχημα όταν προσπάθησε να περάσει απέναντι στον πεζόδρομο δίπλα από τη θάλασσα για να κάνει περίπατο. Ο Μάρας ήταν ακμαιότατος, ήταν χειμερινός κολυμβητής και κατέβαινε τακτικά στην περιοχή για βόλτα και τα Σ/Κ συνήθιζε να κάνει πεζοπορία στην παραλιακή.
Ο Στάθης Μάρας από δεκατριών χρόνων πήρε μέρος στην Eθνική Aντίσταση. Στα Δεκεμβριανά, πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Εγγλέζους. Σώθηκε μετά από παρέμβαση των θειάδων του, που βρήκαν τον Βρετανό διοικητή, και τον παρεκάλεσαν …να μην τον παραδώσει στους δεξιούς, γιατί θα τον εκτελούσαν. Έτσι, σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων εκτοπίστηκε στη M. Aνατολή.
Ο Στάθης Μάρας από μικρή ηλικία ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και έχει τυπώσει τρία ποιητικά βιβλία (1950, 1957, 1959).
Μιλούσε Ισπανικά και έχει δημοσιεύσει μεταφράσεις Iσπανών ποιητών, ενώ δικά του ποιήματα μεταφράστηκαν στα ιταλικά. Για πολλά χρόνια, ρίχτηκε από την αρχή στη μελέτη (Φιλοσοφία, Kοινωνιολογία, Oικονομία, Ψυχολογία).
Aποτέλεσμα της πιο πάνω δουλειάς υπήρξε ένα σύνολο μεγάλων στην έκταση, αυτοτελών, μα και συνδεόμενων μεταξύ τους μελετών, που καλύπτουν ολόκληρη τη Λογοτεχνία μας. Δύο από τα βιβλία του αναφέρονται στις Γυναίκες ποιήτριες. Η καταγωγή του ήταν από την Κυπαρισσία Μεσηνίας. Το αληθινό του όνομα ήταν Στάθης Κατσαρελάς ενώ το Μάρας ήταν το παρατσούκλι της οικογένειας της μητέρας του, που το πατρικό της όνομα ήταν Μαραγκοπούλου. Ήταν ανηψιός της ζωγράφου Κούλας Μαραγκοπούλου και πρώτος ξάδερφος του συγγραφέα και λόγιου Άρη Μαραγκόπουλου.

Μετά την επιστροφή του από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στην έρημο της Ελ Τάμπα, έκανε παρέα με τον ποιητή Μιχάλη Κατσαρο, επίσης Κυπαρίσσιο, το ζεύγους Πολυδούρη, καί άλλους αντιστασιακούς ,που αμφισβητούσαν τότε το Σταλινισμό.

Έχει γράψει ένα άρθρο για την εποχή που ο Κατσαρός έγραψε το Κατά Σαδδουκαίων, οτι ήταν αυτός , ο Μάρας, που μετά τη λογοκρισία του ποιήματος Η ΔΙΑΘΗΚΗ ΜΟΥ από προοδευτικούς διανοούμενους, παρακινούσε τον Κατσαρό να απευθύνει διαμαρτυρία στο περιοδικό. Ο Μιχάλης Κατσαρός απάντησε με το ποίημα Υστερόγραφο, όπου υπάρχει και ο στίχος ¨Ελευθερία ανάπηρη πάλι σου τάζουν.

Ο Μάρας έγραφε και ο ίδιος ποιήματα και ουδέποτε πήρε κάποιο βραβείο ή άλλη διάκριση, διότι πιστεύοντας (όπως εξηγεί σε μια του μελέτη), ότι αυτές οι απονομές, άμεσα μα και μακροπρόθεσμα, βλάπτουν τόσο τα Γράμματα όσο και τους ίδιους τους συγγραφείς, βραβευόμενους και μη, ουδέποτε έδωσε έργο του σε κάποιο διαγωνισμό.

Φωτογραφίες :
http://kopanakinews.wordpress.com/2013/01/17/%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%83-%CE%B3%CE%BB%CF%85%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B5-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CE%B4%CE%B5%CE%BA%CE%B5%CE%BC%CE%B2%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BD/
25 Ιανουαρίου 2013 - 4:15 μ.μ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Φίλε Ανώνυμε,
αν ήθελες να προβάλεις την Στάθη Μάρα, πιστεύοντας ότι πρέπει να ακουστεί ο θάνατός-του,
θα ήταν καλύτερο να μου στείλεις ένα μέιλ και να μου μετέφερες το κείμενό-σου, αντί να το έβαζες ένθετο και άσχετο σε μια άλλη ανάρτηση.
Να είσαι σίγουρος ότι τότε εγώ θα το εκτιμούσα και θα σκεφτόμουν σοβαρά να έφτιαχνα μια ειδική ανάρτηση.
Υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι για να πετύχει κανείς τον σκοπό-του.
Πατριάρχης Φώτιος