Sunday, November 04, 2012

ΜΜΕ, amagi radio και βιβλίο

Πώς φαντάζεστε μια εκπομπή για το βιβλίο; Αν λ.χ. είχατε τη δυνατότητα να οργανώσετε μια τηλεοπτική ή ραδιοφωνική βιβλιοφιλική εκπομπή, πώς θα χειριζόσασταν τη δυνατότητα που θα σας δινόταν;
            Από τη μία, στην τηλεοπτική εκπομπή υπάρχει ένας μεγάλος δυνάστης και μαζί βοηθός, που καθορίζει και τον τρόπο των βιβλιοπαρουσιάσεων, η εικόνα. Ο τηλεθεατής, που συνήθως δεν είναι έτοιμος να υπομείνει κάτι στη μικρή οθόνη, αν δεν τον κερδίσει η προβολή-του, δεν μπορεί να μένει προσηλωμένος, αν η ουσία δεν συνοδεύεται και από θέαμα. Έτσι, οι περισσότερες εκπομπές που έχουν έως τώρα προβληθεί στα τηλεοπτικά κανάλια και αφορούν τη λογοτεχνία, θέλουν ισχυρή επιμονή και επιμονή για να τις παρακολουθήσεις. Από τον Βασιλικό έως τον Τατσόπουλο κι από τα «Βιβλία στο κουτί» μέχρι δεν ξέρω κι εγώ τι άλλο, η συνταγή κινούνταν σε γενικές γραμμές στα εξής: συνέντευξη με έναν δυο συγγραφείς, παρουσίαση από κάποιον ειδικό μερικών από τα τρέχοντα βιβλία, θεματικές αναζητήσεις και συνάφειες κ.ο.κ.
            Τι λείπει σε όλα αυτά, αν και υπήρξαν φωτεινές εξαιρέσεις; Η ισχυρή εικόνα που θα καθηλώσει και θα αυξήσει το ποσοστό των τηλεθεατών όχι μόνο στους παθιασμένους βιβλίφιλους αλλά και σε άλλους που θα προσελκυστούν από το θέαμα και θα αγαπήσουν εξ αυτού το βιβλίο. Απουσιάζει η κινηματογραφικότητα του όλου εγχειρήματος, αφού οι γνωστές κατευθύνσεις θα κέρδιζαν, αν συνοδεύονταν από φιλμ που γυρίστηκαν με αφορμή ένα βιβλίο, με πλάνα που αισθητοποιούν τον λογοτεχνικό λόγο, με εικόνες πόλεων ή με ιστορικές σκηνές οι οποίες θα έκαναν πιο οπτική την όλη σύλληψη. Κι ακόμα περισσότερο χρειάζεται ένα γερό σενάριο στο οποίο θα ενσωματωθούν οι ιδέες και θα κάνει τον τηλεθεατή να περνάει από το ένα θέμα στο άλλο με αδημονία. Δύσκολο; Μάλλον.
            Από την άλλη, στο ραδιόφωνο οι απαιτήσεις είναι πιο μετρημένες και γι’ αυτό οι προσδοκίες λιγότερες. Μια εκπομπή βιβλίου θα ακούγεται από τον καναπέ, όπου χαλαρώνεις και ακούς για τη λογοτεχνία με την υπομονή του βιβλιολάτρη, που ξέρει τι να περιμένει. Θα ήθελα βεβαίως κι εδώ ο ραδιοφωνικός λόγος να είναι ελκυστικός, ώστε ο βιβλιόφιλος να μην βαρεθεί και ο τυχαίος ακροατής να δελεαστεί. 

            Librofilo και Booktalks

            Ο πολυδιαβασμένος Librofilo, ιστολόγος του γνωστού ομώνυμου μπλογκ (βιβλιόφιλος και σινεφίλ, όχι ιδιαίτερα τολμηρός στις αναγνωστικές επιλογές-του αλλά με αγάπη για τις κλασικές αφηγήσεις, ωστόσο πολύπλευρος αναγνώστης και ικανός να συνδυάσει λογοτεχνία, μουσική και κινηματογράφο), ανέλαβε μια δίωρη εκπομπή βιβλίου με τον τίτλο “Booktalks”. Η εκπομπή μεταδίδεται κάθε Σάββατο μεσημέρι (14.00-16.00) στα ψηφιακά ερτζιανά του “ράδιο Amagi” και προσκαλεί τους εραστές της λογοτεχνίας να συντονιστούν με την ηλεκτρονική-του διεύθυνση: http://amagiradio.com, ενώ αναρτάται μέσα στην επόμενη της εκπομπής εβδομάδα και στο ιστολόγιο http://librofilo.blogspot.gr, που μπορεί να θεωρηθεί το καλύτερο βιβλιοφιλικό ιστολόγιο στην Ελλάδα με βασικούς προσανατολισμούς στην ξενόγλωσση πεζογραφία.
            Η προσπάθεια κρίνεται πολύπλευρα θετική, πέρα από αυτή καθεαυτή την προβολή του βιβλίου με συνοδεία αγαπημένες μελωδίες και τραγούδια που χαλαρώνουν, ακριβώς σαν αυτά που χρειάζεται κανείς για να διαβάσει ήσυχος και συγκεντρωμένος. Η προσπάθεια αναδεικνύει επιπλέον και τη δύναμη του ιστολογείν που βγαίνει από το οθονικό περίβλημά-του και αποκτά κυριολεκτικά φωνή. Οι συστηματικοί βιβλιοϊστολόγοι έχουν άποψη, διαβάζουν και κρίνουν τη λογοτεχνία, μπορούν να την προβάλουν και να την στηρίξουν, ξέρουν τι είναι ποιότητα, τι καλή λογοτεχνία και τι διεθνοποιημένες τάσεις στο μυθιστόρημα και γενικότερα στον έντεχνο γραπτό λόγο.
            Το περιεχόμενο της εκπομπής ανοίγεται στον ακροατή ως εξής: αποσπάσματα από βιβλία ενταγμένα σε ένα επεξηγηματικό πλαίσιο, αναφορές σε επίκαιρα γεγονότα όπως η βράβευση του κινέζου Μο Γιαν με Νόμπελ λογοτεχνίας, το βραβείο ManBooker, κρίσεις για σύγχρονα βιβλία όπως αυτό της Μπογιάνου με τίτλο “Κλειστή πόρτα” και ειδήσεις για τις τρέχουσες κυκλοφορίες, συνεντεύξεις όπως αυτή με τη Μαρία Ξυλούρη ή τον Δημήτρη Μαμαλούκα, ενημέρωση για νέες κυκλοφορίες, περιήγηση στην αμερικανική ή στην ιταλική λογοτεχνία κ.ο.κ. Και φυσικά, ξαναλέω, μουσική επένδυση που να ενισχύει τη χαλαρωτική διάθεση, ικανή να σε κάνει να ανοίξεις μαχμουρλίδικα ένα βιβλίο. Το δίωρο του Librofilo είναι ποικίλο και πεποικιλμένο, εναλλάσσει λόγο και ήχο, πηγαινοέρχεται από το κλασικό στο σύγχρονο, από το ελληνικό στο ξένο, προβάλλει τόσο το απόσπασμα όσο και την ολοκληρωμένη υπόθεση κ.ο.κ.       

            Τι παρατηρήσεις θα μπορούσε κανείς να κάνει; Τέτοιες που ναι μεν εκφράζουν την υποκειμενική-του μονομέρεια αλλά και την καλοπροαίρετη διάθεσή-του να γίνει όλο και καλύτερο το ήδη καλό εγχείρημα:
            Δεν θα μιλήσω για τα προβλήματα στην αυξομείωση του ήχου, γιατί σε μια ερασιτεχνική προσπάθεια όλοι πρέπει να δείχνουμε ανοχή. Ούτε θα σταθώ ιδιαίτερα στο ξενικό όνομα της εκπομπής, μια μόδα που διαιωνίζεται αναίτια και δημιουργεί την εντύπωση ότι το ξένο είναι και πιο σύγχρονο.
Προσπερνώ αυτές τις προσωπικές εκτιμήσεις. Θα πρέπει όμως να επισημάνω ότι το στήσιμο της εκπομπής, αργό, ράθυμο, απευθύνεται μόνο σε ένα βιβλιόφιλο κοινό που έχει αποφασίσει να ‘πεθάνει’ πάνω στο βιβλίο και όχι στον μέσο ακροατή που θα μπορούσε να δελεαστεί και να ακούσει το δίωρο με ενδιαφέρον. Περισσότερα λ.χ. ηχητικά ντοκουμέντα από ταινίες, από σήριαλ, από άλλες πηγές, ακόμα και λίγο χιούμορ, λίγη παρωδία, θα έκανε το όλο τέμπο πιο μπριόζικο, πιο διεγερτικό. Φυσικά αυτό δεν ξέρω αν κολλάει με τους σοβαρούς και ήπιους τόνους του Librofilo.
            Από την άλλη ως ερασιτεχνική προσπάθεια θα ήθελα (όπως από κάθε προσπάθεια που προσεγγίζει κείμενα και όχι συγγραφείς) να μην δείχνει προτιμήσεις σε φίλους, πραγματικούς ανθρώπους-δημιουργούς που προσελκύουν την προσοχή-του στις προβολές των βιβλίων-τους. Να μην πέφτει δηλαδή στην ίδια παγίδα, για την οποία κατηγορούμε συχνά τους επαγγελματίες κριτικούς.
            Συνήθως δεν μπορώ να παρακολουθήσω την εκπομπή ζωντανά (εκτός από χθες που τα κατάφερα, έστω και όχι όλη), αλλά ο Librofilo την αναρτά στο μπλογκ-του κάποια στιγμή μέσα στην εβδομάδα και δίνει την ευκαιρία σε όλους να την ακούσουν. Η προσπάθεια αξίζει πολλά συγχαρητήρια, γιατί βγάζει το βιβλίο από τη ναφθαλίνη, ανοίγει διαύλους στα ιστολόγια με το ραδιόφωνο και δείχνει τι μπορούν να κάνουν άνθρωποι με μεράκι και γνήσια βιβλιοφιλική διάθεση.
(Μια παρένθεση: αυτοί οι νέοι συγγραφείς είναι τόσο μονόπλευρα προσκολλημένοι στις ξένες-τους επιρροές που αγνοούν την ελληνική παράδοση, σε αξιακό και γλωσσικό επίπεδο; Η γραφή-τους θέλοντας και μη δεν μπορεί να είναι μονόπαντα διεθνιστική, αφού η γλώσσα τους εντάσσει σε ένα λογοτεχνικό σύμπαν που καθορίζεται από τα όποια μεγάλα ονόματα της ελληνικής σκηνής. Αν το αγνοούν, πολύ φοβάμαι ότι ακριβώς γι’ αυτό θα τους απαξιώσει και η γραφή, όπως και οι επόμενες γενιές αναγνωστών και συγγραφέων. Αν δεν διαβάζουν τους παλαιότερους, πώς ελπίζουν ότι θα διαβαστούν οι ίδιοι στο μέλλον; Εκτός κι αν δεν τους ενδιαφέρει το μέλλον, αλλά μόνο το παρόν!).
Καλή συνέχεια στον Librofilo
Πατριάρχης Φώτιος

16 comments:

Μάνος Κοντολέων said...

"Αν δεν διαβάζουν τους παλαιότερους, πώς ελπίζουν ότι θα διαβαστούν οι ίδιοι στο μέλλον;" -σημειώνεις πολύ σωστά κι εγώ αρπάζω την ευκαιρία, μα κάπως την αλλάζω την πρόταση -"Αν δεν διαβάζουν τους παλαιότερους, πώς ελπίζουν ότι θα κατανοήσουν πιο καλά τους σημερινούς, μα και τους αυριανούς συγγραφείς μας;" και την απευθύνω πρς τις περισσότερες Λέσχες Ανάγνωσης.
Όσο αφορά τις τηλεοπτικές εκπομπές βιβλίου, συμφωνώ μαζί σου και σημειώνω πως για να μπορέσουν να καθηλώσουν ένα πιο πλατύ κοινό, θα πρέπει να έχουν τις προδιαγραφές μιας παραγωγής του BBC.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μάνο,
όποιος κόβει την λογοτεχνική παράδοση με μαχαίρι, βρίσκεται ο ίδιος ανέστιος και μετέωρος.

Φυσικά, το βιβλίο δεν μπορεί να παρουσιάζεται στην τηλεόραση μόνο ως γραπτός λόγος, αλλά και ως εικονιστικό και κινηματογραφικό σήμα που θα οπτικοποιεί τον λόγο. Δεν έχω υπόψη λεπτομερώς τι κάνουν στο εξωτερικό με τημ τηλεοπτική βιβλιοπαρουσίαση και γι' αυτό θα ήθελα να ακούσω απ' όποιον ξέρει τι πετυχαίνουν (αν πετυχαίνουν) οι ξένοι.
Πατριάρχης Φώτιος

Librofilo said...

Αγαπητέ μου φίλε, σ'ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια για την εκπομπή αλλά (κυρίως) και για το blog. Δεκτές και κατανοητές οι παρατηρήσεις σου. Τα τεχνικά προβλήματα με την πάροδο του χρόνου θέλω να πιστεύω ότι θα λυθούν. Όσον αφορά το ύφος της εκπομπής (θέλω να) είναι καθαρά βιβλιοφιλικό, οπότε μάλλον δεν μπορεί (εκ των συνθηκών) να απευθύνεται σε όλους,παρά ουσιαστικά στους βιβλιολάτρες. Ο σταθμός έχει εκπομπές για όλα τα γούστα που μπορούν να ικανοποιήσουν διαφορετικές απαιτήσεις. Κι εγώ θα ήθελα ηχητικά ντοκουμέντα, τζινγκλς και άλλα σχετικά αλλά είναι ακόμα η αρχή, οπότε λίγη υπομονή, είναι ακόμα η αρχή...
Όσον αφορά τις επιρροές των νέων ελλήνων συγγραφέων, αυτό σηκώνει μεγάλη κουβέντα. Εξαρτάται από το ταλέντο ή όχι του καθενός πάντως. Και πάλι σ'ευχαριστώ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Librofile,
το μόνο που μπορώ να συστήσω είναι να αξιολογήσεις όσα λέω, κι όσα λένε οι άλλοι ακροατές και librofiloφιλοι, ώστε να βελτιώσεις τις ιδέες-σου και να κάνεις την εκπομπή-σου ικανή να προσελκύσει ΚΑΙ μη φανατικούς βιβλιόφιλους. Όταν μιλάω για άλλους, εννοώ τους χλιαρούς που θέλουν ένα καλό ερέθισμα για να γίνουν πιο συστηματικοί αναγνώστες.
Ξαναλέω, κάθε πρόταση να είναι προς όφελος του ραδιοφωνικού αποτελέσματος και της φιλαναγνωσίας.
Καληνύχτα
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

μια γνωμη επι του τελευταίου (τι διαβαζουν οινέοι συγγραφεις):καθενας νομιζω διαβάζει ο,τι αισθάνεται οτι τον βοηθάει σε αυτο που ο ιδιος θελει να κανει ως συγγραφέας. Αυτο παρτο κυριολεκτικά,χωρις διευκρινίσεις,δηλ.φαντασου το για καθε περιπτωση του"τι θελει να κάνει"και του "βοηθαει" απο την κατωτερη ή ευτελέστερη 'η πιοβραχυπρόθεσμη μεχρι την ¨ανωτερη" ή δυσκολότερη ή πιο ιδιαιτερη. Δεν υπαρχει εξαιρεση σε αυτο.

Anonymous said...

Η μυθική πια εκπομπή του Μπερνάρ Πιβό «Apostrophes», ίσως η μοναδική λογοτεχνική εκπομπή της τηλεόρασης στα παγκόσμια τηλεοπτικά χρονικά με τόσο μεγάλη θεαματικότητα και με τόσο άμεση ανταπόκριση στην αγορά
του βιβλίου, δεν είναι μια καλή ιδέα;

"...ο Πιβό συνέδεσε το βιβλίο με τη χαρά της ζωής. Και η ανάγνωση ως απόλαυση και ως τρόπος ζωής (θα έλεγα ως lifestyle, αν αυτή η έκφραση δεν είχε τόσο αρνητικές συνδηλώσεις) φαίνεται ότι ήταν το μυστικό των εκπομπών του Πιβό για το βιβλίο, των «Apostrophes», από το 1975, και του «Bouillon de culture», από το 1990 ως σχετικά πρόσφατα. Ο Πιβό έκανε επίσης τηλεοπτική επιτυχία τους διαγωνισμούς ορθογραφίας στη γαλλική γλώσσα, αναδεικνύοντας τα λεξικά σε βιβλία περιπέτειας. Ενα από τα βιβλία έχει τίτλο «100 mots à sauver», δηλαδή εκατό λέξεις που πρέπει να σωθούν, σαν να πρόκειται για είδη του ζωικού βασιλείου υπό εξαφάνιση. Ο Πιβό είναι τελικά ο οικολόγος της γλώσσας."(Μπακουνάκης)


κ.κ.

Anonymous said...

Έχω ακούσει μόνο την 1η εκπομπή, γι΄αυτό και η κριτική μου θα είναι εν μέρει μονομερής.
Θα προσπαθήσω να κάνω τις παρατηρήσεις μου επιγραμματικά. Θα ήθελα λοιπόν από την συγκεκριμένη εκπομπή:
1.Πιο γρήγορο ρυθμό.
2.Δυνατή και καθαρή εκφώνηση. Πάντοτε βαριόμουν τους "αργούς" ομιλητές.
3.Συγκεκριμένη θεματική ροή η οποία θα είναι κάθε φορά η ίδια και συγκεκριμένη, ώστε ο ακροατής να εξοικειώνεται με την εκπομπή. π.χ.Να ξέρει ότι τη 2η ώρα παίζονται τα αποσπάσματα.
π.χ.1η ενοτητα:Κλασική ελληνική/ξένη λογοτεχνία.2η ενότητα:Επιρροή στους μεταγενέστερους-νήματα- δείγματα. 3η ενότητα: Αποσπάσματα. 4η ενότητα: Διαγωνισμός-επικοινωνία.
4.Ζωντανή επικοινωνία με το κοινό: ο ακροατής-αναγνώστης σε ζωντανή σύνδεση να σχολιάζει επι της συγκεκριμένης ενότητας.
Αυτά τα ολίγα και φυσικά με αγάπη για το βιβλίο!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
νομίζω ότι η παρατήρηση που έκανα αξίζει περαιτέρω συζήτηση και γι' αυτό επιφυλάσσομαι να την κάνω ξεχωριστή ανάρτηση.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

κ.κ.,
αυτή η διάσημη εκπομπή τι ρυθμό είχε και πώς κρατούσε το ενδιαφέρον σε υψηλά επίπεδα;
Ήταν μια μόδα που διήρκεσε, μόδα με την εννοια που το λες; Παίζει ρόλο το γαλλικό κοινό που ίσως είναι πιο καλλιεργημένο;
θα ήθελα πολύ να καταλάβω τη λογική που την έκανε πετυχημένη.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anonyme,
ο Librofilo που μας παρακολουθεί ας εκτιμήσει όλες τις επισημάνσεις που κατατίθενται, ας την αξιολογήσει και ας αποφασίσει ποιες από αυτές μπορεί να αξιοποιηθούν συν τω χρόνω στη δουλειά-του.
Πατριάρχης Φώτιος

Librofilo said...

Εάν φθάσω στο μικρό δαχτυλάκι του Πιβό θα ζητήσω αμοιβή από τον σταθμό. Χα,χα...
Αγαπητέ Anonymous, ευχαριστώ για την ακρόαση. Νομίζω ότι κάποια θέματα που θέτεις έχουν (κατά ένα μέρος τους) επιλυθεί με την τρίτη εκπομπή, κάνε ένα κόπο και άκουσέ την, την Τετάρτη που θα την ανεβάσω στο βλογκ. Όσον αφορά ζωντανές συνδέσεις, διαγωνισμούς, κλπ., είναι λίγο δύσκολο στην παρούσα φάση που ακόμα μαθαίνω την κονσόλα, το πως να μιλάω στο μικρόφωνο κ.ο.κ. Ας μη λησμονούμε ότι
1.Το κάνω για το κέφι μου
2.Στήνω την εκπομπή μόνος μου και απ'ότι πηγές διαθέτω (βιβλία, σημειώσεις, αναφορές στο internet-χάνεσαι κυριολεκτικά)
3.Δεν υπάρχει ηχολήπτης, ευτυχώς που υπάρχουν και κάποιοι φίλοι/ες και με βοηθάνε με τα "μουσικά χαλιά", ή μπαίνοντας μέσα στο στούντιο και λέγοντάς μου πως να διαβάζω.

Γενικότερα, ευχαριστώ πολύ για τις παρατηρήσεις σας, όποιος διαθέτει Facebook account ας μπει στο group της εκπομπής "Booktalks at Amagi radio", όπου υπάρχει αμφίδρομη επικοινωνία ακόμα και κατά τη διάρκεια της εκπομπής.

Βιβή Γ. said...

Καλησπέρα.
Εγώ πολύ χάρηκα που υπάρχει επιτέλους ένα έστω διαδικτυακό ραδιόφωνο που να μιλάει για βιλία και πτοήθηκα από τα τεχνικά ζητήματα,θα διορθωθούν.
Μάλιστα μου άρεσαν οι εκπομπές ακριβώς έτσι απλές, αφτιασίδωτες, χωρίς εφέ και φιοριτούρες, όπως τις άρχισε δηλαδή,με το τρακ στην φωνή και την ειλικρίνεια που βγάζει το ανεπιτήδευτο καινούργιο.
Σίγουρα το τρακ θα υποχωρήσει,ιδέες εμπλουτισμού θα υπάρξουν,ο χρόνος θα φέρει άνεση και πείρα.
Ελπίζω να παραμείνει εκπομπή απολύτως βιβλιοφιλική,χωρίς βαρύγδουπες αναλύσεις,με μόνη πινελιά τις συγκεκριμένου ύφους μουσικές που επιλέγει.
Διότι ουκ εν τω πολλώ κτλ κτλ

Μεγάλο μπράβο στον Librofilo για το εγχείρημα,μάλιστα νομίζω ότι η ξένη λογοτεχνία είναι το πεδίο του,από το ύφος του μπλογκ του έτσι καταλαβαίνω,
δεν μπορώ να τον φανταστώ εύκολα να κάνει ανάλυση του Γιάννη Ρίτσου,λέμε τώρα.
Τέλος,ελπίζω να τον μιμηθούν κι άλλοι.

Βιβή Γ. said...

Εννοούσα ΔΕΝ πτοήθηκα....

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κι εγώ πιστεύω ότι οι ατέλειες λόγω απειρίας θα υποχωρήσουν και Librofilo θα εμπλουτίσει το πρόγραμμά-του ώστε να γίνει πιο δραστικό αξιοποιώντας ιδέες που μαζεύει από εδώ κι από εκεί.
Πατριάρχης Φώτιος

Γ. said...

Εννοείται πως είναι πολύ ωραία η προσπάθεια. Ελπίζω να στηριχτεί και να συνεχιστεί ακάθεκτη!
Όμως, πειράζει που εμένα δε μου αρέσει να παίζονται τόσα πολλά τραγούδια; Θα την προτιμούσα πολύ περισσότερο εκπομπή λόγου και λιγότερο μουσικής. Προσωπική γνώμη πάντα.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Θα συμφωνούσα, Θαλή, εκφράζοντας κι εγώ μια προσωπική άποψη.
Αλλά, είναι πολύ δύσκολο και ειδικά για έναν ερασιτέχνη να μιλά για δύο ώρες. Έτσι η μουσική πέρα από όλα τ' άλλα δίνει και τις απαραίτητες ανάσες.
Εναλλακτικές λύσεις; ταινίες; πιο πολύ συζήτηση;
Πατριάρχης Φώτιος