“Περιπολών περί πολλών τυρβάζω” του Γιώργου Σκαμπαρδώνη

Τα απλά είναι τα μεγάλα, κι «αυτός ο κόσμος ο μικρός ο μέγας», τα καθημερινά γεννάνε εκλάμψεις, άλλοτε τσιμπάνε κι άλλοτε προκαλούν χαμόγελο. Μια σκηνογραφία που ξεκινά από τη ζωή του Σκαμπαρδώνη στη Θεσσαλονίκη και απλώνεται σε κάθε κοινωνία που τραμπαλίζεται μεταξύ του τώρα και του άλλοτε. 

Mocca:

Γιώργος Σκαμπαρδώνης

“Περιπολών περί πολλών τυρβάζω”

εκδόσεις Πατάκη

2011 

            Καταρχάς, δεν μου άρεσε ο τίτλος. Το ίδιο κακή βρήκα την επιλογή του διηγηματογράφου στο «Επί ψύλλου κρεμάμενος», μια α-νόητη για μένα έμπνευση. Γενικότερα, βέβαια, ο συγγραφέας είναι γνωστό πως παίζει με τους τίτλους, πρέπει να τους ψάχνει επί τούτου, αναζητεί το λογοπαίγνιο, την ομοηχία, τη σημασιολογική εκτροπή. Ας πούμε το «Μεταξύ σφύρας και Αλιάκμονος», που παρωδεί το «μεταξύ σφύρας και άκμονος», το βρήκα πιο έξυπνο. Πάλι όμως αναρωτιέμαι τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο τίτλος στο εξώφυλλο, πέρα από το να προσδώσει στα διηγήματά-του τη λοξή ματιά με την οποία κοιτάζει ο Σκαμπαρδώνης την πραγματικότητα, και έτσι να δελεαστεί –καλοπροαίρετα- ο αναγνώστης. Ή ακόμα το πιο ευφυές, και συνάμα πετυχημένο γιατί αντανακλά το περιεχόμενο του μυθιστορήματος, «Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας» και αυτόν του βιβλίου «Γερνάω επιτυχώς», με την σημειωτόν αναστροφή που αιφνιδιάζει.

            Αφήνουμε το εξώφυλλο, μπαίνουμε στις εσωτερικές σελίδες. Διαβάζουμε για τη Θεσσαλονίκη και τις αναμνήσεις του συγγραφέα, το παρελθόν που λυγίζει τις μνήμες-του πάνω από το παρόν, τους παλιούς και σοφούς οι οποίοι αφήνουν μικρές εμπειρίες σαν πολύτιμη σταγόνα που μαζεύεται σε λάκκο στον βράχο. Το ποτ πουρί σκηνών και προσώπων που παρελαύνουν, από τον μοναχό στον Άγιο Όρος που παίζει πιάνο, μέχρι τον γέρο που ήθελε να γίνει ποιητής καταγράφει έναν κόσμο που κινείται εν μέρει αντίθετα με τα κελεύσματα των καιρών, χωρίς να κάνει τη μεγάλη επανάσταση αλλά με μικρές αβαρίες ξαναβάζει τη ροή των πραγμάτων σε μια άλλη σειρά.

            Οι περισσότεροι ήρωες θυμίζουν μια παλιά Θεσσαλονίκη. Ο Σκαμπαρδώνης, 59 χρονών σήμερα, αναπλάθει παιδικές, εφηβικές, νεανικές μνήμες, σε ένα καμβά χαλαρότητας –νιώθεις ότι δεν γράφει με σφρίγος, αλλά με νηφαλιότητα-, όπου η ίδια η ζωή ξαναγράφει το μυθιστόρημά-της. Πολλοί έχουν μικρούς στόχους που τους επιδιώκουν με ζήλο, άλλοι κρυμμένα μυστικά που δειλά δειλά τα αποκαλύπτουν, άλλοι όνειρα που εντέλει πραγματοποιούνται, ανέλπιστα, σαν τους δυο φίλους που κατασκεύασαν μια ολόκληρη βάρκα μέσα στο διαμέρισμά-τους, μια βάρκα εκ του μηδενός με αγορασμένα ξύλα και με προσωπικό διάβασμα ναυπηγικής, βάρκα η οποία τελικά έπλευσε και ταξίδεψε. Ο αναγνώστης χαίρεται μαζί με τους ήρωες το δημιούργημα καθώς αυτό γεννιέται σταδιακά μπροστά στα μάτια του, αλλά και ψηλαφεί την ψυχολογία των νεαρών που παθιάστηκαν με μια αντι-αστική ιδέα.

            Ο Γ. Μπασκόζος έγραψε στο Βήμα : «Σε δύο βάρκες πατάει και η αφήγηση, καθώς είναι ταυτόχρονα µοντέρνα και παλιά, ρεαλιστική και αφαιρετική, επαρχιακή και αστική, σοβαρή και ειρωνική». Με αυτήν την κατεύθυνση βλέπεις μια κλασσικότροπη αφήγηση, μια απλή ιστορία να εκτυλίσσεται με ρεαλιστική ορμή, και σε μια γωνιά της ιστορίας, όχι κατ’ ανάγκη στην τελευταία, ανακαλύπτεις ένα κλείσιμο ματιού, μια σκανδαλιά, μια καμπή που αιφνιδιάζει, άλλοτε θετικά κι άλλοτε αρνητικά. Κι ακριβώς γι’ αυτό σκαλίζοντας βλέπει κανείς τον ανθρωπιστική διάθεση για τα ζώα, αλλά και τη ρεαλιστική κατάδειξη της ζωής των απλών ανθρώπων, διακρίνει πιο κει μια ρομαντική ακτίνα αναπόλησης και μετά πάλι την ειρωνεία ή μια δόση μοντερνιστικής παρασπονδίας.

            Δεν ξέρω αν ο Σκαμπαρδώνης κάνει κοινωνική ανάλυση, ή έστω θεσσαλονικιώτικη χαρτογράφηση. Μάλλον περιπολεί, ή περιπλανιέται, συλλέγοντας εμπειρίες, τις ξαναβουτά στη φαιά ουσία του εγκεφάλου-του, τις αναβαπτίζει δηλαδή λογοτεχνικά, και τις απλώνει στο χαρτί με το μελάνι της σοφίας, της ευαισθησίας, της αφηγηματικής άνεσης.

Η φωτογραφία κορυφής είναι του Γιώργου Σκαμπαρδώνη

να πίνει τον καφέ-του στο Βιβλιοκαφέ!

Πατριάρχης Φώτιος