“Σάλτο μορτάλε” του Βασίλη Τσιαμπούση

Ανάμεσα στο αβέβαιο βήμα και στην αποφασιστική κίνηση ο άνθρωπος πολλά μπορεί να πει και πολλά μπορεί να κάνει. Κι εκεί κρίνεται το βάθος της σκέψης και το εύρος της αποφασιστικότητας.  

Καφές με σοκολάτα:

Βασίλης Τσιαμπούσης

“Σάλτο μορτάλε”

εκδόσεις Μεταίχμιο

2011 

            Το επικίνδυνο ποτάμι προκαλεί μια αγγλίδα τουρίστρια η οποία φιλώντας το σταυρό-της βουτάει από ψηλά χωρίς τελικά να πάθει τίποτα: μήπως μπορεί να γίνει και το θαύμα για την κόρη του αφηγητή; Η αδυναμία των Ελλήνων να προοδεύσουν και η δυναμική των αλλοδαπών να κάνουν κατάσταση. Στη θάλασσα η φάλαινα που θρηνεί το μικρό-της που πέθανε, σε αντίθεση με τη στεριά όπου μια μητέρα αφήνει έρημο το μικρό γιο-της για να ερωτοτροπήσει στη σκηνή-της με διάφορους. Άλλο διήγημα αναφέρεται σε ταξίδι με πλοίο και οι αναμνήσεις του έρωτα αλλά και το ρίσκο μια ζωής που δεν έχει αποδώσει. Στο διήγημα με τίτλο “Νιαούρισμα” ο θάνατος της κόρης παραλληλίζεται με τον θάνατο του γατιού και όλο αυτό καταλήγει σε μια αξιοπρόσεκτη μεταφυσική προοπτική.

Η πιο καλή στιγμή της συλλογής είναι τα διηγήματα που αποτελούν συνάμα μικρά θεατρικά μονόπρακτα, καθώς ο διάλογος, βουλιμικός και κυρίαρχος, κατατρώει οτιδήποτε άλλο. Δυο έργα, το «Με λένε Γιώργο» και «Αγρύπνια» πάλλονται από εύρωστους διαλόγους, αιχμηρές ατάκες, εκκωφαντικές αποκαλύψεις: στο πρώτο μια οικογένεια με χωρισμένους γονείς παζαρεύουν ποιος θα δώσει τι για τις σπουδές της κόρης-τους, θεατρικό δρώμενο όπου ο αναγνώστης παρασύρεται μέσα στη δίνη των στιχομυθιών, ενώ μπαίνει βαθιά στο πετσί του Νεοέλληνα και στο πώς βλέπει ο τελευταίος την οικογένεια, την απιστία και το χρήμα, αλλά και πώς χρησιμοποιεί τη διπλωματία, την ειρωνεία και την πλάγια σύγκρουση. Στο δεύτερο πέντε-έξι γνωστοί μαζεύονται να κλάψουν τη νεκρή και στις αμήχανες αλλά και αποκαλυπτικές συζητήσεις-τους φανερώνονται όλα τα συμπτώματα της μικροαστικής γειτονιάς και της ελληνικής κατινιάς.

Τα περιγράμματα των ιστοριών του Τσιαμπούση είναι καθαρά και διαυγή. Διαβάζεις μια ιστορία και παρακολουθείς με απόλυτη ακρίβεια κινήσεις και λόγια, δεν χάνεσαι, δεν μπαίνεις σε έναν λαβύρινθο αναζήτησης, δεν αποπροσανατολίζεσαι. Οι ιστορίες-του έχουν αυτό που μας έλεγαν μικροί “αρχή – μέση – τέλος”. Βλέπεις μια ταινία μικρού μήκους, ένα επεισόδιο που δεν μοιάζει με το προηγούμενο, παρακολουθείς τους ήρωες να κινούνται και να δρουν χωρίς φλου χρώματα και κουνημένα καρέ. Η κάμερα βρίσκεται σε σταθερό χέρι.

            Όλα αυτά όμως αποτελούν ταυτόχρονα και μειονέκτημα. Αν το διήγημα περιλαμβάνει μια πυκνή υπόθεση που κάποια στιγμή θα εκραγεί όταν συγκρουστεί με το έδαφος της αναγνωστικής επιφάνειας ή αν το διήγημα κρύβει έναν υπόκωφο προβληματισμό που έρχεται σιγά σιγά και φουσκώνει σαν κύμα στην ακτή, τότε δεν είδα τίποτα τέτοιο στο “Σάλτο μορτάλε”. Η συλλογή προσπαθεί να βαθύνει αλλά μένει σε μια επιφάνεια που δεν συγκινεί και δεν προκαλεί νοητικούς κραδασμούς. Βλέπει ο αναγνώστης μια κατ-αγωγή σε βαθύτερα κοιτάσματα, αλλά δεν είναι ικανή να συνταράξει, να προβληματίσει ή να ταρακουνήσει.

             Πατριάρχης Φώτιος