“Solar” του Ίαν ΜακΓιούαν

Μετά τη συνταρακτική «Εξιλέωση», είτε τη διάβασε κανείς σε βιβλίο, είτε την είδε σε ταινία, ο Βρετανός ξαναχτυπά με ένα κωμικό έργο.

Mocca:

Ian McEwan

“Solar”

Jonathan Cape

London

2010

Ίαν ΜακΓιούαν

“Solar”

μετ. Κ. Σχινά

εκδόσεις Πατάκη

2010

            Το Solar είναι στηριγμένο στη ζωή ενός διάσημου φυσικού, του Μάικλ Μπίαρντ, ο οποίος έχει κερδίσει το βραβείο Νόμπελ για την επέκταση της θεωρίας του Αινστάιν και τώρα στα πενήντα-του ζει από προσκλήσεις σε συνέδρια, διαλέξεις και λοιπά ερευνητικά πρότζεκτ. Από την άλλη είναι αθεράπευτα γυναικάς, έχει παντρευτεί πέντε φορές αλλά πάντοτε δεν έδειχνε πιστός, αν και η τελευταία-του σύζυγος ήταν αυτή που τον απάτησε και μάλιστα δις. Όλο το κείμενο του McEwan είναι η παρακολούθηση στιγμιοτύπων από τη ζωή-του, από την κωμική-του εμφάνιση σε ένα συνέδριο (;) στους πάγους της Σκανδιναβίας έως την εξιστόρηση της ακούσιας κλοπής πατατακίων σε ένα τρένο και από το ατύχημα με έναν εραστή της γυναίκας-του μπροστά στα μάτια-του και η καταδίκη ενός άλλου για τον φόνο του πρώτου.

            Το όλο στήσιμο του μυθιστορήματος είναι κωμικό. Ο περί ου ο λόγος φυσικός, ο διάσημος νομπελίστας, απομυθοποιείται σε μια σειρά από άτσαλες ενέργειες, αφελείς παρουσίες, επιπόλαιες πρακτικές. Η προσπάθειά-του να σώσει τον κόσμο με την ηλιακή ενέργεια έρχεται σε κωμική αντίθεση με την αποτυχία-του να σταθεροποιήσει έναν από τους πέντε γάμους-του. Το έργο γίνεται παρωδία άλλοτε του campus novel κι άλλοτε του οικογενειακού «δράματος» ή επιστημονικού «θρίλερ», ενώ η Σπίνου το ονόμασε οικολογικό μυθιστόρημα (http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=30/01/2011&id=245863 ). Ο άξονας της αφήγησης είναι η ζωή του Μπίαρντ πάνω στην οποία στήνεται μια σειρά από άσχετα μεταξύ-τους επεισόδια.

            Το βιβλίο ωστόσο δεν περνάει τον πήχυ, γιατί ούτε είναι αρκούντως διεγερτικό ως προς την κλιματική αλλαγή και τους κινδύνους-της, ούτε επαρκώς κωμικό ώστε να δούμε τον Μπίαρντ όχι μόνο ως καρικατούρα επιστήμονα αλλά και ως πηγή γέλιου. Ακόμη περισσότερο η αταξία των επεισοδίων, η ρίψη σκηνών που ξεχνιούνται και δεν δένουν με τις υπόλοιπες (ίσως μόνο το ατύχημα λ.χ. του ανταγωνιστή-του που περνάει στα ψιλά, ώσπου να κατηγορηθεί ο Μπίαρντ για λογοκλοπή του έργου του τεθνεώτα) ή ξαφνικά εμφανίζεται και μια τριάχρονη κόρη-του (εντελώς απροετοίμαστο εύρημα) δίνουν στον αναγνώστη μέτριες εντυπώσεις για την αφηγηματική ικανότητα του συγγραφέα και την ευχέρειά-του να πλάθει μυθιστορηματικές οικονομίες.

Αφού το διάβασα και κατάλαβα ότι η μακγιουανική «Εξιλέωση» ήταν τρία επίπεδα ανώτερη, διαπίστωσα ότι και οι ειδικοί του είδους είδαν με ίδιο μάτι το έργο:

“Οι «New York Times» χαρακτήρισαν το «Solar» ως ένα από τα «αδύναμα εγχειρήματά του», ενώ η «Washington Post» συμβούλευε τους αναγνώστες της «να αφήσουν το "Solar" να περάσει και να περιμένουν το επόμενο βιβλίο του να το επισκιάσει»”, μας πληροφορεί η Σπίνου. Ο Geordie Williamson στο «Australian» επισημαίνει χαρακτηριστικά: «The final effect is ruinous. As the narrative shunts forward, tracing Beard's efforts to bring Aldous's theories to practical fruition, McEwan tries to wring comedy from the disjunction between Beard's low motives and his utopian plans for harvesting the "sweet rain of photons" that fall on the Earth in the form of solar rays and converting light into a free supply of safe energy» (www.theaustralian.com.au/news/arts/solar-ian-mcewan/story-e6frg8nf-1225841458863). Αυτές οι εκτιμήσεις δεν επέτρεψαν στο έργο να συμπεριληφθεί στην ευρεία έστω λίστα για τα Booker, γεγονός που συζητήθηκε ευρέως.

Τελικά, υπάρχουν βιβλία και όχι συγγραφείς. Ο ΜακΓιούαν, που ξέρει αναμφίβολα να γράφει, επιχειρεί μια κωμική εκδοχή της επιστημονικής αυθεντίας και πέφτει σε ευκολίες και ατέλειες που ξαφνιάζουν αρνητικά.

Πατριάρχης Φώτιος