“Το ματωμένο χωράφι” του Αντρέα Καμιλέρι

Το ιταλικό αστυνομικό μυθιστόρημα έχει μια μεγαλύτερη πλειάδα θεμάτων με τα οποία μπορεί να ασχοληθεί, γιατί υπάρχει ένας βασικός εγκληματογόνος παράγοντας, η Μαφία. Συνεχίζω, λοιπόν, το αφιέρωμα στην αστυνομική λογοτεχνία με το έργο ενός γνωστού ιταλού συγγραφέα.

Cappuccino με σαντιγί:

Andrea Camileri

“Il campo del vasaio”

Sellerio, Palermo 2008

Αντρέα Καμιλέρι

“Το ματωμένο χωράφι”

μετ. Φ. Ζερβού

εκδόσεις Πατάκη

2010

            Είναι ένα από τα αστυνομικά μυθιστορήματα που χάρηκα ιδιαίτερα. Κι είναι λογικό όταν κανείς έχει διαβάσει δέκα-είκοσι τέτοια να νιώθει εύκολα τον κορεσμό και την ανία να τον καταλαμβάνει. Ο Καμιλέρι όμως, αν και δεν περίμενα τόσα από αυτόν, κάνει το θαύμα-του για πολλούς λόγους.

            Πρώτιστα, η πλοκή στήνεται όπως σε κάθε αστυνομικό έργο που σέβεται τον εαυτό-του: υπάρχει η δέση και η λύση, υπάρχει δηλαδή η συσσώρευση γεγονότων και κομματιών σε ένα παζλ που σταδιακά παίρνει την τελική-του μορφή. Διαβάζουμε ποικίλες ψηφίδες οι οποίες σιγά σιγά θα ενωθούν σε ένα άρτιο σύνολο. Η πρώτη λύση, παρότι απόλυτα πιστευτή, δεν θα είναι και η σωστή, αλλά με εξαιρετικούς χειρισμούς θα αναιρεθεί για να φανεί μια άλλη, εξίσου λογική και αρκετά καίρια.

            Δεύτερον, ο ίδιος ο Μονταλμπάνο είναι ο αντι-ντετέκτιβ που κερδίζει την προσοχή-μας. Ενώ είναι έξυπνος είναι και δύστροπος, όχι με την αμερικάνικη εκδοχή του tough guy αλλά με τη μεσογειακή στρυφνάδα ενός μεσήλικα, ο οποίος έχει πλείστες παραξενιές αλλά και οι άλλοι τον βλέπουν με τις δικές-τους προκαταλήψεις. Από την άλλη, είναι αμήχανος και μέχρις ενός σημείου κομπλεξικός, έχει μαλώσει με πολλούς, βιώνει μια σχέση αγάπης και τριβών κ.ο.κ. Μια λεπτομέρεια που με έκανε να δω την ψυχοσύνθεσή-του και να τον συμπαθήσω ήταν η αμηχανία-του στο τηλέφωνο, όπου περιμένοντας λέει την προπαίδεια για να ηρεμήσει και να μην καταβληθεί από το άγχος. Ο Μονταλμπάνο είναι ανθρώπινος και γι’ αυτό οικείος και κατανοήσιμος.

            Τέλος, το συγκεκριμένο έργο προσφέρεται για μια σημειωτική ανάγνωση. Το πτώμα βρίσκεται σε μια σπηλιά την οποία εκμεταλλεύονται για να βγάζουν άργιλο, κομμένο σε τριάντα κομμάτια. Η σημειολογική ανάγνωση του φόνου δείχνει τον Αγρό του κεραμέως όπου κρεμάστηκε ο Ιούδας, ο οποίος είχε λάβει τριάντα αργύρια. Γι’ αυτό θα προτιμούσα τον ιταλικό τίτλο, τον οποίο η μεταφράστρια θα έπρεπε να κρατήσει: “Ο αγρός του κεραμέα”. Η αποκωδικοποίηση του φόνου μαζί με άλλες ενδείξεις δείχνει σε πρώτη φάση κίνηση της Μαφίας, αλλά ύστερα από προσεκτικούς συσχετισμούς ο αστυνόμος καταλήγει στην πανέμορφη γυναίκα του θύματος και στον εραστή-της. Η σημειολογία επιλέχθηκε από το ζεύγος των δολοφόνων επίτηδες για να παραπλανήσει τις αρχές. Έτσι, πάνω στα κάλπικα σημεία στήνονται από τον Καμιλέρι άλλα αφανή σημεία που θα οδηγήσουν στην πραγματική εξιχνίαση του φόνου.

            Το ότι δεν μπορούσα να αφήσω το βιβλίο από τα χέρια-μου είναι πλέον κοινοτοπία για τέτοια έργα, αλλά εδώ ισχύει. Πιο πολύ όμως με γέμισε η σε δεύτερο επίπεδο ανάγνωση σημαινόντων που άλλα δείχνουν και άλλα τελικά δηλώνουν.

Πατριάρχης Φώτιος