Friday, January 24, 2020

Τσαρλς Μπουκόβσκι, “Ταχυδρομείο”


Μπουκόβσκι: ένα όνομα του διαχρονικού αντικομφορμισμού ή της καθηλωμένης στη δεκαετία του ’70 αντικαθωσπρέπειας; Μια δυνατή λογοτεχνική φωνή ή ένα αντιμυθιστορηματικό αφήγημα;


Charles Bukowski
“Post Office”
Virgin 2009
Τσαρλς Μπουκόβσκι
“Ταχυδρομείο”
μετ. Ν. Μάντης
εκδόσεις Μεταίχμιο 
2019


Έχω φάει κράξιμο για τον Bukowski. Δεν μου άρεσε ο μισογυνισμός του και η μερικές φορές αντιλογοτεχνική μυθιστοριογραφία του. Π.χ. οι “Γυναίκες” είχαν ένα σωρό αρνητικά χαρακτηριστικά, αλλά και άλλα βιβλία τα διάβασα και τα παράτησα. Πιστεύω ωστόσο ότι αυτό που πολλοί ειδικοί και μη έχουν αναδείξει ίσως αξίζει κι από μένα μια δεύτερη, και μια τρίτη ευκαιρία…

> Ο Χάινριχ Καρλ (Χένρυ Τσαρλς) Μπουκόφσκι γεννήθηκε στο Άντερναχ της Δυτικής Γερμανίας, στις 16 Αυγούστου του 1920, από Γερμανίδα μητέρα, την Καταρίνα Φεττ, και πατέρα, τον Χένρυ Μπουκόφσκι, Αμερικανό στρατιώτη πολωνικής καταγωγής. Το 1922, το ζευγάρι και ο μικρός Τσαρλς μετανάστευσαν στις ΗΠΑ και εγκαταστάθηκαν στο Λος Άντζελες. Από το 1939 έως το 1941 παρακολούθησε μαθήματα δημοσιογραφίας και λογοτεχνίας στο Los Angeles City College. Το 1941 μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να γίνει συγγραφέας. Ωστόσο, το εγχείρημά του δεν απέδωσε... Το 1944, δημοσίευσε την πρώτη του ιστορία "Aftermath of a Lengthy Rejection Slip" στο περιοδικό "Story" και επέστρεψε στο Λος Άντζελες. Το 1958, πιάνει και πάλι δουλειά, αυτήν τη φορά ως υπάλληλος στο Ταχυδρομείο τους Λος Άντζελες. Από το 1960, μάλιστα διατηρούσε την εβδομαδιαία στήλη "Notes of a Dirty Old Man" ("Σημειώσεις ενός πορνόγερου") στην περιθωριακή εφημερίδα "Open City". Ο Μπουκόφσκι πέθανε από λευχαιμία το Μάρτιο του 1994, στο αγαπημένο του Λος Άντζελες, περιβεβλημένος τον μανδύα ενός μεγάλου συγγραφέα που τα βιβλία του αγαπήθηκαν στην Ευρώπη, αλλά κι από μια σημαντική μερίδα του αμερικανικού κοινού.
Το έργο του σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικό, περιλαμβάνει περισσότερα από σαράντα πέντε βιβλία ποίησης και πρόζας καθώς και μυθιστορήματα. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Πέρα από τα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα, στα έργα του Μπουκόφσκι αντικατοπτρίζεται η περιθωριακή, αναρχική πλευρά της αμερικανικής πραγματικότητας, την οποία, μέχρι πρόσφατα, η αμερικανική λογοτεχνία είτε καταδίκαζε είτε, ηθελημένα, αγνοούσε. Αντίθετα, η υποδοχή που του επιφύλαξε, από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισε, το ευρωπαϊκό κοινό ήταν εντυπωσιακά θερμή. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από δώδεκα γλώσσες. Παρ' όλα αυτά μεγάλο μέρος παρέμενε ανέκδοτο μέχρι πρόσφατα.

Το “Ταχυδρομείο” ξεκινά με τον ίδιο κυνικό θα έλεγα τρόπο. Ο αφηγητής εργάζεται, από σπόντα, στο ταχυδρομείο. Κι εκεί συγκρούεται με τον επικεφαλής του υποκαταστήματος. Ωμός δεν σκαμπάζει από αυστηρούς κανόνες και επιβολές πυγμής. Συγκρούεται και… τελικά παραιτείται. Η πορεία του σε διάφορες δουλειές δείχνει έναν ασύμβατο άνθρωπο που βλέπει τη δουλειά ως αγγαρεία και όλους τους περιορισμούς της. Τα βιώματα του Bukowski στο ταχυδρομείο μετατρέπονται σε μια άμεση καταγγελία της εργασίας που υποδουλώνει τον άνθρωπο.

Το μυθιστόρημα δεν έχει σφιχτή πλοκή. Αντίθετα οι αναγνώστες παρακολουθούν μια σειρά από επεισόδια σε ευθύγραμμη κατά βάση πορεία. Η μία σκηνή μετά την άλλη ξεδιπλώνει μια αλυσίδα που πιο πολύ στηρίζει την αγανάκτηση του αφηγητή, του Henry Chinaski, ως alter ego του συγγραφέα. Η ιστορία είναι χλομή, ενώ ο Bukowski ποντάρει πιο στο ύφος του ήρωά του, στον λογοτεχνικό τσαμπουκά παρά στη στιβαρότητα της πλοκής. Η δουλειά στο ταχυδρομείο, η εναλλαγή συντρόφων, η εγκυμοσύνη μιας από αυτές αποτελούν μια ευθύγραμμη, μερικές φορές να επιστρέφει, αλυσίδα επεισοδίων. Ωστόσο όλα στοιχίζονται πάνω στην απέχθεια προς το εργασιακό καθεστώς, που οδηγεί τον εργαζόμενο στην ασφυξία.


Εξακολουθώ και μετά το διάβασμα αυτού του μυθιστορήματος να πιστεύω ότι ο Bukowski γράφει όχι με πλοκή, οργάνωση, σχέδιο, αλλά με το ύφος και την ορμή του. Η λογοτεχνικότητά του έγκειται στην αντικομφορμιστική του ιδιοσυγκρασία, σε ένα κλίμα προσωπικών επαναστάσεων. Αυτό μπορεί να αρέσει σε πολλούς αλλά σε άλλους, όπως σε μένα, φαίνεται λίγο. Μοιάζει να έχει μείνει στη νοοτροπία της δεκαετίας του ’70, μετά τον Μάη του ’68, και σε όλο το ανατρεπτικό σκηνικό ενάντια στον καθωσπρεπισμό και την αμερικανική ορθοπρέπεια. Ωστόσο, το άμετρο ποτό, η γυναίκα ως σκεύος ηδονής, η αντισυμβατικότητα στην εργασία, όσο γελοίες και μαζί απάνθρωπες κι αν είναι οι συνθήκες της, δεν εξηγούν στα μάτια μου την αποδοχή του.
Πάπισσα Ιωάννα


4 comments:

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Νομίζω ότι ο Μπουκόβσκι γίνεται αποδεκτός για την καταφανή του ειλικρίνεια
και στην πεζογραφία και την ποίηση. Είναι η προσωποποίηση της απενοχοποιημένης σκέψης. Δεν είμαι σίγουρη ότι τον θες έναν τέτοιο τύπο συνέχεια να σου μιλάει, να σου γράφει, να τον συναναστρέφεσαι. Αλλά ευτυχώς που υπάρχει και ένας τέτοιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Πολύ καλές σκέψεις. Αυτή η απενοχοποιημένη σκέψη προσφέρει πολλά όταν η κοινωνία είναι καθωσπρέπει και υποκριτική.
Ωστόσο, αυτό καθαυτό δεν αρκεί αν δεν συνοδεύεται από μια υγιή επαναστατικότητα, υγιή ως προς το λογοτεχνικό πρόσημό της.
Πάπισσα Ιωάννα

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Σε αυτό διαφωνώ κάθετα. Δεν είμαι σίγουρη καν τι σημαίνει υγιής επαναστατικότητα. Αυτό είναι ζήτημα αισθητικής προσέγγισης της τέχνης.
Θα μου πείτε (εύλογα ίσως, μια και αυτή είναι η θέση σας) ποία αισθητική;
Αυτή του αντιήρωα. Αυτή η σχολή που ξεκίνησε με το τέλος των παραμυθιών, με την είσοδο στη λογοτεχνία του μοντερνισμού (π.χ. με τον Ξένο) που μαζί με τις πολιτισμικές εξελίξεις
εξελίχθηκε σε αυτή την εικόνα την πολύ καθαρή από παρεμβάσεις και ωραιοποιητικές παρεμβολές
Και αυτή όμως η φάση, που συνόδευσε τη μπιτ και μεταμπιτ εποχή πιστεύω πως σήμερα είναι περισσότερο μόδα και αντικείμενο αντρικού μύθου, παρά ακμάζει πια. Τουναντίον, παρακμάζει.
Αλλά απογυμνωμένος από γενικές αισθητικές νόρμες (άλλωστε αυτό επιδίωκε) και λογοτεχνικές εξελίξεις, ο Μπουκόβσκι είναι απολαυστικός. Απλά αυτό είναι. Δεν διαθέτει φιλοσοφικό βάθος, ούτε τον ενδιαφέρει αυτό.

Να είστε καλά, καλή συνέχεια.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Εξακολουθώ να θαυμάζω τη σκέψη σας, καθώς αναλύετε το πραγματικό πρόσωπο του Μπουκόβσκι.
Ειλικρινά βλέπω ότι ξέρετε τι λέτε
και με κάνετε να πω ότι έχετε δίκιο.
Μάλλον η υποσυνείδητη αντίρρησή μου έγκειται στο πώς εννοώ την σχέση επαναστατικότητας και λογοτεχνίας,
αφού έχετε δίκιο ότι δεν την εξήγησα ολοκληρωμένα.
Ήθελα να πω ότι δεν αρκεί να είσαι επαναστάτης, αλλά πρέπει να μετατρέπεις αυτήν την επαναστατικότητα σε άρτιο λογοτεχνικό έργο,
με τη δική του εσωτερική συνοχή και ολότητα, χωρίς να πετάς απλώς τις αλήθειες σου κατάμουτρα.
Ο Μπουκόβσκι σηκώνει ψηλά τον πήχη της αντισυμβατικότητας,
αλλά αφενός αυτή μοιάζει σήμερα στενά συνυφασμένη με την εποχή του και όχι διαχρονική
κι αφετέρου το άλλο επίπεδο, αυτό της μυθιστορηματικής τεχνικής, μένει να τρέχει λαχανιασμένο πίσω από τον αντικομφορμισμό του συγγραφέα.
Νιώθω πάντα ότι υστερώ σε σχέση με τη σαφήνεια των δικών σας νοημάτων
Πάπισσα Ιωάννα