Thursday, March 28, 2013

Ποιος συμβάλλει στην αύξηση της ανάγνωσης;

(και μερικές ευχαριστίες)

Θα ήθελα να έβλεπα μια έρευνα που να αποτυπώνει με νούμερα πόση επίδραση έχει η επίσημη κριτική, πόση η μπλογκόσφαιρα και πόση άλλοι παράγοντες, όπως η πολύ διαδεδομένη στόμα με στόμα διαφήμιση, στην αναγνωστική ώθηση των ανθρώπων.
            Τα ευπώλητα, γράφεται συχνά, διαδίδονται από στόμα σε στόμα και ο ένας φίλος/η μία φίλη τα συστήνει στον άλλο/άλλη, με αποτέλεσμα να φαίνεται ότι αυτός είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να παρακινηθεί κάποιος να διαβάσει. Η κριτική, αλήθεια, από πόσους διαβάζεται και πόσο επηρεάζει τις πωλήσεις; Τα ιστολόγια τέλος, μέσα στη διαδικτυακή ελεύθερη πληροφόρηση, είναι ικανά να κινήσουν την αγορά, πέρα από τον δεδηλωμένο στόχο-τους να προωθήσουν τη φιλαναγνωσία και τη συζήτηση για το βιβλίο; 
Στο εξωτερικό είναι πάγια συνθήκη να στέλνουν οι εκδοτικοί οίκοι βιβλία στους βιβλιόφιλους ιστολόγους, γιατί οι πρώτοι ξέρουν πώς έτσι θα έχουν δωρεάν διαφήμιση και μάλιστα σε ένα όλο και πιο ψαγμένο κοινό. Το κοινό των blogs που συστηματικά ασχολείται με το βιβλίο ή που τυχαία έπεσε πάνω σε μια ανάρτηση θα δελεαστεί να δει το βιβλίο για το οποίο συζητάνε. Δείτε ενδεικτικά το άρθρο της Alison Flood στον Guardian.

            Εγώ, λοιπόν, θα ήθελα να ευχαριστήσω για τις προσφορές-τους, οι οποίες προέκυψαν χωρίς εγώ να ζητήσω ποτέ το παραμικρό:
Ø  τις εκδόσεις Πόλις, που δεν με ξεχνάνε και φροντίζουν να με τροφοδοτούν με μερικά καλά βιβλία, και μάλιστα όχι μόνο λογοτεχνίας.
Ø  τις εκδόσεις Κίχλη, που φρόντισαν να μου αποστείλουν τον “Εξώστη” του Νίκου Καχτίτση και τον “Πότη” του Hans Fallada.
Ø  Τις εκδόσεις Πολύτροπον για την προσφορά-τους και την επίδειξη των καλών-τους προθέσεων απέναντι στο καφενεδάκι-μας με την αποστολή βιβλίων.
Ø  Μεμονωμένα άτομα που είδαν ότι το Βιβλιοκαφέ προσπαθεί, έστω κι αν δεν το καταφέρνει πάντα, να εκτιμήσει την αξία κάθε βιβλίου με σεβασμό και δικαιοσύνη, ή έστω με καλοπροαίρετη αυστηρότητα:
-          τη Μαρία Ξυλούρη, που συνέχισε να με θεωρεί αξιόπιστο αναγνώστη και μου έστειλε το “Πού τελειώνει ο κόσμος”.
-          τον Δημήτρη Αλεξίου, που συχνάζει στο Βιβλιοκαφέ και σε κάποιες από τις επισκέψεις-του άφησε ένα αντίτυπο από το “Αλάτι κόκκινο”.
-          τον Δημοσθένη Παπαμάρκο για την επιμονή-του να φτάσει στα χέρια-μου η συλλογή διηγημάτων-του με τίτλο “Μεταποίηση”.
-          Τον Δημήτρη Καραμήτσο για την “Οικογένεια Μπαρλαμπά”.
-          Την κύπρια φίλη εν βιβλίω Ζήνα Λυσάνδρου για το έργο-της “Τα βιβλία που αγάπησα”.
-          Τον Γιώργο Σιώμο για την ειλικρινή-του δήλωση και το βιβλίο-του “Ο κορυδαλλός”.
-          Τον Γιώργο Τριλλίδη που μου έστειλε από την Κύπρο τη συλλογή διηγημάτων-του “Μικροπράγματα”.
-          Τον Γρηγόρη Αζαριάδη που προσφέρθηκε να μου στείλει το αστυνομικό-του μυθιστόρημα “Παλιοί λογαριασμοί”.
-          Τον Κώστα Παπαποστόλου που έθεσε στη διάθεσή-μου την ποιητική-του συλλογή “Θούλη. Το λευκό νησί”.

Marie-Augustin Zwiller
"Η αναγνώστρια"
Επαναλαμβάνω πάντα ότι δεν μπορώ να διαβάσω όλα αυτά και αναγκαστικά κάνω επιλογές.
Ούτως ή άλλως είμαι υπόχρεος.
 
[Ο διάκοσμος του ποστ αντλήθηκε από: www.leser-helfen-lesern.de, fsrpflege.blogspot.com, www.guardian.co.uk, shayari.apnapunjab.info, www.pap.az και stilllifequickheart.tumblr.com]
Πατριάρχης Φώτιος

 

12 comments:

librarian said...

Φαίνεται ότι το μπλογκ σου Πατριάρχα είναι το μόνο βιβλιοφιλικό που έχει τέτοια τύχη.
Πάντως η αλήθεια είναι ότι σε αυτή τη χώρα η καλύτερη διαφήμιση είναι το από στόμα σε στόμα. Μετά από αυτό, σπουδαίο ρόλο διαδραματίζει ο βιβλιοπώλης. Ειδικά τα μεγάλα των Αθηνών που έχουν (τουλάχιστον είχαν πριν πέντε χρόνια που δούσα και δούλευα στο κέντρο) μεγάλη επισκεψιμότητα. Πραγματικά μπορούσαν οι βιβλιοπώλες να βάλουν στη λίστα με τα ευπώλητα ένα βιβλίο αν το πρότειναν από κοινού.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Librarian,
δεν είχα υπόψη αυτή την παράμετρο.
Οι βιβλιοπώλες; Συστήνοντας βιβλία σε όποιον ζητάει κάτι...; Τοποθετώντας έντεχνα τα βιβλία σε πάγκους και ράφια;
Επειδή συνήθως πηγαίνω προετοιμασμένος στα βιβλιοπωλεία, δεν είχα συνειδητοποιήσει αυτό που λες.
Ευχαριστώ
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Οι βιβλιοπώλες (μπορούν να) είναι έως και χυδαίοι: την ώρα ακριβώς που ξεφυλλίζεις με προσοχή βιβλίο έ λ λ η ν α (ζώντος)συγγραφεα, ερχονται, σχεδόν σου το παίρνουν απο το χέρι (που λένε) και σου βάζουν κάτω απο τη μύτη α λ λ ο βιβλίο, ά λ λ ου έλληνα συγγραφέα (καθόλου περιφρονημένου), λέγοντας φορτικά: 'Εγώ θα α ρχιζα απο αυτο. ΑΥΤΟ!"
(Μου εχει συμβει επανειλημμένα. Για τον ι δ ι ο ("συστηνόμενο") συγγραφέα. Δεν ξερω τι θα έλεγαν οι άλλοι συγγραφείς αν το ήξεραν. Επαναλαμβανω: την ώρα που διαβαζω μεσα στο βιβλιοπωλείο ελληνικο βιβλίο, με αποτρέπουν και μου λένε: Ο Χ Ι αυτο, αλλα΄ΑΥΤΟ!

Β) Ασχετο με το απραπάνω: στην ερωτηση τι προωθεί την αναγνωση, η απαντηση η δική μου ειναι: τα ενδιαφεροντα βιβλία. Εννοώ, τα πραγματικά ενδιαφεροντα, με κριτήριο το μέσο, Μη ιδιαιτερα βιβλιοφιλο, νεανικό σχετικά κοινό. (Γιατι εκει υπάρχει δυναμική). Πολύ δυσκολα βρισκω ελληνικο βιβλιο που να μπορω να το συστησω σε ενα νέο, μορφωμένο αλλα οχι ιδιαιτερα "της αναγνωσης" άνθρωπο, με την ελπίδα οτι θα τον ενδιαφέρει. τα ελληνικα βιβλια ειναι περικλειστα σε ενα μικροκοσμο "φιλων του βιβλίου", γερασμένο (οχι τοσο κυριολεκτικά, οσο μεταφορικά) και ψευτοφιλολογίστικο, που κατά βάθος αδιαφορέι και για τα θεματα και για τα βιβλία τα ίδια, απλως ενδιαφερεται για το συγγραφέα ως π ρο ΄σω πο. ("Τι καινούργιο εγραψε ο τάδε"; Σαν εσωτερικό κους κους σε ενα ιδιοτυπο χωριό. οι περισσοτεροι συγγραφεις, ακομα και τα πρωτα ονόματα, ειναι αγνωστοι εξω απο τους "λογοτεχνικούς κύκλους". Και δεν φταιει μονο ο κόσμος, η τηλεόραση (αυτη φταιει πολύ παντως!) και οι (ανύπαρκτοι) θεσμοί: φταινε και τα ιδια τα βιβλία και τα θέματα.

Κατερίνα Τοράκη said...

Συμφωνώ με την Pellegrina σχεδόν σε όλα! Υπάρχει πρόβλημα με την ανάγνωση, το έχουν δείξει οι κατά καιρούς έρευνες, και το ΕΚΕΒΙ προσπάθησε να κάνει κάτι, αλλά νομίζω όχι τόσο στοχευμένα στον ίδιο το σκοπό ίσως όσο σε συγκεκριμένους κύκλους (και το λέω αυτό, αν και είμαι φανατική της ύπαρξης του ΕΚΕΒΙ). Για τα βιβλιοπωλεία, δεν νομίζω ότι μπορούν να είναι αυτοί που θα συστήσουν συγκεκριμένα βιβλία(γενικά), είναι εμπορικοί οργανισμοί και πρέπει να πουλήσουν, ας μην το υποτιμούμε. Στην αύξηση της ανάγνωσης, για να απαντήσω με λίγα λόγια στο ερώτημα του τίτλου, (μπορούν και πρέπει να) συμβάλλουν τα σχολεία και οι βιβλιοθήκες. Κι εδώ είναι το ερώτημα. Τι κάνουν επί της ουσίας οι θεσμοί αυτοί; Για τα σχολεία δεν ξέρω, πέραν του ότι πήγε να φτιαχτεί θεσμός σχολικών βιβλιοθηκών, αλλά το πήραν πίσω. Για τις βιβλιοθήκες που ξέρω καλά, δεν είμαι σίγουρη ότι στοχεύουν (τουλάχιστον όσο θα έπρεπε) στην ίδια την ανάγνωση, περισσότερο αναπτύσσουν δράσεις για να φαίνονται, να προσελκύουν κόσμο κτλ, που χωρίς να είναι κακό, όμως δεν φτάνει.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Νομίζω ότι η συζήτηση πάει να παρεκκλίνει από την αρχική-της βάση.
Ναι, το καλό βιβλίο (το κατάλληλο για κάθε αναγνώστη) είναι ο βασικός κράχτης. Ναι, οι βιβλιοθήκες και τα σχολεία μπορούν και θα έπρεπε να αποτελέσουν κοιτίδες φιλαναγνωσίας.

Εγώ όμως αναρωτιέμαι
τον μέσο βιβλιόφιλο άνθρωπο (που έχει μυηθεί ή όχι στην ανάγνωση) τι θα τον επηρεάσει περισσότερο: μια κριτική ενός επώνυμου επαγγελματία, μια ανάρτηση σε ένα (βιβλιοφιλικό) μπλογκ ή η κουβέντα ενός φίλου/μιας φίλης; Ή η πρόταση ενός βιβλιοπώλη, επιπροσθέτως;

Θα ήθελα να δω έναν δίσκο στατιστικής, όπου κάθε παράγοντας θα είχε εκτιμηθεί ως προς το ποσοστό της συμβολής-του στην επιλογή των βιβλίων. Κι αφού δεν ξέρω να έχει γίνει καμιά τέτοια έρευνα, το συζητώ από εδώ.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Απάντηση: Η κουβέντα ενός φίλου και ο βιβλιοπώλης. Περισσοτερο απο τον ειδικο (δυστυχω΄ς ή ευτυχως)
Εναλλακτικά, το μπλογκ και το διαδίκτυο, οχι ομως τα αυστηρά"βιβλιόφιλα'. με άλλα λόγια, ο μέσος μη "μυημένος', δυνητικός αναγνώστης, δεν ανήκει στον ¨κοσμο του βιβλίου" και δεν επηρεάζεται απο αυτόν. Αυτο στην Ελλάδα. ισως σε άλλες κοινωνιες η παιδεία να εχει στρεψει το κοινό στους κριτικούς.
Επίσης, κ α ι στην Ελλά,α παλιότερα υπήρχε μια αστική ταξη , μέση, οχι ιδιαιτερα της "κουλτούρας', αλλα με ενδιαφερον για την ποιοτική ζωή, που διαβαζε, στην εφημερίδα, τις κριτικές των βιβλίων και πιθανοτατα επηρεαζόταν και πηγαινε στο βιβλιοπωλείο. Πιστευε στην αυθεντία, στον ειδικο και το κυρος της άποψής του. Αυτη η ταξη εχει εκλείψει: οι άνθρωποι δεν πιστευουν πια, ξερουν (απο την ιδια την ελληνικη καθημερινότητα) οτι ολα ειναι ισοπεδωμένα, διασυνδεσεις, "ο δικος μας" και "ο δικος σου", και δεν εχουν ισως και την ποιοτητα, ως ταξη, να ενδιαφερονται: δεν υπαρχει ποιοτική μεση ταξη, επικρατησε το νεο-λούμπεν.
Τα παραπανω ειναι εμπειρικες αποψεις, υποκειμενικες, απο την ιδια τη ζωή: απο συγγενεις παλιάς και νέας, από συναδέρφους, μαθητες, φίλους. παλια ναι, πιστευαν στον κριτικο. Κυρίως της εφημερίδας. (Που αγοραζαν, τότε). Σημερα μετραει πιο πολυ η αποψη του μη ειδικού, του ¨εξω" απο το στενο κυκλο. Κιακι σε πιο συγχορνα μεσα (τιβι, διαδικτυο0, ή στόμα με στομα. Η παραλια πχ το καλοκαιρι ειναι σπουδαιος τοπος διαδοσης του βιβλίου -και οχι, δεν διαδιδει μονο τα ροζ: οι ανθρωποι στις διακοπές διαβάζουν. Τοπικες εκθεσεις βιβλιου στις παραλιες των νησιων, μαλλον δεεν εχετε ιδεα ποσο διαδιδουν το διάβασμα. Η Ελλάδα θα μπορουσε να ειναι προνομιούχα ως προς ΑΥΤΟ!

librarian said...

Δεν μπορώ να μην πω δυο λόγια ακόμη.
Οι βιβλιοθήκες και τα σχολεία θα έπρεπε πράγματι να χαράζουν αναγνωστική πολιτική, όπως λέει η Κατερίνα, αλλά έχω αρχίσει να απογοητεύομαι ελπίζοντας ότι σε αυτή τη χώρα θα αλλάξει κάτι ή ότι θα βρω δουλειά ως βιβλιοθηκονόμος εγώ και οι εκατοντάδες άνεργοι απόφοιτοι των τριών σχολών.
Από την άλλη ακόμη κι αν οι βιβλιοθήκες ήταν αυτές που θα έπρεπε μου φαντάζει πολύ δύσκολο να ήταν τόσο ενημερωμένες όσο τα βιβλιοπωλεία.
Οι βιβλιοπώλες θέλοντας και μη γνωρίζουν την εκδοτική κίνηση, ξέρουν να ψυχολογούν τον αναγνώστη, ξέρουν να καταλαβαίνουν ένα βιβλίο από το εξώφυλλο.
Ναι τα βιβλιοπωλεία είναι εμπορικοί οργανισμοί αλλά ιδιαίτερα στα μεγάλα βιβλιοπωλεία οι επιχειρηματίες δεν δουλεύουν στην εξυπηρέτηση πελατών. Δουλεύουν εργαζόμενοι που σε καμία περίπτωση δεν δουλεύουν με ποσοστά, οπότε ούτε που τους νοιάζει τι ή αν θα πουλήσουν.
Μετά από 5 μήνες εργασίας ακόμη και ο πιο άσχετος, ανίδεος εργαζόμενος αποκτά μια σχετική άποψη, ζει θέλοντας και μη ανάμεσα στα βιβλία. Αν πέσεις και σε βιβλιόφιλο βιβλιοπώλη με γνώσεις τότε τα πράγματα είναι πολύ καλύτερα.
Στα μικρά βιβλιοπωλεία είναι διαφορετικά τα πράγματα, εκεί πράγματι εργάζεται αυτός που το έχει που σίγουρα θέλει να πουλήσει.
Το κοινό καταλαβαίνει αυτήν την απλή λογική (ο βιβλιοπώλης γνωρίζει επειδή αυτή είναι η δουλειά του) οπότε είναι πολύ σύνηθες το φαινόμενο να πάει κάποιος στο βιβλιοπωλείο και να πει θέλω να διαβάσω κάτι πρότεινε μου κάτι καλό ή κάτι που πουλάει πολύ ή πες μου ένα βιβλίο που πρέπει να έχω διαβάσει ή θέλω να πάρω ένα δώρο σε έναν έτσι και έτσι τι λες να του αρέσει κ.ο.κ.
Επίσης, όπως είπες κι εσύ παίζουν ρόλο και οι βιτρίνες και οι επιλογές στον πάγκο καθώς σπανίζουν εκείνοι που ψάχνουν στα ράφια.
Τροφή για σκέψη πάντα οι αναρτήσεις σου και για βιβλιοφιλική συζήτηση.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Librarian,
συγγραφέας-μεταφραστής-εκδότης-επιμελητής
και βιβλιοπώλης-βιβλιοθηκονόμος-κριτικός-ιστολόγος-ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ
Μια αλυσίδα που δεν είναι μόνο εμπορική.
Είθε να είναι προσανατολισμένη σωστά
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

ξεχάτε τον τυπογράφο!
Το αναφερω γιατι σκεφτομουνα ποιο επαγγελμα χανει απο τις ηλεκτορνικες εκδόσεις (οκ, και ο βιβλιοπώλης χάνει. Αλλα και οι δυο μπορουν να αναπροσαρμοστουν)
Και το σκεφτομουνα αυτο γιατι εχω αρχισει να αγοραζω ηλεκτρονικα βιβλία και βρισκω μονο ελαχιστα και πολυ προσφατα. (ελληνικα παντα)Ακομα και εκδοσεις δυο χρονων πριν δεν υπαρχουν ηλεκτρονικα. Επισης ολοκληροι εκδοτικοι οικοι δεν εχουν ακομα αρχισει καν ηλεκτρονικη εκδοση των βιβλίων τους. Να μια δουλειά να γινει..

Δημήτρης Αλεξίου said...

Χαιρετώ όλους μετά από καιρό.

Κατ' αρχάς Πατριάρχα μου να πω πως δε χρειάζεται να ευχαριστείς όσους σου στείλαμε βιβλία. Όλοι προσβλέπαμε σε κάτι γι' αυτό (ίσως όχι όλοι το ίδιο) και επιμένω ότι είναι πάντα τιμή για το συγγραφέα να δαπανήσει κάποιος χρόνο και φαιά ουσία για να διαβάσει το έργο μας και να δομήσει και μία σειρά σκέψεων πάνω σ' αυτό, όποιες κι αν είναι αυτές οι σκέψεις. Ευχαριστώ μπορείς να πεις σε κάποιον μόνο αν ένα έργο σου χάρισε τέτοια αναγνωστική απόλαυση ώστε θα ήταν λυπηρό να μην το είχες ανακαλύψει.(Προβλέπω ότι εάν ευχαριστείς έτσι σε λίγο θα κατακλυστείς από βιβλία πανταχόθεν και θα αρχίσεις τα συγγνώμη που δεν πρόλαβα.)
Πάνω στο ενδιαφέρον θέμα που έθεσες νομίζω ότι τελικά η απάντηση είναι πρωτίστως η γνώμη των άλλων. Ξέρω από πρώτο χέρι πως είναι να γίνει ένα βιβλίο ευπώλητο από στόμα σε στόμα και έχω ακούσει (και πει) τη φράση "αυτό κάπου το ξέρω". Εδώ ελλοχεύει ο κίνδυνος ένα βιβλίο να γίνει διάσημο ακόμα και από τις κακές κριτικές - έξι μήνες μετά από μια τυχαία συζήτηση θα θυμάσαι τον τίτλο του βιβλίου που συζητούσες αλλά όχι απαραίτητα τη γνώμη του συνομιλητή σου.Το ίδιο θα συμβεί εάν για έξι μήνες το βλέπεις παντού σε προθήκες, βιτρίνες και καταχωρήσεις. Η εικόνα θα εντυπωθεί και θα προδιαθέσει. Ίσως γι' αυτό οι κάπως πιο συνειδητοποιημένοι αναγνώστες αποφεύγουν συστηματικά - σε υπερβολικό βαθμό μάλιστα- τα ευπώλητα. Για το μέσο όρο των λιγότερο συνειδητοποιημένων αναγνωστών, όσο περισσότερο συζητιέται ένα βιβλίο τόσο αυξάνεται η ανάγνωσή του.
Όσο για το βιβλιοπώλη η προσωπική του πρόταση μπορεί να γίνεται για διάφορους λόγους. Μπορεί να έχει πράγματι προσωπική αδυναμία σε συγκεκριμένο συγγραφέα ή βιβλίο - άνθρωποι είμαστε και συνήθως με αποψάρα- γι' αυτό και το προτείνει. Μπορεί να ξέρει καλά τον πελάτη του και τις αναγνωστικές του προτιμήσεις και φροντίζει ως καλός επαγγελματίας να του προτείνει κάτι που θα τον ευχαριστήσει. Μπορεί να μην έχει ιδέα για το περιεχόμενο του βιβλίου και βαδίζει κατά το χρυσό κανόνα του μάρκετινγκ: ό,τι αρεσει στους περισσότερους έχει περισσότερες πιθανότητες να αρέσει και στον τυχαίο πελάτη. Μπορεί επίσης να έχει συμφέρον να πουλήσει περισσότερα βιβλία από συγκεκριμένο εκδότη λόγω ειδικής συμφωνίας που έχει μαζί του ή λόγω στοκ.
Τα βιβλιοφιλικά ιστολόγια, οι κριτικές των εφημερίδων και τα λογοτεχνικά περιοδικά απευθύνονται σε λίγους και δεν επηρεάζουν το ευρύ κοινό.
Αλλά κάθε συζήτηση βοηθάει.
Υγιαίνετε!

Κατερίνα Τοράκη said...

Εντάξει, δεν θέλω να γίνεται ιεραποστολική η εμμονή μου στο σχολείο και στη βιβλιοθήκη, όμως πώς να το κάνουμε, ο μέσος αναγνώστης στην Αγγλία π.χ. πηγαίνει στις βιβλιοθήκες της γειτονιάς του, εδώ γιατί δεν θα μπορούσε;Και μιλάμε για το μέσο αναγνώστη, όχι το μέσο βιβλιόφιλο, που σημαίνει κάτι άλλο βέβαια.
Άκουσα και την Άλκη Ζέη απόψε να λέει κάτι αντίστοιχο για τις σχολικές βιβλιοθήκες που δεν υπάρχουν.
Πάντως, για να μείνω στις εναλλακτικές που δίνεις, για μένα παίζει ρόλο η γνώμη των άλλων και φίλων και ιστολογίων και κριτικών. Απλά, έχουμε μια δική μας άποψη για κάθε χώρο και ανάλογα επηρεαζόμαστε. Δηλαδή, εμπιστευόμαστε τη γνώμη κάποιου συγκεκριμένου φίλου και κάποιου συγκεκριμένου ιστολογίου ή κριτικού. Με τους βιβλιοπώλες, δυσκολότερα εμπιστεύομαι, αυτοί περισσότερο γνωρίζουν (αν γνωρίζουν, γιατί δεν συμβαίνει και αυτό συχνά) τεχνικά ζητήματα, εκδόσεις, αν είναι εξαντλημένο, επανεκδόσεις κτλ.
Θα είχε ενδιαφέρον όντως να γινόταν μια σχετική έρευνα πάνω στο ερώτημά σου.

Ζήνα Λυσάνδρου said...

Φίλε Πατριάρχη, τώρα βρήκα καιρό να σε ευχαριστήσω για την αναφορά στο βιβλίο μου,"Τα Βιβλία που αγάπησα". Με μεγάλη μου χαρά σου το έστειλα, όπως το έδωσα σε δεκάδες φίλους, γιατί ο στόχος μου ήταν να το χαρίσω σε συγγενείς, φίλους, συναδέλφους, αγαπημένους, για να χαρούν κάποια βιβλία που εμένα με ευαισθητοποίησαν.

Να είσαι πάντα καλά!