Monday, April 13, 2009

Λουκουμαδάκια νηστίσιμα: εφημερίδες και λογοτεχνία

Αν κάποιος ήθελε να αποτυπώσει την κατάσταση του έντυπου τύπου στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον του στα θέματα του βιβλίου, θα έπρεπε να σταθμίσει πόσο μεγάλο άνοιγμα έχουν κάνει οι εφημερίδες ειδικά από το 1997, όταν πρωτοξεκίνησε “Το Βήμα” το ένθετό του για το βιβλίο. Σήμερα, η κατάσταση στα ένθετα παρουσιάζει μια ανισοϋψία, που άλλοτε προκαλεί τον αναγνώστη κι άλλοτε τον αποθαρρύνει. Η γενικότερη αίσθηση που έχω είναι ότι πλέον δεν μπορεί κανείς να κάτσει για καφέ και να διαβάσει τα βιβλιόφιλα ένθετα, γιατί αυτά ξεφυλλίζονται εν ριπή οφθαλμού και γρήγορα ξεχνιούνται. Πιο συγκεκριμένα:
-Βιβλιοδρόμιο, “Τα Νέα” (Σάββατο): κατά τη γνώμη μου το καλύτερο πλέον ένθετο, που επιτυγχάνει μια θαυμαστή ισορροπία μεταξύ δημοσιογραφίας και κριτικής, βιβλιοπαρουσιάσεων και θεμάτων γύρω από το βιβλίο. Από τη μια, η Χαρτουλάρη ξέρει να χειρίζεται την επικαιρότητα και να την προβάλλει καίρια, ενώ και ο Πιμπλής πιάνει συχνά τον παλμό της με εύστοχα κείμενα. Φυσικά κολώνα του Βιβλιοδρόμιου είναι ο Κούρτοβικ, ο οποίος βλέπει με χίλια μάτια την πεζογραφία, κρίνει και ερμηνεύει με μεγάλη οξύτητα, καταγράφει γενικότερες θέσεις και -παρά τη διαπιστωμένη εμπάθεια των αιχμών του- μιλάει τις περισσότερες φορές με ζωντάνια χωρίς να στερείται επιχειρημάτων. Μειονεκτήματα; 1. Η απουσία της ποίησης ως αντιεμπορικού προϊόντος, 2. Το συνονθύλευμα συγγραφέων που εμφανίζονται κατά καιρούς και γράφουν για συναδέλφους τους με πολύ εμπειρικά κριτήρια.
Το βασικό είναι ότι το “Βιβλιοδρόμιο” διαβάζεται αργά και με μεστότητα, καθώς μπορείς να σταθείς σε απόψεις και να προβληματιστείς ουσιαστικά.
-Βιβλία, “Το Βήμα” (Κυριακή): η διεύθυνση φαίνεται ξεκάθαρα ότι περιόρισε την αξία του ενθέτου της κι έτσι ο αναγνώστης της Κυριακής δεν μπορεί πλέον να ρουφήξει ό,τι θα τον συγκινούσε παλιότερα. Η στροφή στα διεθνή με προβολή ξενόγλωσσων βιβλίων δεν θα ήταν κακή σε μια ορισμένη αναλογία. Αλλά το Βήμα αποφάσισε να απαξιώσει την ελληνική παραγωγή, να διώξει την κριτικό που είχε (Θεοδοσοπούλου) και αφέθηκε στην πολυμάθεια του Βιστωνίτη και στις συνεντεύξεις της Κέζα. Ευτυχώς που υπάρχουν και οι Νέες εποχές, όπου μπορεί κανείς να σταθεί και να ακούσει μεστό λόγο για το βιβλίο, την τέχνη, τη φιλοσοφία, την παιδεία κλπ.
-Βιβλιοθήκη, “Ελευθεροτυπία” (Παρασκευή): η αλλαγή που έγινε πριν λίγο καιρό έκανε το ένθετο, τουλάχιστον προς το παρόν, άνευρο και ανούσιο. Η παραγνωρισμένη ποίηση ασφαλώς και πρέπει να ακούγεται αλλά όχι με τη λογική περιοδικού. Δεν είναι δυνατόν να βαλαντώνει το ένθετο με σελίδες ποιητικών οραμάτων (λ.χ. της Λαϊνά), με παρένθετα ποιήματα και με πάμπολλες αναφορές σε ποιητές, ζώντες και νεκρούς. Καλύτερη αναλογία, αυτό χρειάζεται. Από την άλλη αυτές οι σελίδες για τη μουσική πολύ εγκάθετες μού φαίνονται και εκτός κλίματος. Τέλος, όλοι αυτοί που παρελαύνουν από τις σελίδες κριτικής φαίνονται πιο πολύ σαν πανελίστες, φευγαλέοι και εφήμεροι, παρά ως άτομα με σταθερή παρουσία. Πέρα από τη Θεοδοσοπούλου, πού είναι ο Χατζηβασιλείου και μερικοί άλλοι –παλιοί και νέοι- με σταθερή, επαναλαμβανόμενη παρουσία; Το όλο ένθετο μοιάζει χωρίς ταυτότητα, αλλά ελπίζω, επειδή είναι αρχή ακόμα, να αναθεωρηθούν οι κατευθύνσεις του. Περιμένω πολλά από τη Βιβλιοθήκη...
- “Καθημερινή” (Κυριακή): χωρίς να έχει ειδικό ένθετο, έκανε μια διακριτική αλλά αξιοπρόσεκτη στροφή. Αραίωσε τις στήλες και τις επικεφαλίδες των άρθρων, σαν να μεγάλωσε τον χώρο για το βιβλίο, πρόβαλε λίγο καλύτερα την Κοτζιά και τη Δημητρούλια. Η Σελλά πάντα μού άρεσε για τα ρεπορτάζ της. Καλό είναι η Κοτζιά να μη γράφει κάθε Κυριακή, γιατί αναγκάζεται να μιλά και για ανούσια έργα.
- “Αυγή” και Ελεύθερος Τύπος (Κυριακή): με ένθετα ή χωρίς, προσπαθούν να καλύψουν το βιβλίο με αξιόλογες προσπάθειες. Αλλά όσο μένουν στα στενά κομματικά και ιδεολογικά πλαίσια (Αυγή) ή δεν ενισχύουν τον λόγο τους με κριτικούς, συγγραφείς και πνευματικούς ανθρώπους, θα μένουν στο περιθώριο για τους λίγους αναγνώστες τους που ούτως ή άλλως διάβαζαν την εφημερίδα.
Θέλω να γυρίζω από τη δουλειά την Παρασκευή το απόγευμα και, αφού ασχοληθώ με την οικογένεια, να πάρω την Ελευθεροτυπία και να αράξω στον καναπέ βυθιζόμενος στη Βιβλιοθήκη. Ή την Κυριακή –αφού κάνω τη λειτουργία μου στο Φανάρι!- να κάτσω για καφέ και να ρουφήξω τις κυριακάτικες εφημερίδες με τα βιβλιόφιλα ένθετά τους. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να έχουν κείμενα άποψης, συνεντεύξεις, αφιερώματα (που σαν τα ξεχάσανε), βιβλιοπαρουσιάσεις, ειδήσεις και σχόλια από τον χώρο του βιβλίου, επικαιρότητα αλλά και ερμηνείες, προτάσεις για βιβλία που δεν ξέρω, αλλά και τοποθετήσεις για βιβλία που έχω ήδη διαβάσει…
Πατριάρχης Φώτιος

5 comments:

Anonymous said...

Είναι τρομερά αστεία τα κείμενά σου. Ακριβώς διότι κάθε φορά που χτυπάς τα πλήκτρα αποκαλύπτεις την απύθμενη αγραμματοσύνη σου, την ασχετοσύνη του κακομοίρη, του ψωριάρη (με όρους Καραγκιόζη) που θέλει να γίνει Πατριάρχης. Γι' αυτό και θαυμάζεις το ρεπορτάζ της Σελλά, της μόνης παντελώς ανίδεης στον χώρο της κριτικής, η οποία κάνει ρεπορτάζ βιβλίου επειδή είναι ανίκανη να γράψει κριτική. Ισως σε τραβάει η συγγένεια που σας δέρνει. Το επηρμένο κι αποστασιωποιημένο σου ύφος (τάχα μου κρίνεις από καθέδρας όλους τους κριτικούς της ελληνικής επικράτειας) σε κάνει ακόμα πιο κωμικό. Pauvre Con!

Anonymous said...

Η "Βιβλιοθήκη" της ελευθεροτυπίας ήταν πάντα από της πιο σταθερές επαφές μου με το χώρο του βιβλίου. Περιμένω και εγώ περισσότερα από την πρόσφατη αναδιάρθρωσή της. Δώσε λίγη παερισσότερη σημασία στην Αυγή, παρόλο που δεν έχει ξεχωριστό ένθετο, οι "Αναγνώσεις" κάνουν πολύ καλή δουλειά και από άποψη κριτικής και με τις θεματικές που ξεκιούν από καιρού εις καιρόν και στις οποίες μπορεί κανείς να βρεθεί στην μέση ενός ενδιαφέροντος διαλόγου (παραπέμπω στο εκτενές αφιέρωμα για τη Θεωρία, Λογοτεχνία, Αριστερά όπου μπορούσε κανείς να διαβάσει πληθώρα απόψεων για τον ρόλο της Θεωρίας στην λογοτεχνική κριτική).

Πάπισσα Ιωάννα said...

Stavle,
έχεις δίκιο. Πιστεύω κι εγώ στις δυνατότητες της Αυγής (έχω υπόψη μου το αφιέρωμα αυτό, όπως και ένα άλλο για το όριο του '89 -το οποίο αν δεν κάνω λάθος κυκλοφόρησε και σε βιβλίο). Προσπερνώ, λοιπόν, κάποιες αγκυλώσεις που έχει και την παρακολουθώ όποτε μπορώ.
Καλό Πάσχα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Μην με στείλετε στο πυρ το εξώτερον, "Πατριάρχα" μου, αν σας επισημάνω πως η "Καθημερινή" έχει κι άλλους άξιους κριτικούς πλην των τριών κυριών που αναφέρατε. Πώς θα γίνει όμως, τα 'χουμε που τα 'χουμε τα γένια, να μην τα ευλογήσουμε; Ο νοών νοείτω...

Χάρης said...

Νομίζω, Πατριάρχη, ότι και ο Κώστας Κατσουλάρης, από τον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής, γράφει πολύ καλές κριτικές χρησιμοποιώντας πλούσιο λεξιλόγιο, όμορφες εκφράσεις, χιούμορ και σοβαρότητα όπου χρειάζεται...
Δεν αγοράζω τον Ε.Τ., αλλά όλες τις κριτικές, τις δημοσιεύει στο blog που διατηρεί: kostakatsoularis.blogspot.com μαζί με πολλά άλλα άκρως ενδιαφέροντα κείμενα.