Thursday, June 28, 2007

1 έτος = 100 καταχωρίσεις

Αδιάφορα βιβλία

Τούτο το ιστολόγιο κλείνει αισίως ένα έτος και 100 με την παρούσα καταχωρίσεις. Δεν θα κάνω απολογισμό τι κέρδισα ή τι προσέφερα. Θα αφιερώσω επετειακά αυτό το ποστ σε όσα βιβλία της χρονιάς που πέρασε δεν βρήκα τίποτα άξιο λόγου, ούτε κρύα ούτε ζεστά, είτε τα ξέθαψα μόνος μου κι απέτυχα είτε τα διαφήμισαν σαν κάτι μεγάλο και δεν βρήκα τον λόγο για κάτι τέτοιο. Αυτά τα χλιαρά βιβλία είναι χειρότερα από τα κακά· στα κακά νευριάζεις, διαφωνείς, έχεις λόγους να κάτσεις και να τα αξιολογήσεις έστω και αρνητικά, να στύψεις τη φαιά ουσία σου για να δείξεις, πρώτιστα στον εαυτό σου, γιατί δεν σου άρεσαν. Τα παρακάτω όμως βιβλία δεν μου έκαναν το παραμικρό κλικ και παρακαλώ όποιον έχει αντίθετη γνώμη να με βοηθήσει να κατανοήσω τι δεν κατάλαβα:
- Ασημένια Σαράφη, “Φεγγαράδα στο δέρμα”: διηγήματα εκ των οποίων, πέρα από το πρώτο που κάτι πήγε να πει, τα υπόλοιπα ήταν στεγνά και άχρωμα.
- Κλαίρη Μιτσοτάκη, “Σωρείτες”: ;;;;;;;;;;;;
- Βασίλης Λαδάς, “Η ασώματη κεφαλή”: μυθιστόρημα που ρέει σε ένα αργό μοτίβο για έναν νέο που δούλευε στο τσίρκο κάνοντας την ασώματη κεφαλή λίγο μετά τον πόλεμο στην Πάτρα. Το διάβασα περιμένοντας αυτό που δεν ήρθε.
- Βασίλης Αλεξάκης, “Τα κορίτσια του Σίτυ Μπουμ-Μπουμ”: πρωτοεκδόθηκε στη Γαλλία το 1975 και επανεκδίδεται φέτος στα ελληνικά. Ο Αλεξάκης έχει καταξιωθεί στη συνείδησή μου με σπουδαία βιβλία, όπως “Οι ξένες λέξεις” και κυρίως “Η μητρική γλώσσα”. Αυτό το βιβλίο είναι μια παρωδία που ατύχησε, καθώς όλα όσα περιέχει φαίνονται πρόχειρα σαν ένα παιχνίδι χωρίς σκοπό.
- Δημήτρης Γκιώνης, “Χωρίς προστάτη”: μια εγχείριση προστάτη φέρνει στο νοσοκομείο μια πληθώρα συγγενείς και φίλους, οι οποίοι αφηγούνται ιστορίες με φιλοσοφικό και στοχαστικό χαρακτήρα. Ένα κείμενο ασύνδετο, χωρίς υπόθεση, αφορμή για σκέψεις πολύ όμως επιφανειακές και χωρίς υπόβαθρο σε μια στερεή πλοκή.
- Rhys Hughes, “Νέα παγκόσμια ιστορία της ατιμίας”: ιστορίες κατά τα πρότυπα του Μπόρχες ανδρών που έκαναν φοβερά και τρομερά πράγματα σε απίθανες περιοχές της υφηλίου και σε περιόδους της ιστορίας αρκετά αμφιλεγόμενες. Προς τι η μίμηση και η εξιστόρηση;
- Ντάνιελ Κέλμαν, “Η μέτρηση του κόσμου”: μπεστ σέλλερ στη Γερμανία και σε άλλες χώρες όπου μεταφράστηκε. Οι παράλληλες ιστορίες δύο έξοχων επιστημόνων, του Φον Χούμπολτ και του Γκάους που στα τέλη του 18ου αιώνα “μετράνε” τον κόσμο. Πέρα από την περιπέτεια και την απορρέουσα περιέργεια πού είναι η λογοτεχνικότητα; Ο Κούρτοβικ στην παρουσίαση του βιβλίου δεν μου έδωσε την απάντηση που έψαχνα.
Επομένως, θα διαφωνήσω με τον Reader που παλαιότερα παρακινούσε να αγοράσουμε όσα βιβλία μπορούμε από το παζάρι του βιβλίου, μόνο και μόνο για να τα σώσουμε. Το βιβλίο δεν είναι αυταξία, παρά μόνο αν υπηρετεί την αισθητική ή την όποια άλλου είδους ανύψωση του ανθρώπου.

Πατριάρχης Φώτιος
28.6.2007

Sunday, June 24, 2007

Bαρύ γλυκός και όχι: Νίκος Δαββέτας

Νίκος Δαββέτας “Λευκή πετσέτα στο ρινγκ”

Υπόθεση: ένας δημοσιογραφίσκος αναλαμβάνει να ετοιμάσει ένα αφιέρωμα στον εμφύλιο με μαρτυρίες ανθρώπων που τον έζησαν. Ο αφηγητής-δημοσιογράφος ζει μια τελματωμένη ζωή με τον γάμο του στα πρόθυρα του διαζυγίου και το αφιέρωμα είναι μια διέξοδος. Στην έρευνά του πέφτει πάνω σε δύο εκτελέσεις, οι οποίες παρουσιάζονται καταρχάς ως εκκαθαρίσεις ιδεολογικών αντιπάλων, αλλά εντέλει αποκαλύπτεται ότι πρόκειται για προσωπικές διαφορές.

Είδος αφήγησης: δείγμα μυθιστορήματος (ή νουβέλας) όπου δύο χρονικά επίπεδα αλληλοδιαπλέκονται: το σήμερα με το παρόν του ήρωα και το (ιστορικό) τότε, όπου επιχειρείται η ανάπλαση της εποχής. Το μυθιστόρημα που αναφέρεται σε ένα ιστορικό παρελθόν κινείται συχνά τα τελευταία χρόνια στα δύο αυτά επίπεδα με χαρακτηριστικό δείγμα το “Αθώοι και φταίχτες” της Μ. Δούκα.

Μεγάλο θετικό στοιχείο: ο Δαββέτας καταφέρνει με απλά και λιτά υλικά να αναιρέσει την κυρίαρχη άποψη που βλέπει τον εμφύλιο ως ιδεολογικό αγώνα και να προβάλλει τα προσωπικά μίση πάνω από τις κομματικές διαφορές. Ο Π. Τατσόπουλος ("Τα Νέα", 4.11.2006) το διατυπώνει με ευστοχία: “ο ελληνικός εμφύλιος … δεν ήταν παρά μια κανιβαλιστική σύρραξη μεταξύ γειτόνων, χθεσινών ομοτράπεζων (εκπληκτικό το στιγμιότυπο με τα δυο αδέλφια που το πρωί πολεμούν αντικρυστά και το βράδυ επιστρέφουν σπίτι για να μοιραστούν το φαγητό της μάνας τους), που βρήκαν τη «χρυσή ευκαιρία» για να παρακάμψουν την απαγορευτική κοινωνική ιεραρχία, να λύσουν πολλές από τις προπολεμικές διαφορές τους - οικονομικές, ερωτικές, παντός είδους - κι ετεροχρονισμένα πια, με την πατίνα της λήθης, να εξιδανικεύσουν την ανθρωποσφαγή αφαιρώντας κάθε ενοχλητική ιδεολογική ακίδα.”.

Άλλα θετικά στοιχεία:
1. ο εμφύλιος παρουσιάζεται μέσα από την πρόσληψή του από τις νεότερες γενιές, απαλλαγμένος δηλαδή από τον υποκειμενισμό όσων τον έζησαν, σκιαγραφημένος με την απόσταση που μπορεί να ερμηνεύει κάθε μαρτυρία και να την αξιολογεί.
2. έτσι ο αφηγητής ξαναγράφει την ιστορία, καθώς καταλαβαίνει ότι η αποτύπωση του παρελθόντος δεν είναι πράξη ιδεολογικά ουδέτερη, αλλά πάντοτε συναρτημένη με τα προσωπικά πρίσματα του καθενός. “«Τελικά είμαστε αυτό που θυμόμαστε», λέει κάποια στιγμή ο ήρωας-αφηγητής, αλλά βέβαια το τι θυμάται ο καθένας το αποφασίζει η επιλεκτική επιλησμονή του, για την οποία η ανάκληση του παρελθόντος δεν είναι πράξη ουδέτερη, αφού σημαίνει και τη σχεδόν αυτόματη αναδιευθέτηση ή και ανασκευή του («σιγά σιγά συνειδητοποιώ ότι δεν υπάρχει καμιά ανάμνηση που μπορώ να εμπιστευθώ» διαβάζουμε στο βιβλίο).” (Μπουκάλας, "Η Καθημερινή", 5.12.2006)
3. αφήνει στον αναγνώστη μια γεύση απογοήτευσης, καθώς όχι μόνο αντιλαμβάνεται πως ο εμφύλιος δίχασε για δεκαετίες τους Έλληνες, αλλά και πως –ακόμη χειρότερα- αποτέλεσε την αφορμή να επιλυθούν με τον πλέον ειδεχθή και ανέντιμο τρόπο προσωπικές διαφορές.
4. δόσεις χιούμορ και ειρωνείας με την οποία ο συγγραφέας βλέπει πλάγια τα πράγματα και καυτηριάζει το δέος με το οποίο βλέπαμε αυτήν την εποχή

Μειονεκτήματα:
1. η δομή –και λόγω της σκόπιμης αποσπασματικότητας- δεν επιτυγχάνει να παρουσιαστεί σφιχτή και μένει σε πολλά σημεία ξεκρέμαστη.
2. ενώ θα έπρεπε κάθε μαρτυρία να διακρίνεται από τις άλλες με την προσωπική της γλώσσα και έτσι να έχουμε πέρα από τον λόγο του αφηγητή πολλές διαφορετικές ιδιολέκτους, λείπει ένας τέτοιος πολυγλωσσισμός. Διαφωνώ, επομένως, με την Δημητρούλια ("Η Καθημερινή", 3.12.2006), που μιλάει για μπαχτινική διαλογική. Αν υπάρχει, θα έπρεπε να τονίζεται όχι μόνο με τη διαφορά στις απόψεις αλλά και στη γλώσσα. Αν ήταν πιο έντονη αυτή η διαφοροποίηση, θα φαινόταν πιο ορατά η πρώτη εντύπωση (ότι δηλαδή όλα έγιναν βάσει κομματικών διαφορών) και έπειτα θα αναιρούνταν με την ανάδυση της τελικής ερμηνείας.
3. “Ο Δαββέτας είχε μια εξαιρετική ιδέα, την οποία δεν κατόρθωσε, νομίζω, να διαχειριστεί με το πάθος που εκείνη απαιτούσε. Ένα πρωτότυπο θέμα που χρειαζόταν περισσότερη ένταση και ίντριγκα, ώστε να καταδείξει την τραγωδία (ενώ τώρα μιλάμε, απλώς, για δράμα) το σπαραγμό, και, τελικά, την αιτία, που τώρα φαίνεται πολύ «χλωμή» και αδύναμη για να σηκώσει στους ώμους της ένα τέτοιο βάρος.” (many-books.blogspot.com). Συμφωνώ ως προς την ένταση που θα έπρεπε να είναι πιο δυνατή, ενώ τώρα απλώς παρακολουθούμε το βουβό δράμα μιας εποχής που στιγμάτισε όλο β’ μισό του 20ού αιώνα στην Ελλάδα.

Συμπεράσματα: το βιβλίο αξίζει γιατί με ήπια μέσα και λιτούς τρόπους μεταδίδει το αίσθημα της ματαιότητας για αγώνες που δεν ήταν καθόλου ηρωικοί. Η συγγραφή της ιστορίας είναι μια ουτοπία (Σφυρίδης, "διαβάζω", Μάρτιος 2007) και η προσπάθεια να δούμε αντικειμενικά τα γεγονότα προσκρούει σε ιδεολογικές αγκυλώσεις και διαστρεβλώσεις της μνήμης. Το βιβλίο διαβάζεται άνετα –και χάρη στα μικρά του κεφάλαια- χωρίς να υστερεί σε προβληματισμό και εθνικό αναστοχασμό.

Πατριάρχης Φώτιος
24.6.2007

Thursday, June 21, 2007

Cappuccino macchiato: Δημήτρης Μαμαλούκας

Δ. Μαμαλούκας, “Η χαμένη βιβλιοθήκη του Δημήτριου Μόστρα”

Ο Μαμαλούκας επιβεβαιώνει με ένα δεύτερο βιβλίο μεγάλης επιτυχίας –μετά την “Απαγωγή του εκδότη”- ότι ξέρει να δουλεύει την πλοκή και να δένει τα γεγονότα σε ένα άρτιο σύνολο, το οποίο κερδίζει απόλυτα την προσοχή του αναγνώστη. Ο συνδυασμός μυστηρίου και αστυνομικών στοιχείων δράσης με τη βιβλιόφιλη διάθεση μεγάλων έως μανιακών συλλεκτών δίνει ένα έξοχο αμάλγαμα σφιχτής υπόθεσης και ιστορικής περιπέτειας. Η δέση έρχεται να ολοκληρωθεί με σαφή τρόπο και η λύση να μην αφήσει πολλές εκκρεμότητες και αδιέξοδα.
Το έργο δεν είναι ακριβώς αστυνομικό, αφού δεν αναζητούνται οι δολοφόνοι βιαστών (mostri στα ιταλικά), οι οποίοι είναι λίγο πολύ γνωστοί εξ αρχής. Αντίθετα, το βάρος μεταφέρεται στην παράλληλη ιστορία αναζήτησης της περίφημης συλλογής βιβλίων του πραγματικού προσώπου του Δημητρίου Μόστρα. Αφηγηματικά δύο άξονες δένονται εντέλει μεταξύ τους, όπως δένεται το σασπένς με την ιστορική εξιστόρηση. Ο Γ. Ευθυμιάδης στο efthymiades.blogspot.com αναφέρει σχετικά: «Κάθε φορά που επιχειρούσα να εγκαταλείψω το βιβλίο, νά σου στο τέλος του κεφαλαίου ένα «κλείσιμο του ματιού», μια προσήμανση, από αυτές που τινάζουν στον αέρα την ευθύγραμμη αφηγηματική ροή. Και μαζί και τα νεύρα σου! Γιατί ο Μαμαλούκας ξεδιπλώνει το νήμα της αφήγησης γνωρίζοντας πολύ καλά τα αφηγηματικά τρικ που θα κρατήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον σε ένα λογοτεχνικό αφήγημα, πολύ περισσότερο σε ένα αφήγημα που χαρακτηρίζεται από το σασπένς. Γρήγοροι ρυθμοί, κοφτοί διάλογοι, κινηματογραφική ροή, έξοχα μονοπλάνα…»
Ο Μαμαλούκας σε ένα είδος που εύκολα παράγει μπεστ-σέλλερ -με την αρνητική σημασία- καταφέρνει να κερδίσει τον αναγνώστη θετικά, να τον κάνει να μυηθεί στην πλοκή χωρίς να κατέβει σε εύκολες συνταγές και κοινότοπα μοτίβα.
Εκτός από τον Γ. Ευθυμιάδη με εγκωμιαστικά σχόλια μίλησαν για το βιβλίο οι:
book.attack.gr (7.5.2007)
librofilo.blogspot.com (11.5.2007)
anagnostria.blogspot.com (15.5.2007)
annabooklover.wordpress.com (8.6.2007)
ninac.wordpress.com (10.6.2007)
Τ. Δημητρούλια, “Η Καθημερινή”, 17.6.2007
Μ. Θεοδοσοπούλου, “Το Βήμα”, 17.6.2007

Πατριάρχης Φώτιος
21.6.2007

Monday, June 18, 2007

Ανάμικτος χυμός

diavazo.blogspot.com

Το πιο πλούσιο και πυκνογραμμένο ιστολόγιο κλείνει.
Ελπίζω όντως οι λόγοι να είναι προσωπικοί και ...όχι άλλοι. Να μην οφείλεται δηλαδή σε πιέσεις ή άλλου είδους μαρκαρίσματα. Η απώλεια σε ενημερωτικό και βιβλιοπαρουσιαστικό επίπεδο είναι μεγάλη -κι αυτό δεν είναι σχήμα λόγου.
Προσωπικά δεν συμφωνούσα με πολλά απ' όσα έγραφε. Αυτό δεν με εμποδίζει να δω ότι με την παρουσία του η μπλογκόσφαιρα ήταν πιο πολύμορφη, πλούσια, δυναμική, ανανεωτική, αποφασιστική... Οι καταχωρίσεις του είχαν άποψη, οι απόψεις του είχαν απήχηση, οι ειδήσεις του είχαν ζουμί.
Αν δεν ξανανοίξει -προσωπικά θα ήθελα να επιστρέψει-, ας αναπτυχθούν δυνάμεις στα βιβλιόφιλα μπλογκ που θα δώσουν στον χώρο ουσία.

Πατριάρχης Φώτιος
18.6.2007

Saturday, June 09, 2007

Χυμός καρπούζι-πεπόνι

Η δημοκρατία της πλατιάς μάζας και τα βραβεία

Η παρακάτω είδηση βάζει νερό στον μύλο του προβληματισμού μας γύρω από το αρχαιόθεν διατυπωμένο θέμα "ποιος είναι κατάλληλος να αξιολογεί το έργο τέχνης, οι ειδικοί ή το ευρύ κοινό;".
"Η ΑΛΥΣΙΔΑ βιβλιοπωλείων Waterstone διοργάνωσε στη Βρετανία ψηφοφορία για το καλύτερο βιβλίο των τελευταίων 25 χρόνων. Ε, λοιπόν, πρώτο ψηφίστηκε από τους πελάτες της ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος της Τζόαν Ρόουλινγκ. Τώρα αυτό είναι δημοκρατία ή δικτατορία της πλειοψηφίας; Όχι ότι το βιβλίο αυτό είναι κακό, μια χαρά είναι, αλλά με ποιο κριτήριο είναι το καλύτερο των τελευταίων 25 χρόνων; Ακολούθησαν: Οι γυναίκες του ταξιδευτή (Όντρεϊ Νιφενέγκερ), Το αστέρι του Βορρά (Φίλιπ Πούλμαν), Βirdsong (Σεμπάστιαν Φοκς), Κώδικας Ντα Βίντσι (Νταν Μπράουν), Η Σκιά του Ανέμου (Κάρλος Ρουίζ Ζαφόν), Αναμνήσεις μιας γκέισας (Άρθουρ Γκόλντεν), Η Μυστική Ιστορία (Ντόνα Ταρτ), Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι (Λουί ντε Μπερνιέρ), Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα (Μαρκ Χάντον). ΟΙ ΠΕΛΑΤΕΣ ψήφισαν από μία λίστα εκατό βιβλίων που κατάρτισαν τα ίδια τα βιβλιοπωλεία της αλυσίδας, οπότε το αποτέλεσμα είναι σχετικό. Ακόμη κι έτσι, όμως, το Όνομα του Ρόδου του Έκο είναι μόλις 21ο, γεγονός που δείχνει και τον βρετανοκεντρισμό του συγκεκριμένου κοινού, καθώς και το πόσο επηρεάζεται πια από την εκδοτική επικαιρότητα. Στα έξι πρώτα βιβλία σε ψήφους, τα τέσσερα είναι των τελευταίων τριών ετών. Από τα δέκα πρώτα που ψήφισαν οι Βρετανοί, τα εννέα κυκλοφορούν και στην Ελλάδα (πέντε από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και τέσσερα από τις Εκδ. Λιβάνη!). Το μόνο που δεν έχει μεταφραστεί είναι το Βirdsong, αν και πρόκειται για το τρίτο βιβλίο μιας τριλογίας που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα (Ωκεανίδα). " (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 9.6.2007)
Όσο επικρατούν τα best-sellers, όσο η αγορά χειραγωγείται από το μάρκετινγκ του ονόματος, όσο το βιβλίο προβάλλεται ως καταναλωτικό αγαθό μίας χρήσεως, τόσο θα βλέπουμε να επιπλέουν οι φελλοί (όχι κατ' ανάγκη τα κακά, κάτι χειρότερο τα μέτρια βιβλία).
Πατριάρχης Φώτιος
9.6.2007

Wednesday, June 06, 2007

Χυμός μανταρίνι: Κρατικά βραβεία λογοτεχνίας

Κρατικά βραβεία για το έτος 2005

Και ποιος ασχολείται; Ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας, που αφορούν σε βιβλία με έτος έκδοσης το 2005!!!!:
- ΒΡΑΒΕΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ: Τάσος Γαλάτης, «Ανιπτόποδες και σφενδονήτες», Εκδ. Γαβριηλίδης.
- ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΙΗΓΗΜΑΤΟΣ: Γιάννης Καισαρίδης, «Μισάντρα», Εκδ. Κέδρος.
- ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΟΣ: Αθηνά Κακούρη, «Θέκλη», Εκδ. Εστία.
- ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΟΚΙΜΙΟΥ-ΚΡΙΤΙΚΗΣ: Αγγέλα Καστρινάκη «Η λογοτεχνία στην ταραγμένη δεκαετία 1940-1950», Εκδ. Πόλις.
- ΒΡΑΒΕΙΟ ΧΡΟΝΙΚΟΥ-ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ: Χρήστος Σαμουηλίδης, «Γιαννούλης Χαλεπάς», Εκδ. Εστία.
- ΜΕΓΑΛΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ: Τηλέμαχος Αλαβέρας για το σύνολο του έργου του.

Πολύ σκουριασμένες επιλογές, βγαλμένες από τη ναφθαλίνη. Ειδικά για τον Τηλέμαχο Αλαβέρα, έδειξε ότι τιμούμε όχι το έργο αλλά την επετηρίδα, αφού την αξία του την ξέρουν μόνοι οι ιστορικοί της νεοελληνικής λογοτεχνίας και κανείς άλλος. Οι εφημερίδες ήταν λιτές: Καθημερινή: “Με εξαίρεση ένα δύο βραβεία, η επιτροπή κινήθηκε σε απολύτως συμβατική κατεύθυνση και ως προς τα πρόσωπα και ως προς τα έργα.” (5.6.2007). Έθνος: “Οι περισσότερες επιλογές της κριτικής επιτροπής, όλες κατά πλειοψηφία, μάλλον «οφειλή» σε παλιότερα ονόματα μπορούν να θεωρηθούν.” (Δ. Ρουμπούλα, 6.6.2007). Τα Νέα: “Ο χρόνος, είτε αφορά τη λογοτεχνική ανασύνθεση του παρελθόντος (Αθηνά Κακούρη) είτε την επιστημονική ανασύνθεση της λογοτεχνίας μιας παλαιότερης περιόδου (Αγγέλα Καστρινάκη), είτε έχει να κάνει με τη γήρανση και τη διαδρομή που έχει διανυθεί στην περίοδο μιας ζωής (Γιάννης Καισαρίδης) είτε ακόμη με τη μορφή της αποκατάστασης μιας ιστορικής προσωπικότητας που στην εποχή της αδικήθηκε και περίμενε πολύ μέχρι να δικαιωθεί (Χρήστος Σαμουηλίδης), αποτελεί την κοινή συνισταμένη των επιλογών της κριτικής επιτροπής που ανακοίνωσε χθες τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία.” (Μ. Πιμπλής, 5.6.2007)
Θυμίζω για την ιστορία την επιτροπή: Πρόεδρος: Μαστροδημήτρης Παναγιώτης, Αντιπρόεδρος: Κοπιδάκης Μιχάλης, Μέλος: Ανδρειωμένος Γεώργιος, Μέλη: Σαμουήλ Αλεξάνδρα, Μπουρναζάκης Κώστας, Καπάνταη Ισμήνη, Σοφιανός Κώστας, Λάζαρης Νίκος, Κέζα Λώρη.
Πατριάρχης Φώτιος
6.6.2007

Sunday, June 03, 2007

Καφές με κέικ: αστυνομική λογοτεχνία

“Ελληνικά εγκλήματα”
Κλείνει φέτος μια εικοσαετία αναγέννησης της αστυνομικής λογοτεχνίας εν Ελλάδι και ο Ανταίος Χρυσοστομίδης συνέλεξε σε έναν τόμο 10 φρέσκα διηγήματα ισάριθμων συγγραφέων. Το διήγημα αστυνομικού αινίγματος αναπτύσσεται παράλληλα με το μυθιστόρημα, καθώς μέσα σε λίγες σελίδες μπορεί να οργανωθεί η δέση και η λύση του φόνου και της σύλληψης του δράστη.
Αφήνω το βιβλίο στη διάθεση του αναγνώστη και κάνω μια σύντομη αναδρομή σ’ αυτά τα 20 χρόνια, μέσα στα οποία η αστυνομική λογοτεχνία εγκατέλειψε το περιθώριο της παραλογοτεχνίας και πέρασε στα σαλόνια της κριτικής και της αναγνωστικής απόλαυσης. Σ’ αυτές τις δύο δεκαετίες αναδείχθηκαν συγγραφείς, όπως ο δικαίως πολυμεταφρασμένος Πέτρος Μάρκαρης, ενώ πολλά έργα έχουν καταθέσει και ο Φίλιππος Φιλίππου, ο Ανδρέας Αποστολίδης, ο Πέτρος Μαρτινίδης και φυσικά οι παλαιότερες Αθηνά Κακούρη και Τιτίνα Δανέλλη. Από κοντά ο Δημήτρης Μαμαλούκας, η Μαρλένα Πολιτοπούλου, ο Τόλης Νικηφόρου, ο Αργύρης Παυλιώτης, ο Γιάννης Ράγκος, ο Αύγουστος Κορτώ κ.ά. Ξεχωρίζω ιδιαίτερα τον Θοδωρή Καλλιφατίδη, ο οποίος διατηρεί το σασπένς και τον στοχασμό σε παράλληλα επίπεδα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα του αστυνομικού μυθιστορήματος είναι η μονόπλευρη ανάπτυξη μιας ορθολογικής πλοκής χωρίς συχνά το κοινωνικό ή ψυχολογικό υπόβαθρο που αναβάθμισε το είδος. Έτσι, πολλοί πεζογράφοι στήνουν μια έξυπνη πλοκή, διαμορφώνουν τις συνθήκες δέσης και λύσης, οδηγούν τον αναγνώστη στην πλάνη και μετά με αιτιώδεις συλλογισμούς τον βγάζουν από τον λαβύρινθο και του παρουσιάζουν την πειστική λύση. Αλλά αυτό δεν φτάνει. Το σύγχρονο αστυνομικό είδος έχει μετατραπεί, όπως εύστοχα έχουν πει πολλοί, σε κοινωνικό μυθιστόρημα, καθώς ασκεί κριτική στη σημερινή κοινωνία. Επομένως, το έγκλημα είναι απλώς η αφορμή για την ακτινογραφία της κοινωνικής σήψης, την αποκάλυψη των βρώμικων κυκλωμάτων της αστυνομίας, των μίντια, της πολιτικής, της τρομοκρατίας κ.ά. Έτσι, ο αναγνώστης πέρα από το ενδιαφέρον για τον δράστη προβληματίζεται, αφυπνίζεται, συνειδητοποιεί τα τρέχοντα προβλήματα και δεν διαβάζει απλώς μια ευχάριστη ιστορία.
Το αστυνομικό μυθιστόρημα όσο εμβαθύνει αισθητικά και ανατέμνει κοινωνικά μπορεί να σταθεί επάξια δίπλα στα άλλα είδη. Αλλιώς θα ξαναγυρίσει στην ανυποληψία της παραλογοτεχνίας των εύκολων μοτίβων.

Πατριάρχης Φώτιος
3.6.2007

Friday, June 01, 2007

Κονιάκ: Για την Αμαλία

Για την Αμαλία
Έγραψα πρόσφατα ότι δεν πρέπει να κλεινόμαστε στην ησυχία της βιβλιοανάγνωσής μας, αλλά να χρησιμοποιούμε τη λογοτεχνία ως εφαλτήριο για να δούμε καθαρότερα τη ζωή.
Λοιπόν, μνήμη Αμαλίας σήμερα.

«Ο ασθενής έχει το δικαίωμα του σεβασμού του προσώπου του και της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς του»(σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 47 του Ν. 2071/ 1992)«Να γίνουν εξαίρεση οι αλμπάνηδες ρε παιδιά, όχι ο κανόνας...»(Αμαλία Καλυβίνου, 1977-2007)
Από την ηλικία των οκτώ ετών, η Αμαλία ξεκίνησε να πονάει. Παρά τις συνεχείς επισκέψεις της σε γιατρούς και νοσοκομεία, κανένας δεν κατάφερε να διαγνώσει εγκαίρως το καλόηθες νευρίνωμα στο πόδι της. Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, η Αμαλία έμαθε ότι το νευρίνωμα είχε πια μεταλλαχθεί σε κακόηθες ινοσάρκωμα.

Για τα επόμενα πέντε χρόνια η Αμαλία είχε να παλέψει όχι μόνο με τον καρκίνο και τον ακρωτηριασμό, αλλά και με την παθογένεια ενός Εθνικού Συστήματος Υγείας που επιλέγει να κλείνει τα μάτια στα φακελάκια και επιμένει να κωλυσιεργεί με παράλογες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Πέρα από τις ακτινοβολίες και τη χημειοθεραπεία, η Αμαλία είχε να αντιμετωπίσει την οικονομική εκμετάλλευση από γιατρούς που στάθηκαν απέναντί της και όχι δίπλα της. Πέρα από τον πόνο, είχε να υπομείνει την απληστία των ιδιωτικών κλινικών και την ταλαιπωρία στις ουρές των ασφαλιστικών ταμείων για μία σφραγίδα.
Η Αμαλία άφησε την τελευταία της πνοή την Παρασκευή 25 Μαϊου 2007. Ήταν μόλις 30 ετών.
Πριν φύγει, πρόλαβε να καταγράψει την εμπειρία της και να τη μοιραστεί μαζί μας μέσα από το διαδικτυακό της ημερολόγιο. Στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://fakellaki.blogspot.com, η νεαρή φιλόλογος κατήγγειλε επώνυμα τους γιατρούς που αναγκάστηκε να δωροδοκήσει, επαινώντας παράλληλα εκείνους που επέλεξαν να τιμήσουν τον όρκο που έδωσαν στον Ιπποκράτη. Η μαρτυρία της συγκίνησε χιλιάδες ανθρώπους, που της στάθηκαν συμπαραστάτες στον άνισο αγώνα της μέχρι το τέλος.

«Ο στόχος της Αμαλίας ήταν να πει την ιστορία της, ώστε μέσα απ' αυτήν να αφυπνίσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους και συνειδήσεις. Κυρίως ήθελε να δείξει ότι υπάρχουν τρόποι αντίστασης στην αυθαιρεσία και την εξουσία των ασυνείδητων και ανάλγητων γιατρών, αλλά και των γραφειοκρατών υπαλλήλων του συστήματος υγείας.»
(Δικαία Τσαβαρή και Γεωργία Καλυβίνου - μητέρα και αδελφή της Αμαλίας)
Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 77 του Ν. 2071/ 1992, θεωρείται πειθαρχικό παράπτωμα για τους γιατρούς του Ε.Σ.Υ:
«Η δωροληψία και ιδίως η λήψη αμοιβής και η αποδοχή οποιασδήποτε άλλης περιουσιακής παροχής, για την προσφορά οποιασδήποτε ιατρικής υπηρεσίας»
Η Αμαλία Καλυβίνου αγωνίστηκε για πράγματα που θεωρούνται αυτονόητα σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Δυστυχώς δεν είναι και τόσο αυτονόητα στην Ελλάδα. Συνεχίζοντας την προσπάθεια που ξεκίνησε η Αμαλία, διαμαρτυρόμαστε δημόσια και απαιτούμε:
ΝΑ ΠΑΡΘΟΥΝ ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΩΣΤΕ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΤΑ ΦΑΚΕΛΑΚΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΙΣΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΦΕΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ
ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΙΟ ΕΥΕΛΙΚΤΟΣ Ο ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΗ ΘΡΗΝΗΣΟΥΜΕ ΞΑΝΑ ΘΥΜΑΤΑ ΕΞΑΙΤΙΑΣ ΧΡΟΝΟΒΟΡΩΝ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ
ΝΑ ΕΠΙΒΛΗΘΕΙ ΑΥΣΤΗΡΟΤΕΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΗ ΔΙΑΠΛΟΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΟΥ
ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΟΙ ΑΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΤΕΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΕΙ ΣΥΝΕΧΗΣ ΚΑΙ ΑΡΤΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΤΟΥ Ε.Σ.Υ.
ΝΑ ΚΑΘΙΕΡΩΘΕΙ Η ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΣ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΠΙΣΠΕΥΔΕΤΑΙ Η ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΑΣ ΠΑΨΕΙ ΠΛΕΟΝ Η ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ ΤΩΝ ΚΥΒΕΡΝΩΝΤΩΝ, ΠΟΥ ΠΡΟΤΙΜΟΥΝ ΝΑ ΛΑΔΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΓΙΑΤΡΟΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑ ΝΑ ΑΜΕΙΒΟΝΤΑΙ ΑΞΙΟΠΡΕΠΩΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ.
ΟΧΙ ΑΛΛΑ ΦΑΚΕΛΑΚΙΑ
ΟΧΙ ΑΛΛΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ
ΟΧΙ ΑΛΛΟΣ ΕΜΠΑΙΓΜΟΣ
ΔΙΚΑΙΟΥΜΑΣΤΕ ΔΩΡΕΑΝ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ. ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ.Την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να δώσετε φακελάκι, μην το κάνετε. Προτιμήστε καλύτερα να κάνετε μια δωρεά. Η τελευταία επιθυμία της Αμαλίας ήταν η ενίσχυση της υπό ανέγερση Ογκολογικής Μονάδας Παίδων.(Σύλλογος Ελπίδα, τηλ: 210-7757153, e-mail: infο@elpida.org, λογαριασμός Εθνικής Τράπεζας: 080/480898-36, λογαριασμός Alphabank: 152-002-002-000-515. Θυμηθείτε να αναφέρετε ότι η δωρεά σας είναι "για την Αμαλία"). ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΦΙΛΩΝ ΤΗΣ ΑΜΑΛΙΑΣ