Friday, May 04, 2012

“Πασαδόροι και βαστάζοι” της Αθηνάς Κακούρη

Μια διακοπή ρεύματος διαρκείας μπορεί να ξαναφέρει στο προσκήνιο τη χαμένη γοητεία της αφήγησης, σαν από εποχές όπου ο παραμυθάς ή ο αοιδός ήταν ο ψυχαγωγός, ο δημοσιογράφος, ο σόουμαν μιας άλλης εποχής.  


Πατρινός καφές:
Αθηνά Κακούρη
“Πασαδόροι και βαστάζοι”
εκδόσεις Καστανιώτης
2011 

Μυθιστόρημα ανακύκλωσης 

            Το βρήκα εξαιρετική ιδέα. Και μάλιστα από μια ογδοντατετράχρονη συγγραφέα που, υποτίθεται, δεν έχει τόσο φρέσκες ιδέες. Ένα μυθιστόρημα συντεθειμένο από «ανακυκλώσιμα» υλικά, όχι με τον    δ ι α κ ε ι μ ε ν ι κ ό    τρόπο άλλων αλλά με τον πρωτότυπο    α ν α κ υ κ λ ω τ ι κ ό   τρόπο της Κακούρη. Η συγγραφέας, που λέτε, πήρε παλιά διηγήματά-της, που είχαν δημοσιευτεί σε διάφορα περιοδικά και εφημερίδες από τη δεκαετία του ΄70 έως σήμερα, και τα ξαναέχυσε στο καλούπι ενός μυθιστορήματος. Ένα κολλάζ διηγημάτων που συρράφτηκαν σε μια μυθιστορηματική ιδέα, μέσα στην οποία αυτά διατηρούν εν μέρει την αυτονομία-τους αλλά ταυτόχρονα συσσωματώνονται στην λογική της παρέας που λέει ιστορίες σε μια Αθήνα που έχει διαρκή διακοπή ρεύματος και οι κάτοικοί-της αποκομμένοι από την τηλεόραση και άλλες ηλεκτροεθιστικές εξαρτήσεις ανακαλύπτουν ξανά τη χαρά της προσωπικής διήγησης σε ένα ακροατήριο που αντιδρά live (!) και μετατρέπεται διαδοχικά από ακροατής σε αφηγητή και τανάπαλιν. Αυτήν την ιδέα την χρησιμοποίησε και ο Βαγγέλης Αυδίκος στο βιβλίο-του “Η κίτρινη ομπρέλα”.
            Η ιδέα της Κακούρη είναι, απ’ όσο ξέρω, μοναδική! Αντί να εκδώσει τα αθησαύριστα διηγήματά-της σε έναν ενιαίο τόμο, αποφάσισε να τα ρετουσάρει και να τα χρησιμοποιήσει ως καμβά του νέου-της μυθιστορήματος. Ανακύκλωση ιστοριών που ξαναχρησιμοποιούνται, με την παλαιική-τους γλώσσα, με την αύρα της εποχής στην οποία γράφτηκαν, με την αστυνομική-τους δράση ή με την αισθηματική-τους εσάνς, με το σύντομο ή εκτενή κείμενό-τους, με την σφραγίδα της αλλοτινής-τους ζωής. Και τώρα, μια καλή κοπτοραπτού που ξέρει να αφηγείται και ξέρει να ελίσσεται έρχεται να πάρει τα “ρετάλια”, που χάθηκαν σε έντυπα εδώ κι εκεί, και να τους ξαναδώσει ζωή.
            Ως ιδέα το «μυθιστόρημα ανακύκλωσης» μπορεί να γίνει μόδα!
            Ως εκτέλεση μπορούμε να είμαστε πιο συγκρατημένοι. Τα διηγήματα της συγγραφέως διακρίνονται από μια υποβλητική ατμόσφαιρα και από αφηγηματική άνεση. Φυσικά υπάρχουν και αντιρρήσεις. Βρήκα εξαιρετική γραφή αλλά όχι πάντα την κορύφωση που ζητούσα, συνάντησα ατμόσφαιρα και κλίμα αλλά όχι πάντα το συγκινησιακό φορτίο που θα με ερεθίσει, είδα ζωντανές σκηνές αλλά όχι πάντα το επίκαιρο πλαίσιο που θα έκαναν διαχρονικά όσα διάβαζα. Ωστόσο, μπορεί κανείς να δει ένα φιλοσοφικό, ή καλύτερα ένα στοχαστικό υπόστρωμα, καθώς σε πολλά ένα δίλημμα, μια υπαρξιακή αναζήτηση, μια αμφιβολία για το ποια άποψη έχει δίκιο δίνει στο κείμενο μια βαθύτητα που ξεπερνά την υπόθεση, η οποία λειτουργεί πιο πολύ σαν υποπόδιο.
            Από την άλλη, στο όλο δέσιμο, παρόλο που η Κακούρη έχει δείξει εξαιρετική μαεστρία στις μεταβάσεις, αφήνει το όλο εγχείρημα στο επίπεδο ενός σπονδυλωτού μυθιστορήματος. Κι αν δεν ξέραμε ότι είναι μια συρραφή διηγημάτων, μπορεί να το βλέπαμε με άλλο μάτι, αλλά τώρα καρφώνουμε τη ματιά-μας στις ραφές και μας κακοφαίνεται.
            Το συνολικό αποτέλεσμα ωστόσο είναι πολύ θετικό, γιατί διαβάζουμε μερικά καλά διηγήματα που αποπνέουν παλαιικότητα αλλά όχι μούχλα, στρωτή γραφή και ταυτόχρονα σύγχρονους προβληματισμούς, όπως η ταυτότητα, ο ρόλος της γυναίκας κ.ο.κ., και συνάμα κοιτάζουμε την ανακύκλωση να αποβαίνει ένα πολύ γόνιμο πείραμα.
[Πρωτοδημοσιεύτηκε στο In2life]
Πατριάρχης Φώτιος

7 comments:

Pellegrina said...

εμενα παλι δεν μου φαίνεται και τοσο μοναδική ως ιδέα, λογικά πολλοί συγγραφείς θα την ειχαν για παλιά έργα τους (Να τα ανακυκλώσουν). ισως της Κακούρη ειναι το πρωτο που φτανει στο τυπογραφείο και αποτεείται από αλλα που ηεπίσης ειχαν φτασει στο τυπογραφειο, Δηλαδή, όποτε ειχαμε σπονδυλωτό βιβλίο (εχουμε πολλά), πού ξερουμε οτι δεν ειναι συρραφή από παλιά τους; Απλώς δεν θα ειχαν εκδοθεί. Νομιζω οτι μπερδεύεις τη συγγραφή με την έκδοση, αλλα σωστα: η πρωτοτυπία, και η ολη ιστορια της λογοτεχνίας, κρίνεται βεβαίως με βαση το τι δημοσιοποιείται! (για αυτο εγω ο,τι γραφω το δημοσιοποιω, α μ έ σ ω ς! για να βρισκεται αμεσως "εκεί εξω', στην ουράνια δικτύοσφαιρα!)

υγ: θεωρώ απαράδεκτη αγενεια να διορθώνω γλωσσικά λαθη, αλλα επειδη τα κέιμενα σου μένουν επίσης στην ουράνια δικτυόσφαιρα κι αρα εχεις ευθύνη απέναντι στον -όποιο- ελληνομαθή του ..22ου αιώνα, ξαναδιάβασε και θα το βρεις..(Αν δεν το εχεις βρει..)

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Γιατί ψάχνω το γλωσικό λάθος και δε μιλώ για το εγχείρημα της Κακούρη;;Εξαιρετική ιδέα, μου αρέσει για κάποιο λόγο και ο τίτλος...

Θεοδώρα Βαγιώτη (Filoteo) said...

Και πάει αλυσίδα το πράγμα..."γλωσσικό" βεβαίως βεβαίως

Pellegrina said...

αν δεν το βρισκετε ουτε κανενας αλλος θα το βρει, οπότε δεν χρειαζεται να το πω

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
στο λίγο που το έψαξα βρήκα ένα σημείο που έχρηζε αλλαγής και προς τιμή της υπόδειξης το μάρκαρα με μοβ χρώμα. Αν έχεις βρει κι άλλο, πράγμα που είναι πολύ πιθανό, υπόδειξέ-το, αν θέλεις. Ούτως ή άλλως δεν είναι κακό να "διορθώνει κανείς (σημαντικά) γλωσσικά λάθη", αρκεί να μη λέει: "Εδώ δεν ξέρεις τη γλώσσα, θέλεις, στραβάδι, να ασχοληθείς και με την παρουσίαση της λογοτεχνίας" ή "Δεν κοιτάς τα χάλια-σου που δεν ξέρεις να μιλάς, θέλεις και να σχολιάζεις τους άλλους" και άλλα ωραία...
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Από την άλλη, η ανακύκλωση αναφέρεται φυσικά σε δημοσιευμένο υλικό και όχι σε υλικού του συρταριού. Το κείμενο βγήκε, δημοσιεύτηκε σε ένα περιοδικό λ.χ., έκανε τον κύκλο-του και τώρα λιώνεται (ανακριβές αυτό) και εντάσσεται σε μια ευρύτερη ενότητα, σαν κάτι γλυπτά φτιαγμένα από ανακυκλώσιμα υλικά.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Οχι βεβαια, δεν ειναι αυτο