Thursday, October 22, 2009

Με ολίγη ή ναι και όχι: Μαρλένα Πολιτοπούλου


“Η μνήμη της πολαρόιντ”
εκδόσεις Μεταίχμιο
2009

       Τι μπορεί να μας προσφέρει ένα ακόμη μυθιστόρημα για τον Εμφύλιο; Πώς μπορεί να δέσει η ιστορική μνήμη με το αστυνομικό αίνιγμα; Είναι δυνατόν να κρατηθεί το ενδιαφέρον με την ταχύτητα της αστυνομικής δράσης και ταυτόχρονα να εγερθεί ο προβληματισμός πάνω στις διαμάχες του παρελθόντος που σημαίνει στοχασμό και αναθεώρηση;
      Πώς μπορεί κανείς να πραγματευθεί τον Εμφύλιο; α) με ένα αμιγώς ιστορικό μυθιστόρημα που αναφέρεται στην περίοδο εκείνη, β) με ένα μυθιστόρημα-μαρτυρία που αναμοχλεύει εκ των υστέρων βιώματα ζώντων.
Η Πολιτοπούλου, που είναι γνωστή για τα αστυνομικά-της μυθιστορήματα και διηγήματα, επιλέγει έναν άλλο τρόπο, πιο επίκαιρο αισθητικά και πιο κοντά στις αναζητήσεις του Έλληνα αναγνώστη του 2009. Τώρα επιχειρεί να συγγράψει ένα πολύ πιο απαιτητικό κομμάτι, το οποίο συνδυάζει αστυνομική και ιστορική έρευνα, παρόν και παρελθόν, σύγχρονη ζωή και παλαιικές σκέψεις. Κατά τη γνώμη-μου το καταφέρνει αρκετά καλά.

        Αφενός στήνει την όλη πλοκή πάνω σε τρία χρονικά επίπεδα: το 2006, όπου ο γιος παλαιού αστυνόμου βρίσκει τα αρχεία με τις ανεξερεύνητες υποθέσεις, μία εκ των οποίων αναφέρεται στο 1976. Τότε σκοτώνεται σε σήραγγα στο Πήλιο παλαιός δεξιός, ο οποίος δούλευε ως μάγειρας στο σπίτι αριστερών. Η ιστορία βέβαια έχει προϊστορία από τα χρόνια του Εμφυλίου, και συγκεκριμένα το 1946. Έτσι με δύο τριαντακονταετίες γεφυρώνεται όλη η μεταπολεμική περίοδος και οι επιπτώσεις της «αδελφικής» σύρραξης που συγκλονίζει ακόμα και σήμερα την ελληνική ιστορία.
        Αυτού του είδους πλέον τα μυθιστορήματα δεν αναζητούν ευθύνες στην αριστερή ή στη δεξιά παράταξη: αφήνουν την αίσθηση ότι όλοι έκαναν τα δικά-τους λάθη και δεν έχει πια αξία να μένουμε μονόπλευρα στη μία ή στην άλλη αλήθεια. Αυτό βέβαια μέχρι ενός σημείου είναι λήθη, μέχρι ενός σημείου αμνηστία και μέχρι ενός σημείου ισοπέδωση. Ας τα βρουν οι ιστορικοί αυτά…

        «Η μνήμη της πολαρόιντ» εστιάζει στα μικρά ανθρώπινα δράματα, κυρίως των παιδιών που έμειναν ορφανά και ο αφανής θείος Γιώργης ανέλαβε κρυφά απ’ όλους, με κίνδυνο τη δική-του υπόληψη, να τα σώσει με μελετημένες υιοθεσίες, ενώ όλοι είχαν πλέον την εντύπωση πως είχε πάψει να έχει οποιαδήποτε κομματική δράση και κοιτούσε μόνο την καλοπέρασή του. Έτσι, πίσω από το αστυνομικό μυστήριο και την ιστορική αναμόχλευση, το κέντρο του έργου είναι το παιδί, το παιδομάζωμα, οι παιδουπόλεις, η Αφρική και η τύχη των παιδιών εκεί. Αλλά και το τέχνασμα με τη διπλή ταυτότητα, μάλλον τις πολλαπλές διπλές ταυτότητες, αποβαίνει αποτελεσματικό, καθώς το τέλος, παρόλο που δεν το αναμένουμε με αγωνία, έρχεται βάσει σαφών οργανωτικών κατευθύνσεων.
        Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο έργο, που αφήνει τον αναγνώστη με την πληρότητα μιας ανάγνωσης πέρα από την επιφάνεια του αστυνομικού και την βαρύτητα του πολιτικού.
Πατριάρχης Φώτιος

11 comments:

anagnostria said...

Συμφωνώ με τα σχόλιά σου, αγαπητέ Πατριάρχη, αν και στη δική μου παρουσίαση πριν από λίγο καιρό βρήκα κάποιες αδυναμίες στο έργο.

Pellegrina said...

Εγώ τώρα ζηλεύω! θέλω να πω,απο την παρουσίαση, μου ακούγεται το είδος του βιβλίου που θα ήθελα να εχω γράψει!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Φίλη Anagnostria,
το βασικό μειονέκτημα που αναφέρεις είναι η πληθώρα προσώπων με αποτέλεσμα να χάνεται ο αναγνώστης καθώς διαβάζει. Η αλήθεια είναι ότι δεν θυμάμαι τι εντύπωση μου άφησε όταν το διάβαζα (αν ήμουν ή όχι σε σύγχυση), αλλά πολλά βιβλία έχουν μπροστά κατάλογο με τα ονόματα ως χάρτη του κειμένου. Ούτως ή άλλως στο προκείμενο έργο, η αστυνομική πλοκή είναι η πρόφαση, ενώ ο στόχος είναι η τοιχογραφία του εμφυλίου. Ακόμα περισσότερο επειδή οι χαρακτήρες έρχονται και επανέρχονται ανασυντίθεται το παζλ με αλληλοσυμπληρώσεις.
Από την άλλη, κι εγώ νευριάζω σε ένα βιβλίο, όταν δεν μπορώ να ξεδιαλύνω τι γίνεται με τα πρόσωπα και ψάχνομαι.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μεγάλη κουβέντα, Pellegrina,
αυτό που είπες. Κι αν διαβάζοντάς το ανακαλύψεις τον εαυτό-σου, ζηλεύεις και θαυμάζεις μαζί για αυτό που έγραψε άλλος αντί για σένα; Περίεργη αίσθηση.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

σχήμα λόγου το "ζηλεύω"! Εννοω μου ακούγεται το στυλ που μου αρέσει να γράφω, και μαλιστα δεν εννοώ μόνο το αποτέλεσμα, αλλά και τη διαδικασία.

Vivi G. said...

Οι αναγνώσεις μου στο είδος είναι λιγοστές, Τσάντλερ, Χάμετ και περιστασιακά κάποιοι ακόμη για την ραστώνη των καλοκαιριών.
Αναρωτιόμουν λοιπόν,πριν το ξεκινήσω,κατά πόσον ένα ελληνικό αστυνομικό μυθιστόρημα
με πολιτική ατμόσφαιρα και ήρωες,που κουβαλάνε τα πάθη ενός εμφύλιου και τους στοιχειώνουν τριάντα κι εξήντα χρόνια μετά,είναι δυνατόν να αγγίξει εμένα ή οποιονδήποτε.
Κι όμως η Πολιτοπούλου με κέρδισε και με το θέμα και με το γράψιμό της και επειδή προφανώς έχει δουλέψει πολύ πάνω στο ιστορικό της υπόβαθρο την τιμά, που τόλμησε να επιλέξει αυτό το παρελθόν, χωρίς να το λιβανίζει,ως φόντο της ιστορίας της.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Vivi,
πάλι συμφωνούμε. Ο εμφύλιος έχει τόσο φορεθεί στη σύγχρονη πεζογραφία μας που μου προκαλεί πλέον κορεσμό. Αλλά (μάλλον όταν το διάβασα δεν ήξερα προκαταβολικά το θέμα) το βιβλίο αυτό δεν αναδεικνύει πολιτικές ακρότητες ή ευθύνες, μα πιο πολύ κοινωνικές παραμέτρους και προσωπικά δράματα αλλά και ηρωισμούς.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=94875

Άρθρο σχετικό της Χρύσας Σπυροπούλου στη χτεσινή Ελευθεροτυπία

Κατερίνα Μαλακατέ said...

Θα κάνω σχόλιο, αν και δεν το δικαιούμαι γιατί δεν έχω διαβάσει το βιβλίο. Αλλά νισάφι πια με τον Εμφύλιο. Οποία έμπνευσις και πρωτοτυπία.... αφού απορώ, πώς το σκέφτηκε....

Pellegrina said...

Κι όμως είναι πάντα ένα θέμα που μπορεί να δώσει πολλά στη λογοτεχνία. Η Καθημερινή σήμερα έχει ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο για τον Αλέξη Πάρνη, τον οποίο ομολογώ ελάχιστα και αμυδρά είχα ακουστά. Το νέο του μυθιστόρημα θα λέγεται "Η Οδύσσεια των διδύμων" και φαίνεται, από τον τίτλο τουλάχιστον, πολύ σχετικό με το "Ψυχή βαθιά'.
Πάντως νομίζω ότι ο Εμφύλιος θα ανανεωθεί λογοτεχνικά παό τις νεότερες γενιές, αυτές που τώρα λένε "ουφ, δεν μπορώ άλλο". Είτε το θέλουμε είτε όχι έχει διαμορφώσει τη συνείδηση του νεοέλληνα..

Anonymous said...

Χαίρομαι που γίνεται λόγος για το βιβλίο που διαβάζω αυτόν τον καιρό.Εχω να σχολιάσω, ότι είναι καλογραμμένο. Δεν βρίσκω συχνά καλογραμμένα ελληνικά αστυνομικά-εκτός απο αυτά του Μάρκαρη!!!Θα συμφωνήσω με το γεγονός ότι εμπλέκονται πολλά πρόσωπα στην ιστορία.Εμένα λίγο με κούρασε αυτό, γιατί αργεί η ροή!!!Ωστόσο, είναι καλό και θα σας πω πάλι,όταν το ολοκληρώσω!!!Τα σέβη μου και συγχαρητήρια για τη σελίδα σας!!!