Σταυρούλα Σκαλίδη“Προδοσία και εγκατάλειψη”
εκδόσεις Πόλις
2008
Φιλότιμη προσπάθεια. Το πρωτόλειο της δημοσιογράφου και μπλόγκερ αποτελεί μια ενδιαφέρουσα απόπειρα για λογοτεχνική σταδιοδρομία.
Καταρχάς, παρατηρεί κανείς ότι η συγγραφέας έχει το ύφος… Άλλοτε κοφτό, με μικρές κύριες προτάσεις, στακάτο που ακολουθεί τον τρόπο σκέψης του αφηγητή κι άλλοτε πιο στοχαστικό, πιο βαθύ. Καμιά αστοχία, καμιά αμηχανία στις επιλογές της. Όλα γραμμένα με στόφα λογοτέχνη που ξέρει να τιθασεύει τη γλώσσα του.
Ο αναγνώστης σε μεγάλο διάστημα της ανάγνωσης βαλτώνει. Παρακολουθεί σκέψεις, σκέψεις, σκέψεις, λίγη δράση, πολλή παρακολούθηση και εσωτερικότητα (ευτυχώς χωρίς ποιητικότητες και ατέρμονες ομφαλοσκοπήσεις). Μέχρι ένα μεγάλο μέρος του κειμένου πιστεύει ότι πρόκειται για τη γνωστή (γυναικεία) συναισθηματικότητα (σε υποφερτά ωστόσο πλαίσια), η οποία δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να αναμοχλεύει την οργή, την αγανάκτηση, την απέχθεια ενίοτε, που προκαλεί η ζωή και οι άνθρωποι στον ήρωα. Ο τελευταίος, ένας ψιλικατζής, που κοιτάζει τον κόσμο με καχυποψία και εσωστρέφεια, επιβουλεύεται το περιβάλλον του και ένα-δυο άνθρωποι που έτυχε να τον πλησιάσουν συναντούν τη μοχθηρή του σκέψη.
Αυτή η αντικοινωνική συμπεριφορά που δεν ξεφεύγει ωστόσο από τα λογικά κοινωνικά όρια δίνει την εντύπωση της στατικής αφήγησης, χωρίς σκοπό και νομοτέλεια. Προϊδεάζει ωστόσο για το έγκλημα που διαπράττει ο ήρωάς μας, ή καλύτερα ο αρνητικός ήρωας… Και μετά το έγκλημα αποκαλύπτεται το κρυμμένο σχέδιο της πεζογράφου: ο τίτλος «Προδοσία και εγκατάλειψη», παλιομοδίτικος στο άκουσμά του, επαληθεύεται στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε η ζωή τη γηραιά γυναίκα που σκοτώνεται, τις προδοσίες που δέχτηκε στη ζωή της, αλλά και κατ’ επέκταση την προδοσία όλων προς όλους, την εγκατάλειψη του ίδιου μας του εαυτού και των ονείρων μας.
Η νουβέλα της Σκαλίδη ανοίγει μια χαραμάδα για το μέλλον. Δεν ξέρω αν προδιαγράφει μεγάλες συλλήψεις και πρωτοποριακές ανατροπές, δεν ξέρω αν το ήπιο έμπα της είναι σκαλί για κάτι καλύτερο ή απλώς ταβάνι. Ίσως βέβαια μια εκκωφαντική εμφάνιση δεν είναι απαραίτητη για να σταδιοδρομήσει ο σημερινός συγγραφέας, ειδικά μέσα στην έκρηξη απίθανων αφηγήσεων. Αν ο δημιουργός καταφέρει να δώσει το καθημερινό ως διαχρονικό και να κάνει τον αναγνώστη να ξαναδεί την πραγματικότητα και τη ζωή του, είναι πιθανότερο να έχει σταθερό μέλλον κι όχι στιγμιαίες εκλάμψεις.
Καταρχάς, παρατηρεί κανείς ότι η συγγραφέας έχει το ύφος… Άλλοτε κοφτό, με μικρές κύριες προτάσεις, στακάτο που ακολουθεί τον τρόπο σκέψης του αφηγητή κι άλλοτε πιο στοχαστικό, πιο βαθύ. Καμιά αστοχία, καμιά αμηχανία στις επιλογές της. Όλα γραμμένα με στόφα λογοτέχνη που ξέρει να τιθασεύει τη γλώσσα του.
Ο αναγνώστης σε μεγάλο διάστημα της ανάγνωσης βαλτώνει. Παρακολουθεί σκέψεις, σκέψεις, σκέψεις, λίγη δράση, πολλή παρακολούθηση και εσωτερικότητα (ευτυχώς χωρίς ποιητικότητες και ατέρμονες ομφαλοσκοπήσεις). Μέχρι ένα μεγάλο μέρος του κειμένου πιστεύει ότι πρόκειται για τη γνωστή (γυναικεία) συναισθηματικότητα (σε υποφερτά ωστόσο πλαίσια), η οποία δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να αναμοχλεύει την οργή, την αγανάκτηση, την απέχθεια ενίοτε, που προκαλεί η ζωή και οι άνθρωποι στον ήρωα. Ο τελευταίος, ένας ψιλικατζής, που κοιτάζει τον κόσμο με καχυποψία και εσωστρέφεια, επιβουλεύεται το περιβάλλον του και ένα-δυο άνθρωποι που έτυχε να τον πλησιάσουν συναντούν τη μοχθηρή του σκέψη.
Αυτή η αντικοινωνική συμπεριφορά που δεν ξεφεύγει ωστόσο από τα λογικά κοινωνικά όρια δίνει την εντύπωση της στατικής αφήγησης, χωρίς σκοπό και νομοτέλεια. Προϊδεάζει ωστόσο για το έγκλημα που διαπράττει ο ήρωάς μας, ή καλύτερα ο αρνητικός ήρωας… Και μετά το έγκλημα αποκαλύπτεται το κρυμμένο σχέδιο της πεζογράφου: ο τίτλος «Προδοσία και εγκατάλειψη», παλιομοδίτικος στο άκουσμά του, επαληθεύεται στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε η ζωή τη γηραιά γυναίκα που σκοτώνεται, τις προδοσίες που δέχτηκε στη ζωή της, αλλά και κατ’ επέκταση την προδοσία όλων προς όλους, την εγκατάλειψη του ίδιου μας του εαυτού και των ονείρων μας.
Η νουβέλα της Σκαλίδη ανοίγει μια χαραμάδα για το μέλλον. Δεν ξέρω αν προδιαγράφει μεγάλες συλλήψεις και πρωτοποριακές ανατροπές, δεν ξέρω αν το ήπιο έμπα της είναι σκαλί για κάτι καλύτερο ή απλώς ταβάνι. Ίσως βέβαια μια εκκωφαντική εμφάνιση δεν είναι απαραίτητη για να σταδιοδρομήσει ο σημερινός συγγραφέας, ειδικά μέσα στην έκρηξη απίθανων αφηγήσεων. Αν ο δημιουργός καταφέρει να δώσει το καθημερινό ως διαχρονικό και να κάνει τον αναγνώστη να ξαναδεί την πραγματικότητα και τη ζωή του, είναι πιθανότερο να έχει σταθερό μέλλον κι όχι στιγμιαίες εκλάμψεις.
Πατριάρχης Φώτιος
4 comments:
Δεν έχω διαβασει το βιβλίο της κ. Σκαλίδη, που ακούγεται πολύ αξιόλογο, αλλά θέλω να πω ότι έχω ένα μεγάλο πρόβλημα με τον όρο "προδοσία". Δεν καταλαβαίνω καθόλου τι θα πει αυτό, ούτε στη ζωή ούτε στη λογοτεχνία (υποθέτω περίπου το ιδιο θα σημαίνει). Δηλαδή, οι άνθρωποι ανήκουν σε τίποτα μυστικές οργανώσεις που κάποια στιγμή τις "προδίδουν" στους αντιπάλους; θα ήθελα κάποιου τα φώτα, γιατί μερικές φορές η μη βίωση των συναισθημάτων στη ζωή ή ή μη κατανόηση των λέξεων μας κάνει να μην καταλαβαίνουμε και τη λογοτεχνία.
Καταλαβαίνω κι εγώ την αμηχανία σου όταν ακούμε σε ιδιωτικές συζητήσεις ή στην τηλεόραση για την προδοσία. Κι εγώ την ίδια αντίδραση με σένα έχω, όταν όποιος τη χρησιμοποιεί, θεωρεί ότι ο "προδότης" όφειλε να μείνει πιστός σε όρκους ή σε ένα άγραφο δίκαιο. Άλλοτε έχει δίκιο κι άλλοτε όχι, κάτι που κρίνεται ανά περίπτωση. Δυστυχώς, λοιπόν, δεν μπορώ να σε φωτίσω... Ούτε και το βιβλίο θαρρώ...
Πατριάρχης Φώτιος
Η αλήθεια είναι ότι διάβασα εντελώς βιαστικά και επιπόλαια το βιβλίο, αλλά προυπογράφω το σχόλιό σου περί φιλότιμης προσπάθειας, σρο μέτρο που το βιβλίο μας καλεί να αναστοχαστούμε φέτες ζωής, που θα μπορούσε να είναι κι η δική μας. Μου άρεσε και μενα ο σύντομος, μικροπερίοδος λόγος και το παιχνίδι με τις λέξεις, που προσδίδουν και το ιδιαίτερο ύφος της συγγραφέως.
Βρήκα, δε, εκλεκτική τη συγγένεια του με τον θεατρικό μονόλογο του Αλέξη Σταμάτη, την Τελευταία Μάρθα, που ανέβηκε πέρυσι στο Β΄Σκηνή του Θέάτρου της οδού Κεφαλληνίας. Κι εκεί υπάρχει το ζεύγος φιλικατζή - πελάτη, μόνο που μονολογεί ο πελάτης Σάκης, χαρακτήρας παρόμοιος με τον Στράτο της Σκαλίδη.
Αγεωμέτρητος εισέρχομαι, πατριάρχα Φώτιε, επιείκια στο σχόλιό μου.
Μύρωνα, όλοι ψάχνουμε να βρούμε τα πατήματά μας, όσο οι λογοτέχνες πάνε πιο μπροστά τα όρια της τέχνης.
Πατριάρχης Φώτιος
Post a Comment