Friday, March 04, 2016

Ζωγραφική μέσα στη Λογοτεχνία

Edouard Manet,
"Ο αναγνώστης"
       

Οι παλιοί χτίστες στα χωριά συχνά έστηναν στη μέση του οικοπέδου ένα τεράστιο πιθάρι και μετά, γύρω γύρω από αυτό, έχτιζαν ολόκληρο το σπίτι. Κάπως έτσι και πάμπολλοι πεζογράφοι βάζουν στο κέντρο της αφήγησής-τους έναν υπαρκτό πίνακα και γύρω γύρω οικοδομούν το έργο-τους. Ο πίνακας καταλαμβάνει συνήθως κεντρικό ρόλο και οι χαρακτήρες εμπλέκονται μ’ αυτόν με τέτοιον τρόπο ώστε να προωθείται η ιστορία.

          Ιδού μερικά παραδείγματα μιας διαρκούς έκθεσης “μυθιστορηματικής” ζωγραφικής:

-“Η εβραία νύφη(Ρέμπραντ) 
- Η σχεδία” του Μιχάλη Μοδινού (Τεοντόρ Ζερικώ)
- “Το απαραίτητο φως” της Ντορίνας Παπαλιού (Τζόναθαν Ντόντσον)

          Τι πετυχαίνουν τελικά μ’ αυτό το τέχνασμα και τι εντύπωση προκαλείται στον αναγνώστη;
R. Hubbard,
"Η αναγνώστρια μυθιστορημάτων",
1857
          Πρόκειται στην ουσία για ένα είδος διακαλλιτεχνικής επίδρασης, όπου ο πίνακας, με την υπάρχουσα ιστορία-του, την απεικονιζόμενη σκηνή αλλά και το παρασκήνιο της εκπόνησής-του δίνει ισχυρά εναύσματα για τη μυθιστορηματική δράση. Ο ζωγράφος συχνά είναι στο κέντρο, η ιστορία του πίνακα αναπλάθεται σε σύγχρονα σκηνικά, η εξαφάνιση και η επανεμφάνισή-του δημιουργεί μυστήριο, η αλληγορία-του αφήνει ερμηνείες και αναγνώσεις να πλανώνται… Ένας ολόκληρος κόσμος ξεπηδά από τη ζωγραφική και μετατρέπεται σε λέξεις και αφηγήσεις.
          Θα ακολουθήσουν τρία μυθιστορήματα που στηρίζονται σε ισάριθμους πίνακες:

- Σωφρόνης Σωφρονίου, “Οι πρωτόπλαστοι”
- Κλεοπάτρα Λυμπέρη, “Η ταφή του κόμητος Οργκάθ”
- Ανδρέα Μήτσου, “Η Αλεξάνδρα”

Πατριάρχης Φώτιος

10 comments:

Νώντας Τσίγκας said...

-"Το άγνωστο αριστούργημα" [Ονόρε ντε Μπαλζακ]
-"Απελλής" [Κ. Θεοτόκη]

anagnostria said...

Ενδιαφέρον θέμα. Προσθέτω: Η καρδερίνα, Ντόνα Ταρττ (Φαπρίτσιους), Το κορίτσι με το σκουλαρίκι, Τρέισυ Σεβαλιέ (Βερμέερ).

Πάπισσα Ιωάννα said...

Νώντα,
ευχαριστώ που προσέθεσες πίνακες στους τοίχους του Βιβλιοκαφέ
κι εγώ έψαξα να δω τι είναι αυτά που προσθέτεις:
- το μικρό διήγημα του Μπαλζάκ αναφέρεται σε έναν ζωγράφο που αναλύει την τελειότητα στην τέχνη και έπειτα καταστρέφει τον πίνακά-του
- Ο "Απελλής" αναφέρεται στον αρχαίο ζωγράφο που φιλοτέχνησε προσωπογραφίες του Αλέξανδρου.
Merci
Π.Φ.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anagnostria,
συμπληρώνεις τη συλλογή-μας με υπέροχους πίνακες:
- Η Ταρτ γράφει για την "Καρδερίνα",ξεχωριστό πίνακα του Ολλανδού ζωγράφου Κάρελ Φαμπρίτσιους, επίγονου του Ρέμπραντ.
- η Σεβαλιέ χτίζει την ιστορία-της βάσει του έργου του Γιοχάνες Βερμεέρ «Το κορίτσι με το μαργαριταρένιο σκουλαρίκι». Σημειωτέον ότι ο ζωγράφος ήταν μαθητής του Φαμπρίτσιους.

Bedankt
Π.Φ.

Νώντας Τσίγκας said...

Δεν θα τόλεγα διήγημα αυτό του Μπαλζακ. Μικρή νουβελα. Και είναι συγκλονιστικό. Κι η μετάφραση είναι επιτυχής.
Ο οδυνηρός δρόμος της δημιουργίας-η μαθητεία.
Το έργο που καταστρέφεται μόλις γίνει αντιληπτή η απόλυτη τελειότητα του έργου. Γράφει σαν κανονικός μεγάλος ζωγραφος ο Μπαλζακ-κι αυτό ειναι το μυστικό για ένα "πειστικό" κείμενο...

Πάπισσα Ιωάννα said...

Νώντα, δεν το έχω διαβάσει,
αλλά φαίνεται πολύ ενδιαφέρον για λογοτεχνική πραγμάτευση.
Π.Φ.

Simone said...

Καλησπέρα,
δύο άλλα βιβλία που αναφέρονται σε πίνακες ζωγραφικής είναι
Παλιοί Δάσκαλοι του Thomas Bernhard ("Άνθρωπος με τη λευκή γενειάδα" του Τιντορέτο) και Ρετροσπεκτίβα του Αβραάμ Β. Γεοσούα (Ρωμαϊκή ευσπλαχνία (Caritas Romana)).
Σουμέλα

Simone said...

Ερώτηση: Το βιβλίο του Μπαλζάκ "το άγνωστο αριστούργημα" σε ποια μετάφραση το διαβάσατε? Στη Bublionet αναφέρονται τρεις διαφορετικές εκδόσεις,
Ύψιλον, Ηριδανός και Άγρα, ποια εννοείται?
ευχαριστώ
Σουμέλα

Νώντας Τσίγκας said...

την έκδοση της "Άγρας"...
μτφρ. Δ. Δημητριάδης

Πάπισσα Ιωάννα said...

Σουμέλα,
το βιβλίο του Μπέρνχαρντ δεν το ξέρω
και σ' ευχαριστώ για τη συμβολή.

Τον Γεοσούα είμαι ασυγχώρητος που δεν τον σκέφτηκα,
όχι μόνο επειδή είναι κλασική περίπτωση του θέματός-μου,
αλλά κα επειδή μου άρεσε πολύ το βιβλίο και έχω γράψει επαινετικότατα λόγια:
http://vivliocafe.blogspot.gr/2014/09/blog-post_27.html

Π.Φ.