Friday, January 23, 2009

Λουκούμια σύρου: κακά βιβλία

Μια απολογία …και μια συζήτηση

Ο φίλος του Βιβλιοκαφέ Βαγγέλης Ιντζίδης έθεσε μια εύλογη απορία για τη σκοπιμότητα της “ανάλωσης” σε βιβλία που δεν μου αρέσουν καθόλου. Η ερώτησή του ήταν ερεθιστική και γι’ αυτό τη συζητώ εκτενέστερα:

Aγαπητέ Πατριάρχη,
είμαι βέβαιος ότι κι εσύ όπως και οι φίλοι συνομιλητές-θαμώνες του βιβλιοκαφέ είναι σε θέση να διακρίνουν σε ένα πάγκο βιβλιοπωλείου το βιβλίο που τουλάχιστον δεν θα τους εξοργίσει. Κατά συνέπεια δεν μπορώ - πραγματικά- να καταλάβω γιατί αναλώνεσαι με βιβλία που δεν σου αρέσουν καθόλου.
Εκτός κι αν με αυτόν τον τρόπο - που τον βρίσκω ενδιαφέροντα - κάνεις μια μελέτη για την αντιλογοτεχνική γραφή ή δημιουργείς μια μετανεοτερική αισθητική κριτική. Οπότε - ε ναι - το εγχείρημα είναι πολλαπλώς χρήσιμον. Σε κάθε περίπτωση παραμένω άγρυπνος από τους καφέδες που επί σειρά πρόσφατων αναρτήσεων μας έχει κεράσει (frape sketo)!!!
Να είσαι καλά και να μην χάνεις την ώρα σου μιλώντας για αμίλητα βιβλία.
Bαγγέλης Ι.

Αγαπητέ Βαγγέλη,
σ’ ευχαριστώ για το θάρρος και την ευγένειά σου να επισημάνεις την πληθώρα μέτριων ή και κακών βιβλίων που παρελαύνουν από τα τραπεζάκια μου. Είναι βίτσιο μου; είμαι μαζοχιστής; Είμαι κακεντρεχής συγγραφέας που βρίσκει όλους τους άλλους κακούς; Ευτυχώς, δεν συντρέχει κανένας από τους παραπάνω λόγους.
Τότε; Πρώτα απ’ όλα διαβάζω, όπως ίσως φαίνεται, πάρα πολλά βιβλία, ειδικά ελληνικά, για να παρακολουθώ τη σύγχρονη παραγωγή. Στατιστικά λοιπόν τα “ανεπαρκή” (να τα ονομάσω έτσι) βιβλία είναι πάρα πολλά [παλαιότερα που είχα θέσει ένα τέτοιο δίλημμα (αν δηλαδή πρέπει ή όχι να αναρτώ γνώμες για κακά βιβλία), όλοι οι φίλοι του καφέ απάντησαν να γράφω και γι’ αυτά τη γνώμη μου και να μην περιοριστώ μόνο στα αξιόλογα].
Ως εκ τούτου, επειδή τα καλά βιβλία είναι λίγα –σε αντίθεση με ό,τι προβάλλεται από τις εφημερίδες-, τα κρατώ ως κόρη οφθαλμού και τα παρουσιάζω σκόρπια μέσα στα άλλα. Κι εδώ τίθεται ένα ακόμη θέμα: η ευκολία των κριτικών και κυρίως των βιβλιοπαρουσιαστών να εκθειάσουν το όποιο βιβλίο, κυρίως αν προέρχεται από τις Ιερές Αγελάδες της λογοτεχνίας μας, είναι απίστευτη. Συν το γεγονός ότι στις παρουσιάσεις μυθιστορημάτων ή διηγημάτων πριν από τις γιορτές (σε εφημερίδες και περιοδικά) συσσωρεύονται τόσα πολλά βιβλία, τόσα πολλά και καλά!!!, που απορεί κανείς γιατί ακόμα δεν έχουμε πάρει το τρίτο μας Νόμπελ, γιατί αυτοί οι κουτόφραγκοι συνεχίζουν και αδιαφορούν για μας…
Παράλληλα, ένα βιβλίο που το βρίσκω εγώ “ανεπαρκές” (αλλά όχι οι άλλοι) πυροδοτεί πολύ πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις, αφού η συζήτηση έχει έρεισμα, όπως στην περίπτωση λ.χ. του Μαμαλούκα. Είναι σαν την πολιτική: στο καφενείο συζητάνε όλοι με πάθος πάνω στα λάθη της κυβέρνησης. Χωρίς να θέλω να γίνει το Βιβλιοκαφέ …καφενείο, η συζήτηση με επιχειρήματα (όχι το κουτσομπολιό) είναι μερικές φορές εξίσου ελκυστική με την ανάγνωση ενός καλού έργου. Μπορεί να αλλάξω γνώμη, μπορεί να σκεφτώ πτυχές της λογοτεχνίας που δεν είχα ως τώρα δει, μπορεί να προκύψουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα…
Μερικές φορές πιάνω τον εαυτό μου να είναι σαν τους αναγνώστες των εκδοτικών οίκων: διαβάζουν πολλή σαβούρα, για να χαρούν το πραγματικά καλό βιβλίο. Δυστυχώς, νιώθω κι εγώ ώρες ώρες την ασφυξία …από τη δυσωδία των σκουπιδιών που εκδίδονται γύρω μας.
Ευχαριστώ για την αφορμή.
Πατριάρχης Φώτιος

9 comments:

βαγγελης ιντζιδης said...

αγαπητέ Πατριάρχη
ευχαριστώ για την απάντησή σου (και μάλιστα) μέσω της κεντρικής σου ανάρτησης. Κι εμένα πολύ με ενδιαφέρει να ακούσω(=διαβάσω) και τη γνώμη των άλλων θαμώνων του βιβλιοκαφέ.
Να είσαι καλά
Καλημέρα
Βαγγέλης Ι.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βαγγέλη,
φυσικά και θέλω να διαβάζω μόνο καλά βιβλία, αλλα... Επομένως, μπορεί ο καθένας να μου συστήνει όσα κρίνει, πέρα από τις αναρτήσεις στα μπλογκς που βλέπω. Ευχαριστώ
Πατριάρχης Φώτιος

M said...

Νομίζω ότι είναι βασικό να μιλάμε και για κακά βιβλία. Εξάλλου αυτά μας βοηθάνε να ξεχωρίζουμε και τα καλά, αλλά και να σχηματίζουμε μια γνώμη για τα συνολικά κριτήρια του ανθρώπου που τα κρίνει κάθε φορά.

Τώρα το να διαβάζει κανείς μόνο καλά βιβλία το βρίσκω λίγο απίθανο να συμβεί... Στο κάτω κάτω, για κάθε βιβλίο υπάρχουν και κάποιοι αναγνώστες που δεν θα το εκτιμήσουν νομίζω. Όπως υπάρχουν και βιβλία που εμείς θεωρούμε κακά αλλά για άλλους δεν είναι. Για αυτό και βρίσκω σημαντικό το να έχεις μια εικόνα για τα κριτήρια.

Pellegrina said...

Καλημερα (γκουχ γκουχ)
α)Δηλαδή οι αναγνώστες των εκδοτικών οίκων βρίσκουν τα καλά και τα προτείνουν για έκδοση; Τότε πως εκδίδονται τόσα κακά; Κάπου αντιφάσκετε, πατριάρχη!

β) με κάθε σεβασμο στις Ιερές Αγελάδες: θέλοντας και μη απευθύνονται σε ένα συντηρητικό κοινό περασμένης ηλικίας και κολλημένο νοσταλγικά στα παλιά. Τρια από τα πιο πολυσυζητημένα (πιθανότατα τα πιο αξιόλογα) βιβλία τελευταίας παραγωγής Ιερών Αγελάδων εχουν ως θέμα :
α) Τον Μάρκο Βαμβακάρη
β) Τον Ανδρέα Παπανδρέου
γ)Μια γυναίκα που είναι καταπληκτική μ α γ ε ί ρ ι σ σ α και μέσω συνταγών ανασκαλεύει μνήμες και φαντάσματα του εμφυλίου, της χούντας κλπ.

Είμαι 52 χρονών, αλλά όλα τα παραπάνω μου ακούγονται θ ε μ α τ ο λ ο γ ι κ ά (το τονίζω!) εντελώς ξεπερασμένα. Αν ειμαι η μόνη, τότε θα πρέπει να είμαι πολύ ...πρωτοπόρος!!

υγ: το "συντηρητικό" το εννοώ άσχετα με "πολιτικές" (κομματικές) πεποιθήσεις.

Eva Stamou said...

Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να μιλάμε με επιχειρήματα και για τα βιβλία (τις θεατρικές παραστάσεις, τις ταινίες κ.λπ) που δεν μας άρεσαν γιατί έτσι αντιλαμβανόμαστε σαφέστερα τα κριτήριά μας και κατανοούμε καλύτερα ποιοί είμαστε ως αναγνώστες.

Η γνώμη μου είναι ότι ένας συγγραφέας μπορεί να ωφεληθεί στην τέχνη του διαβάζοντας εμπεριστατωμένες κριτικές για όσα προβλήματα παρουσιάζουν όχι μόνο τα δικά του αλλά και τα έργα των ομότεχνών του.

Όσο για τους αναγνώστες των εκδοτικών οίκων δεν πιστεύω ότι προτείνουν πάντα καλά βιβλία. Συχνά προτείνουν χειρόγραφα που απλά ταιριάζουν στη 'γραμμή' του εκδοτικού οίκου και εξυπηρετούν τα συμφέροντά του. Συχνά βλέπουν επίσης κείμενα που έχουν προτείνει με θέρμη, να απορρίπτονται από τον εκδότη.

Πάπισσα Ιωάννα said...

M,
καλωσόρισες στην παρέα μας.
Φυσικά το να διαβάζουμε μόνο καλά βιβλία είναι σχήμα εν υπερβολή.
Να είσαι καλά
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina και Εύα,
δεν μίλησα καθόλου για το ποια βιβλία προτείνουν οι αναγνώστες των εκδοτικών οίκων, ούτε ποια τελικά εγκρίνονται, ούτε για το ποια συμφωνούν ή όχι με τα κριτήρια του εκδότη κ.ο.κ.
Είπα μόνο ότι κι αυτοί διαβάζουν δεκάδες και ξεχωρίζουν στην αναγνωστική τους συνείδηση λίγα ώς ελάχιστα. Από τα απειράριθμα αναγνώσματα, κρατάω λίγα και με αυτά χαίρομαι.
Πατριάρχης Φώτιος

ΥΓ. Περί Ιερών Αγελάδων θα επανέλθω δριμύτερος

βαγγελης ιντζιδης said...

σε κάθε περίπτωση γιατί τα λουκούμια σύρου σηματοδοτούν τα κακά βιβλία; Μου αρέσει και το κουτί τους που φιλοξενεί μικρά καλοξυσμένα μολύβια και κάτι γομολάστιχες άντε και κατά καιρούς εγκατελελειμένους συνδετήρες για όσα δεν πρόλαβαν να συνδεθούν ή κουράστηκε ο αρχειοθέτης των σελίδων.
Καλά και κακά βιβλία - καλοί και κακοί συγγραφείς - καλοί και κακοί αναγνώστες και πάει λέγοντας...
η γραφή που επιμένει για την αθανασία της...
Τι να πει κανείς...άντε στην υγειά μας...καφές φίλτρου ενίοτε αρωματισμένος με πολυεθνικό έρεισμα άλλοτε γερμανικός, άλλοτε αμερικάνικος άλλοτε εκ Μιτεράν ή Σαρκοζύ εκπορευόμενος...
κι άλλοτε τούρκικος ή ελληνικός ενίοτε και υπό το αρχαιότερον βυζαντινός καφές...
Η γραφή αυτή η επιλογή της μικρής διαφοράς με τις μεγάλες συνέπειες
Βαγγέλης
Καλό ΣΚ

βαγγελης ιντζιδης said...

πατριάρχη και φίλοι του βιβλιοκαφέ αφιερώνω τα τραγούδια σώματος-υβρίδια σκουριάς στο substratum (είσοδος από το metissage)