Saturday, June 09, 2007

Χυμός καρπούζι-πεπόνι

Η δημοκρατία της πλατιάς μάζας και τα βραβεία

Η παρακάτω είδηση βάζει νερό στον μύλο του προβληματισμού μας γύρω από το αρχαιόθεν διατυπωμένο θέμα "ποιος είναι κατάλληλος να αξιολογεί το έργο τέχνης, οι ειδικοί ή το ευρύ κοινό;".
"Η ΑΛΥΣΙΔΑ βιβλιοπωλείων Waterstone διοργάνωσε στη Βρετανία ψηφοφορία για το καλύτερο βιβλίο των τελευταίων 25 χρόνων. Ε, λοιπόν, πρώτο ψηφίστηκε από τους πελάτες της ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος της Τζόαν Ρόουλινγκ. Τώρα αυτό είναι δημοκρατία ή δικτατορία της πλειοψηφίας; Όχι ότι το βιβλίο αυτό είναι κακό, μια χαρά είναι, αλλά με ποιο κριτήριο είναι το καλύτερο των τελευταίων 25 χρόνων; Ακολούθησαν: Οι γυναίκες του ταξιδευτή (Όντρεϊ Νιφενέγκερ), Το αστέρι του Βορρά (Φίλιπ Πούλμαν), Βirdsong (Σεμπάστιαν Φοκς), Κώδικας Ντα Βίντσι (Νταν Μπράουν), Η Σκιά του Ανέμου (Κάρλος Ρουίζ Ζαφόν), Αναμνήσεις μιας γκέισας (Άρθουρ Γκόλντεν), Η Μυστική Ιστορία (Ντόνα Ταρτ), Το μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι (Λουί ντε Μπερνιέρ), Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα (Μαρκ Χάντον). ΟΙ ΠΕΛΑΤΕΣ ψήφισαν από μία λίστα εκατό βιβλίων που κατάρτισαν τα ίδια τα βιβλιοπωλεία της αλυσίδας, οπότε το αποτέλεσμα είναι σχετικό. Ακόμη κι έτσι, όμως, το Όνομα του Ρόδου του Έκο είναι μόλις 21ο, γεγονός που δείχνει και τον βρετανοκεντρισμό του συγκεκριμένου κοινού, καθώς και το πόσο επηρεάζεται πια από την εκδοτική επικαιρότητα. Στα έξι πρώτα βιβλία σε ψήφους, τα τέσσερα είναι των τελευταίων τριών ετών. Από τα δέκα πρώτα που ψήφισαν οι Βρετανοί, τα εννέα κυκλοφορούν και στην Ελλάδα (πέντε από τις Εκδόσεις Ψυχογιός και τέσσερα από τις Εκδ. Λιβάνη!). Το μόνο που δεν έχει μεταφραστεί είναι το Βirdsong, αν και πρόκειται για το τρίτο βιβλίο μιας τριλογίας που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα (Ωκεανίδα). " (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 9.6.2007)
Όσο επικρατούν τα best-sellers, όσο η αγορά χειραγωγείται από το μάρκετινγκ του ονόματος, όσο το βιβλίο προβάλλεται ως καταναλωτικό αγαθό μίας χρήσεως, τόσο θα βλέπουμε να επιπλέουν οι φελλοί (όχι κατ' ανάγκη τα κακά, κάτι χειρότερο τα μέτρια βιβλία).
Πατριάρχης Φώτιος
9.6.2007

8 comments:

Eva Stamou said...

Αγαπητέ Πατριάρχη,

Η αλυσίδα του Waterstones και το ηλεκτρονικό του τμήμα πωλήσεων που διαχειρίζεται η Amazon, μπορεί να έχει το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά του βιβλίου, αλλά δεν αποτελεί φυσικά τον μοναδικό χώρο όπου οι Βρετανοί προμηθεύονται τα λογοτεχνικά τους αναγνώσματα. Σε όλες τις πόλεις της Βρετανίας υπάρχει πληθώρα τοπικών βιβλιοπωλείων με σταθερή πελατεία. και με προσωπικό καλύτερα ενημερωμένο και πιο πεπειραμένο από τους εποχιακούς υπαλλήλους που χρησιμοποιεί το Waterstones.

Η λίστα του Waterstones σίγουρα αντανακλά τις αγοραστικές προτιμήσεις των πελατών του – όμως αυτό δεν σημαίνει ότι τα βιβλία που αγοράζονται είναι και αυτά που διαβάζονται. Δεν είναι σπάνιο ο κόσμος να απαντά σε σχετικά ερωτηματολόγια με βάση το τι θεωρεί ότι περιμένει να ακούσουν όσοι τον ρωτούν, παρά με το τι πραγματικά διαβάζει και του αρέσει.

Η σημαντικότερη όμως διάσταση στην αναγνωστική συμπεριφορά των Βρετανών είναι ότι ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού επισκέπτεται σε εβδομαδιαία βάση τις τοπικές βιβλιοθήκες και δανείζεται βιβλία τα οποία σπάνια φιγουράρουν στις λίστες των ευπώλητων.

Σας ευχαριστώ πολύ για τη φιλοξενία. Εύα

Πάπισσα Ιωάννα said...

Εύα, καλωσόρισες στο καφέ μας.
Το επίκεντρο του προβληματισμού μου είναι πάνω στο πόσο ικανό είναι το ευρύ κοινό να ξεχωρίσει και να διαβάσει τα καλά βιβλία ή -όπως και στην Ελλάδα συμβαίνει- πέφτει θύμα των εύκολων ή των διαφημισμένων επιλογών άλλων.
Ευχαριστώ για τα στοιχεία που συνεισφέρεις.
Πατριάρχης Φώτιος

Λεία Βιτάλη συγγραφέας said...

Αγαπητέ Πατριάρχη ο προβληματισμός είναι ο ίδιος εδώ και παρα πολλά χρόνια. Και απάντηση δεν υπάρχει. Οι μάζες θα διαβάζουν βιβλία που θα είναι διαφορετικά από αυτά που θα διαβάζουν οι μειονότητες. Και όλοι γνωρίζουμε πλέον ότι οι μειονότητες κάνουν τον κόσμο να πηγαίνει παρακάτω. Ας είμαστε ευχαριστημένοι που ακόμη διαβάζονται βιβλία και ας μάθουμε να καταλαβαίνουμε πώς λειτουργεί ο κόσμος. Σχετικά με τα συγκεκριμένα βιβλία θέλω να πω ότι το "Ποιός σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα" είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο που διαβάζεται και από μικρούς αλλά και από μεγάλους, ένα ψυχολογικό θρίλερ με πρωταγωνιστή ένα ιδιαιτερο παιδί που προσπαθεί να καταλάβει τον κόσμο των μεγάλων και το πρόβλημα της οικογένειάς του. Δεν είναι όλα του σωρού.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Λεία,
στη βασική ιδέα συμφωνούμε: οι διαγωνισμοί με τη ψήφο του κοινού (τύπου Eurovision) αναδεικνύουν το λάιτ, το τρέντυ, το βιβλίο της μόδας και του συγγραφέα. Όμως οι ειδικοί είναι εν τέλει αυτοί που θα το καταξιώσουν διαχρονικά.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Καλησπέρα. Για το κεντρικό θέμα τίποτα ιδιαίτερο δεν έχω να πω, τα αυτονόητα. Τρεις "παράπλευρες" σημειώσεις:
α) Προσυπογράφω με ενθουσιασμό το της κ. Βιτάλη για το "Ποιος σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα", εκόσεις Ψυχογιός, δεν θυμάμαι το συγγραφέα, λείπει από τη βιβλιοθήκη μου ως δανεικό κι αγύριστο! Πρόκειται για πολύ ενδιαφέρον και ευκολοδιάβαστο βιβλίο, που χρησιμοποιεί κλισέ συμβατικής αφήγησης (φόνος, μυστήριο, ψυχανάλυση, η χαμένη μητέρα, το ζευγάρι) και μεταμοντέρνες πινελιές (πχ τα κεφάλαια αριθμούνται με τους πρώτους αριθμούς, γιατι έτσι αριθμεί ο αυτιστικός πιτσιρικάς-ήρωας, ακόμα έχει μαθηματικά παζλ, σχεδιαγράμματα κλπ),για να παρουσιάσει με χιούμορ και αποτελεσματικά το σημαντικό ανθρώπινο και κοινωνικό θέμα των αυτιστικών (μια πολύ ιδιόρρυθμη κατάσταση εγκεφάλου) Αξίζει πολύ την ανάγνωση, διασκεδάζει και προσφέρει. Καθόλου καταθλιπτικό ή διδακτικό. Ο συγγραφέας, Βρετανός νομίζω, νέος άνθρωπος, είναι εκπαιδευτικός τέτοιων παιδιών και βλέπεις την αγάπη του, τις γνώσεις, το κέφι.
β) Η κ. Στάμου θίγει το θέμα βιβλιοθήκες. Η ξεφτίλα της Ελλάδας, από όπου κι αν το πιάσεις. Αφελής ερώτηση: θα μπορούσαν να "ανοίξουν" ιδιωτικές δανειστικές βιβλιοθήκες, κάτι σαν τα βιντεοκλαμπ; γιατί από δημόσιες, ξεχάστε το!
γ)0 Χαρι Πότερ: κακώς κατά τη γνώμη μου δεν ασχολούνται οι ειδικοί. Το διαβάζουν χιλιάδες παιδιά. Διάβασα ένα, το βρήκα απογοητευτικό ως προς τη γλώσσα, υπερβολικά διεκπεραιωτική, επίπεδη.Ίσως έφταιγε και η μετάφραση,άψυχη. Αλλά μπορεί έτσι να είναι το πρωτότυπο. Κακώς το σνομπάρουν όμως στην Ελλάδα, πρόκειται για το εκδοτικό φαινόμενο του δυτικού κόσμου και μάλιστα του μέλλοντος (παιδιά, αν και όχι μόνο).

Πάπισσα Ιωάννα said...

Λεία, Pellegrina,
με έχετε ήδη πείσει ότι αυτό το βιβλίο αξίζει.
Πατριάρχης Φώτιος

Librofilo said...

Ω,ναι αξίζει αυτό το βιβλίο,όπως και η υπέροχη Μυστική Ιστορία της Ν.Ταρτ..Μη πάτε όμως μακριά,όπου ψηφίζει το ευρύ κοινό,το αποτέλεσμα ποιοτικά σοκάρει,ακόμα και στα τραγουδοχορευτικά realities.
Περισσότερο ενδιαφέρον έχει η "Βρετανοκεντρική" αντίληψη του κοινού και η μοίρα που επιφυλάσσεται στη μεταφρασμένη λογοτεχνία στις μεγάλες αγορές (ΗΠΑ,Γαλλια,Ισπανία-εκεί να δείτε..,Μ.Βρετανία).
Το αισιόδοξο από την άλλη σημείο της είδησης είναι ότι βλέπουμε το κοινό να προτιμάει "ζωντανή" λογοτεχνία,απλή και κατανοητή.Που ξέρεις δε,μπορεί τα βιβλία αυτά να είναι τα "κλασσικα" του μέλλοντος,μη ξεχνάμε το παράδειγμα του C.Dickens που στην εποχή του θεωρείτο "λαϊκή λογοτεχνία".Συγγνώμη γιά το μακροσκελές του σχολίου.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Φίλε Librofile,
συμφωνώ με όλα. Κι όντως πολλά δημοφιλή (και ευπώλητα) αξίζουν περισσότερο απ' όσο φαίνεται. Σπανιότερα όμως, γιατί συχνότερα τα δημοφιλή είναι και εφήμερα.
Πατριάρχης Φώτιος