Friday, July 19, 2013

Η “Βηθσαβέ” του Ανδρέα Στάικου

Ερωτογραφία, νο. 3. Μια Βηθσαβέ, μια Λολίτα, μια πρόκληση στο γυναικείο κορμί που κάνει τον άνδρα να μην μπορεί να αντισταθεί, καθώς συνδυάζει αθωότητα, έστω και φαινομενική, και βαθιά πονηριά. 
 
 
Καπουτσίνο με κανέλα:
Ανδρέας Στάικος
“Βηθσαβέ”
εκδόσεις Άγρα
2012 

            Στην Παλαιά Διαθήκη η Βηθσαβέ ήταν σύζυγος του Χετταίου Ουρία που την ερωτεύτηκε ο Δαβίδ κι, αφού έβγαλε από τη μέση με δόλο τον άντρα-της, την παντρεύτηκε και γέννησε μαζί-της τον Σολομώντα. Το όνομά-της έχει συνδεθεί με γυναίκες-πόρνες που παρέσυραν τους άντρες σε ανήθικες πράξεις, και με αυτή την εκδοχή τη χρησιμοποιεί ο Στάικος.
            Ο συγγραφέας στο πρόσωπο της δεκατριάχρονης
Artemisia Gentileschi
"Bethsabée"
Βηθσαβέ φτιάχνει μια ελληνίδα Λολίτα, που κινείται φαινομενικά στο πλαίσιο της αθωότητας, αλλά ουσιαστικά στον χώρο της ακόλαστης ενηλικίωσης. Μαζί με τη μητέρα-της Λέιλα (που στα αραβικά σημαίνει ‘νύχτα’) ρίχνουν στα δίχτυα-τους τον γιατρό Επαμεινώνδα, ο οποίος περνάει διαδοχικά από το κρεβάτι της μάνας στο κρεβάτι της κόρης, ενώ συμμετέχει εκών άκων και σε ένα όργιο με ναύτες, οι οποίοι τον σοδομίζουν.
            Ο συγγραφέας έχει θητεύσει και σε άλλα-του έργα στην ερωτογραφία και δεν διστάζει να προκαλέσει με τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τα ερωτικά-του θέματα. Εδώ τον απασχολεί η μοιραία γυναίκα και η εκκολαπτόμενη κόρη-της που σαγηνεύουν έναν άνδρα οδηγώντας-τον στην καταστροφή. Οι οφειλές-του στον Εμπειρίκο είναι εμφανείς, όχι μόνο στον τρόπο που προσεγγίζει υπαινικτικά αλλά ξεκάθαρα τις ερωτικές πράξεις, αλλά και στην ελαφρά καθαρεύουσα, η οποία, όπως και στον “Μεγάλο Ανατολικό”, δημιουργεί μια ερεθιστική ανοίκεια γραφή, που, χωρίς να γίνεται λαϊκή και χυδαία, προκαλεί και κολάζει.
           
Η ιστορία ξετυλίγεται με άρτιο αφηγηματικό τρόπο και με τη θεατρικότητα που χρειάζεται για να ξεδιπλωθούν οι επιμέρους σκηνές. Η ψυχολογία του Επαμεινώνδα αναδεικνύεται περίτεχνα, αφού ο ατυχής ηδονοθήρας βιώνει συνεχή διλήμματα, ανασφάλειες, χαρές και σενάρια απογοήτευσης που τον κάνουν να ταλαντώνεται ανάμεσα στην απόλαυση και στον φόβο μη χάσει αυτές τις λάγνες παρουσίες.
            Ο αναγνώστης παρακολουθεί, με ελαφρό μειδίαμα εξηγμένο από το χαλί της κωμικής αφήγησης, το παιχνίδι της ψυχολογικής υποταγής που μετατρέπει έναν επιστήμονα και οικογενειάρχη σε άθυρμα μιας μικρής ξεμυαλίστρας. Το παιχνίδι, που ενίοτε γίνεται σκόπιμα ακραίο έως απίθανο, έγκειται στη σταδιακή συνθηκολόγηση σε κάθε απαίτηση των γυναικών, στην σαδική ηδονή της υποτέλειας, η οποία δεν γίνεται με όρους εξουσιαστικής επιβολής αλλά δεν παύει να τον ποδηγετεί μέχρις κυριολεκτικά εσχάτων.
Βλέπει παράλληλα ένα είδος
Jean-Leon Gerome
"Bethsabee" 
διαστροφής με τη διττή σημασία της λέξης: αφενός, ερωτική διαστροφή που φτάνει στην αιμομιξία και την ομοφυλοφιλία, που προκαλούν τα τρέχοντα ήθη, κι αφετέρου τη διαστροφή του “φυσιολογικού” με τον έπαινο της κραιπάλης, της αποπλάνησης ανηλίκου, της ανδροπρέπειας που εκδηλώνεται σεξουαλικά, της επί χρήμασι εκπόρνευσης γυναικών και ανδρών κ.ο.κ. Ο κωμικός καθρέφτης του Στάικου αντιστρέφει τον κόσμο, για να… Εδώ κολλάω! Εδώ δεν μπορώ να δώσω μια προχώ απάντηση και να εξηγήσω τι επιδιώκει να πετύχει κανείς με την σεξουαλική πρόκληση, αφού ο καθωσπρεπισμός και η ηθικολογία που κάποτε ενοχλούσαν δεν είναι πλέον κάστρο άπαρτο. Έτσι, η ηθελημένη πορνολογία δεν σοκάρει ανατρεπτικά, αλλά απλώς διεγείρει σωματικά και νοητικά, χωρίς να ξαναδιαβάζει τον κόσμο. Όταν η πορνογραφία κυριαρχεί σε οπτικό επίπεδο, η λογοτεχνία δεν μπορεί να θεωρεί τον εαυτό-της καινοτόμο και αναθεωρητή.
Rembrandt "Bethsabee"
Μου περνάει από το μυαλό, συνυπολογίζοντας και όλο το σατιροκωμικό φόντο, ότι ο συγγραφέας θέλει να δείξει πόσο καταστροφική είναι η ερωτική αποχαλίνωση και η υποδούλωση σε μια ή δυο γυναίκες. Και μάλιστα όταν το τέλος θα έλθει να εξοντώσει τον πρωταγωνιστή. Όμως τόσο πολύ η αφήγηση χαίρεται με τη σαδιστική και ψυχολογική διάσταση των ακολασιών, που μάλλον γρήγορα άφησα πίσω αυτή την εξήγηση. Επομένως; 

[Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στον ιστότοπο In2life στις 28/6/2013. Ο εικαστικός διάκοσμος που συνοδεύει την ανάρτηση αντλήθηκε από: www.fanpop.com, doubleexposurejournal.com και glamdollteaston.wordpress.com]
Πατριάρχης Φώτιος

5 comments:

ΘΩΜΑΣ ΝΟΤΑΣ said...

Μ΄ αρέσουν πολύ οι προσεγγίσεις σου και οι προτάσεις σου. Μήπως έχεις διαβάσει Σέρχιο Πιτόλ (Μεξικό) ή Σαντιάγο Ρονκαλιόλο (Περού); Βρίσκεσαι στην Αθήνα ή κάπου αλλού; Θωμάς Νότας

Πάπισσα Ιωάννα said...

Θωμά,
σ' ευχαριστώ για την εκδήλωση της ευαρέσκιάς-σου.
Όχι, δεν έχω διαβάσει ούτε Πιτόλ ούτε Ρονκαλιόλο. Γιατί ρωτάς, ειδικά γι' αυτούς τους δύο;

Τι ρωτάς πού μένω;
Αφού δηλώνω πως μένω σε ...φάρο.
Κάπου στο Αιγαίο...
Πατριάρχης Φώτιος

ΘΩΜΑΣ ΝΟΤΑΣ said...

Για τους δύο αυτούς συγγραφείς ρωτάω για το λόγο ότι θα είναι από αυτούς που άμεσα θα διαβάσω, και γι΄ αυτό θα ήθελα τη γνώμη σου, αν τους είχες διαβάσει. Όσο για το πού μένεις ρωτάω πιο πολύ από μια διάθεση, επιθυμία πες την, να συναντώ ανθρώπους που μου αρέσει ο τρόπος σκέψης τους για να ανταλλάσσουμε απόψεις εκ τους σύνεγγυς. Οπότε, αν έμενες σε χώρο ...προσβάσιμο, θα μπορούσαμε να τα λέγαμε κι από κοντά... Θωμάς.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ευχαριστώ την πρόσκληση,
αλλά έχω αποφασίσει
να μην δίνω το παρών διά ζώσης,
αλλά να μένω μόνο στις αναρτήσεις και στους διαλόγους-μας στο διαδίκτυο.
Ελπίζω να σου βγουν καλά τα βιβλία των δύο Λατινοαμερικάνων που διάλεξες.
Πατριάρχης Φώτιος

ΘΩΜΑΣ ΝΟΤΑΣ said...

Σεβαστή η στάση ζωής σου. Θα τα λέμε μέσω του ... ηλεκτρονικού περιστεριού. Προς το παρόν θα απουσιάσω για λίγο και επανέρχομαι δριμύτερος...