Sunday, December 20, 2009

Αμερικάνικος χωρίς γάλα: Σώτη Τριανταφύλλου


Η σειρά του Πατάκη με τίτλο «Η κουζίνα του συγγραφέα» έχει να επιδείξει μερικά κείμενα που καταδεικνύουν το παρασκήνιο της συγγραφής μέσω της ζωής κάθε δημιουργού. Ο Πανσέληνος, η Δούκα, ο Μάρκαρης, ο Ξανθούλης, η Μήτσορα, ενδιάμεσα η ιστορικός Κορομηλά, και τώρα η Τριανταφύλλου αποτυπώνουν τη ζωή-τους σε μια αυτοβιογραφική απόπειρα (απ’ όσο ξέρω, δεν έχει μπει ακόμα κείμενο ενός ποιητή).


“Ο Χρόνος πάλι”
εκδόσεις Πατάκη
2009

       Κάθε αυτοβιογραφία είναι ιστορία και μυθοπλασία. Ο δημιουργός γράφει για τη ζωή-του, αλλά ταυτόχρονα αναδημιουργεί τη ζωή-του επιλέγοντας και απορρίπτοντας, κόβοντας και ράβοντας, τονίζοντας και αποσιωπώντας, θέλοντας να αφήσει το δικό-του στίγμα στην πρόσληψή-του. Η αυτοβιογραφία είναι εξ αρχής μια πρόθεση, όχι μια τετελεσμένη πράξη, είναι η αυτοεικόνα του συγγραφέα και όχι η πραγματικότητα, αν η τελευταία βέβαια υπάρχει.
          Η Τριανταφύλλου γεννήθηκε σε οικογένεια αριστερών και προσπάθησε να μείνει ανένταχτη, ξεκίνησε από ένα μικροαστικό σπίτι και επιδίωξε να μην κάνει ποτέ οικογένεια. Το μόνιμο στοιχείο που προβάλλεται στην αυτοβιογραφία-της είναι η επαναστατική-της φύση απέναντι στη θρησκεία, στην παράδοση, στην ελληνική μιζέρια, στον μικροαστισμό… Κάποιοι θα λέγανε ότι έγινε απλώς «επαναστάτρια χωρίς λόγο» κι άλλοι θα τη χαρακτήριζαν «ελεύθερο πνεύμα». Αυτό που διακρίνει κανείς είναι μια συνεχή άρνηση, μια πλήρη απόρριψη της ελληνικής πραγματικότητας, από τα σχολεία της ως τις αντιδράσεις των φοιτητών κι από τον κοινωνικό ιστό ως την ιστορία-της. Όλη η Ελλάδα φαίνεται στα μάτια της Τριανταφύλλου μια μίζερη επαρχία, μακριά από την πρόοδο και την πρωτοπορία της Δύσης.

       Η συγγραφέας είναι πολυμαθής: σπούδασε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, από Γαλλική Φιλολογία ως Ιστορία του κινηματογράφου κ.ά. Έμαθε πολλές ξένες γλώσσες, ταξίδεψε και έμεινε πολλά χρόνια στο εξωτερικό, διάβασε πάμπολλα βιβλία από λογοτεχνία ως ιστορία και από φιλοσοφία ως τέχνη. Η αυτοβιογραφία-της είναι ένα εκτεταμένο διακείμενο, ένα χαλί διάσπαρτο από χωρία συγγραφέων, αποσπάσματα από βιβλία, τσιτάτα που διάστιξαν τη ζωή-της.

       Ο Χατζηβασιλείου σήμερα (Ελευθεροτυπία, 20.12.2009) το κρίνει σαν μυθιστόρημα και το επαινεί για την πολυμέρειά-του αλλά ταυτόχρονα το αποδοκιμάζει για την παλλίλογη γραφή-του. Το πιο σημαντικό όμως για μένα είναι να δούμε ποια ιδεολογία απορρέει από τη βιωμένη ζωή της Τριανταφύλλου ή από αυτήν που θέλει να παρουσιάσει ως βιωμένη. Μιλήσαμε και προηγουμένως για την μποέμ φύση-της, την αντιδραστικότητα, την ανθελλαδική-της στάση, την κοσμοπολίτική-της διάθεση. Λέει χαρακτηριστικά (σ. 128): «Δεν αναγνωρίζω καμιά πατρίδα… Πατρίδα μου είναι η αγγλική και η ελληνική γλώσσα». Δεν ξέρω αν απόψεις σαν κι αυτές, προοδευτικές και διεθνιστικές, έκαναν τους τραμπούκους της μίας και μόνης άποψης να επιτεθούν στη συγγραφέα, αλλά ό,τι και να πιστεύει ο άλλος, τέτοιες βιαιοπραγίες είναι δείγμα δογματικής αντίληψης και αυταρχικής λογοκρισίας.

        Τέλος, σκόρπια μέσα στην αυτοβιογραφία-της εντίθενται μικρά δοκίμια περί συγγραφής και ύφους. Δεν διαβάζει, όπως δηλώνει, τις απόψεις των κριτικών [άρα μηδέν διάλογος, σημειώνω εγώ] και θεωρεί την κριτική ευνουχισμένη συγγραφή. Κρατώ μερικές σκέψεις-της:
- [αναφερόμενη στα ιστορικά-της μυθιστορήματα] «Ο μυθιστοριογράφος πρέπει να ξεχνά τον ιστορικό, αν αυτό είναι απαραίτητο» (σ. 196) και πολύ σωστά εννοεί ότι ο συγγραφέας δεν είναι δέσμιος της ιστορικής αλήθειας. Και πιο κάτω "Κανείς δεν διηγείται τα πράγματα “όπως έγιναν”. Οι συγγραφείς δεν είναι δημοσιογράφοι. Η “αληθινή” ζωή υπολείπεται της λογοτεχνίας."

- «Ο συγγραφέας πρέπει να φοράει δύο καπέλα: απ’ τη μια είναι ο καλλιτέχνης της γλώσσας… Ο άλλος είναι … ένας μανιακός κριτικός που φοβερίζει τον συγγραφέα μ’ ένα κόκκινο μολύβι» (σ. 231)
- «Οι περισσότεροι … πιστεύουν ότι ο καθένας από εμάς που γράφει βιβλία έχει ένα “δικό του”, χαρακτηριστικό ύφος∙ όχι: ο συγγραφέας έχει πολλά ύφη∙ παίζει μ’ αυτά, τα εναλλάσσει» (σ. 252)
Πατριάρχης Φώτιος

32 comments:

τα ανακατωσα said...

πολύ ωραίο blog! Ωραία γραφή, και οι παρουσιάσεις είναι ολιγόλογες, περιεκτικές, χωρίς κριτική, δίνοντάς μας την ελευθερία να σχηματίσουμε άποψη, και όλες μας παρακινούν να γνωρίσουμε τους συγγραφείς μέσα απο τα έργα τους. Συγχαρητήρια για την σκληρή δουλειά, που είναι πασιφανές οτι κάνετε για αυτό το blog!

Pellegrina said...

Γεια.

(Ίσως όχι με 'αμιγώς λογοτεχνικά" -;;- κριτήρια), η Σώτη Τριανταφύλλου είναι η με διαφορά σημαντικότερη (επιλέγω σχολαστικά τη λέξη)και η μ ό ν η επαναστάτρια (χωρίς εισαγωγικά) συγγραφέας που θα μπορούσε, στην παρούσα ιστορική -κοινωνική -ιδεολογική φάση να γεννήσει η Ελλάδα. Η Ελλάδα θα πρέπει να νιώθει πολύ τυχερή καιπερήφανη που της σ υ ν έ βη η Σώτη Τριανταφύλλου.
Τα επιχειρήματά μου επί τουτου χρειάζονται βιβλίο. Μάλλον θα το γράψω κάποτε...

υγ: "Κάποτε αγάπησα κάποιον, αλλά εκείνος δεν με αγάπησε. Ο λόγος: η αγάπη ήταν κάτι που δ ε ν έ π ρ ε π ε ν α μ ο υ σ υ μ β ε ί"...

Σ.Τ., 'Ο χρόνος πάλι"

Πάπισσα Ιωάννα said...

Κω-μίκα,
σ' ευχαριστώ για τα ενθουσιώδη λόγια-σου. Θύμισέ μου τον λογαριασμό της τραπέζης-σου για εκείνο το δώρο που σου είχα τάξει, αν επαινούσες την προσπάθειά-μου!!! Ευτυχώς δηλαδή που δε σε ξέρω, γιατί...
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pεllegrina,
με εξωλογοτεχνικά κριτήρια μπορεί να ήθελα να γνωρίσω την Τριανταφύλλου (μάλλον θα με νευριάζε αλλά θα είχα να ακούσω πολλά). Με λογοτεχνικά κριτήρια είναι μια άλλη συζήτηση...
Πατριάρχης Φώτιος

FaneZan said...

Εδώ που τα λέμε η Ελλάδα είναι μια επαρχία. με τη μιζέρια της και τα όποια καλά της (καιρός, θάλασσα, ξανά καιρός κλπ). Είναι μια χώρα που χάνει την ταυτότητα της, που συνωστίζεται στο λεκανοπέδιο και μερικές ακόμα αστικές περιοχές. Ο τόπος που οι μικροαστοί γονείς μας, στερήθηκαν για να μας μεγαλώσουν σωστά και να μας παράσχουν παιδεία και ήθος, έστω και σε μητροπόλεις του καπιταλισμού. Είναι μια χώρα που διαβρώνεται από όλους εμάς (εξαιρέσεις εμφανίζονται σποραδικά. αλλά που θα πάει θα τις αφομοιώσουμε σε μονοτονικά συστήματα, απλουστευμένες γραφές και greeklish). Στο όνομα όλων ημών, των "Τεμπέληδων μιας εύφορης κοιλάδας", ευχαριστώ ταπεινά άυτούς τους λίγους που καταφέρνουν με τα κείμενα τους και τις παρεμβάσεις τους να δίνουν ανάσες στο σκυθρωπό τοπίο. Τα βιβλία της Σ. Τριανταφύλλου ΔΕΝ τάχω διαβάσει ΑΝ και πολλά τάχω αγοράσει - πρόβλημα συντονισμού ίσως. όμως δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω ότι η γλώσσα μας η ελληνική, είναι η κοινή μας πατρίδα. Κατα τα λοιπά, ας συγχωρήσουμε και ολίγη αμαρτωλή αποστασιοποίηση στους ταλαίπωρους επαναστάτες και κυρίως ας δείξουν οι ίδιοι λίγη συμπόνοια στο χριστεπώνυμο κοινό τους.

Συγχαρητήρια για το blog, που πάντοτε έχει ενδιαφέροντα θέματα να θίξει.

Πάπισσα Ιωάννα said...

FaneZan,
σ' ευχαριστώ κι εσένα για τα καλά-σου λόγια. Τι πάθατε όλοι σήμερα; Φαντάζομαι λόγω εορτών είπατε να κάνετε μια καλή πράξη!!!
Η Ελλάδα είναι μίζερη, αλλά εμείς ας μην είμαστε. Και μην ξεχνάμε ότι αυτό που είμαστε, αυτό που είναι οι πνευματικοί άνθρωποι που εκτιμούμε προέκυψε από την ελληνική κουλτούρα στην παγκοσμιοποιημένη της εκδοχή. Και σε όσα δεινά έχουμε να καταλογίσουμε στην ελλαδίτσα, θα μπορούσαμε να βρούμε κι άλλα τόσα καλά, αν είχαμε τη διάθεση να τα αναγνωρίσουμε.
Πατριάρχης Φώτιος

Sadmanivo said...

Εγώ δε μασάω, θα στείλω αριθμό λογαριασμού. :)
Είναι αλήθεια, πως πίνουμε συχνά πυκνά καφεδάκι εδώ (στη λούφα βεβαίως), γιατί έχει ωραία ατμόσφαιρα, γούστο στη διακόσμηση και τη μουσική και προπάντων σπιρτόζικους διαλόγους. Θα ήθελα να χαιρετίσω και τη συμβολή της Πελεγκρίνας (θα στείλω κι εκεί αρ. λογ.) στο γόνιμο διάλογο που βάζει το μυαλό μου να δουλέψει.
Ομολογώ πως δεν πολυασχολούμαι με τους έλληνες συγγραφείς. Ξανθούλη ως επί το πλείστον από τους γνωστούς και κάτι άλλους "δικούς" μου. Όμως - και αυτός είναι ο λόγος που καταχρώμαι του χώρου σήμερα - τα γραφόμενά σου Πατριάρχα μου για την Τριανταφύλλου, μου χτύπησαν ένα καμπανάκι. Θα ήθελα να τη γνωρίσω και πέρα από την αυτοβιογραφία που παρουσιάζεις, έχεις κάτι δικό της που θα συνιστούσες ιδιαίτερα;

Πάπισσα Ιωάννα said...

Sadmanivo,
ευχαριστώ κι εσένα. Το πνεύμα των Χριστουγέννων κάνει το Βιβλιοκαφενεδάκι να φαίνεται παλατάκι, ενώ δύναμη και ουσία δίνουν οι θαμώνες-του, με πρώτη (σωστά τα λες) την Pellegrina.
Την πεζογραφία της Τριανταφύλλου δεν θα την έβαζα στις αγαπημένες-μου. Γι' αυτό σου μεταφέρω την προτίμηση ενός φίλου που την αγαπάει πολύ: καλύτερο έργο-της θεωρεί το "Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης".
Πατριάρχης Φώτιος

Sadmanivo said...

Οκ, ελήφθη..
Θα την "τακτοποιήσω" μέσα στη βδομάδα, ευχαριστώ για την ανταπόκριση.
Εε.. με το λογαριασμό που λέγαμε;;;
:) καλό βράδυ

Μαρία Δριμή said...

Παρακολουθώ τη Σώτη από τα πρώτα της βιβλία μέχρι σήμερα. Μου αρέσει ο τρόπος που στήνει τις ιστορίες της έχοντας μελετήσει το ιστορικό πλαίσιο και εμβαθύνει στα χαρακτηριστικά των ηρώων. Τα βιβλία της είναι από αυτά που με κάνουν να αναβάλλω άλλες υποχρεώσεις, προκειμένου να τα τελειώσω.
Το "Ο χρόνος πάλι" είναι για μένα ό,τι καλύτερο δικό της έχω διαβάσει. Θα ήθελα να είχα γράψει εγώ αυτό το βιβλίο.
Καλά Χριστούγεννα, Πατριάρχη Φώτιε. Πάντα ενδιαφέρουσα η ματιά σου στα βιβλία. Και ο καφές γευστικός και μυρωδάτος!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Maria Jose,
ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια.
Πατριάρχης Φώτιος

anagnostria said...

Γι' αυτή τη "μίζερη" Ελλάδα λοιπόν χύσαμε αίμα; Γι' αυτή τη "μίζερη" χώρα μοιράστηκε η πατρίδα μας, για ν' αποκτήσει εκείνη την ελευθερία της από τη χούντα; Με πλημμυρίζει αγανάκτηση όταν ακούω να καταφέρονται εναντίον της. Και άλλωστε τι είναι Ελλάδα; Μήπως είναι μόνο οι κάμποι και τα βουνά; Ελλάδα είναι προπάντων οι άνθρωποί της. Κι ο καθένας που την κατηγορεί ας σκεφτεί πως τον ψόγο απευθύνει και στον εαυτό του. Με συγχωρείτε για την έντονη αντίδραση. Δικαιολογήστε την από κάποια που δακρύζει ακόμα στο άκουσμα του εθνικού ύμνου και στο αντίκρισμα της ελληνικής σημαίας.

Anonymous said...

Με εξωλογοτεχνικά κριτήρια ομιλώντας έχω γνωρίσει την Σ. Τριανταφύλλου καθώς παρουσίασα στην Πάτρα τα Κινέζικα κουτιά και το Πιτσιμπούργκο. Δεν με νευρίασε καθόλου, το αντίθετο. Δεν φορούσε το προσωπείο του σοβαροφανούς συγγραφέα και Έλληνα -δυσκοίλιου- διανοούμενου. Ο προφορικός της λόγος συνάρμοζε με τον γραπτό της-τα γραπτά της εν γένει. Με λογοτεχνικά κριτήρια επίσης χάρηκα για την εν λόγω γνωριμία γιατί, όπως και νάχει, μέσα στη μίζερη ελληνική βιβλιοπαραγωγή -όχι μίζερη λόγω αριθμού βιβλίων που εκδίδονται αλλά λόγω γενικής πεζογραφικής μειονεξίας-ξεχωρίζει σαφώς για το έργο της. Βέβαια ζήτημα που σηκώνει μεγάλη συζήτηση...Να σημειωθεί δε ότι "έπαθα πολλά" επειδή θέλησα να φέρω στη διδασκαλία στη Μ. Εκπ/ση κείμενα της Τριανταφύλλου - και άλλων βέβαια αλλά οι άλλοι ήταν περισσότερο αποδεκτοί...Καλά Χριστούγεννα και διαβαστερά ει δυνατόν

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anagnostria,
κι εγώ βρίσκω υπερβολικές τις βολές εναντίον της πατρίδας, όχι γιατί οι άλλες πατρίδες δεν έχουν αξία για τους πολίτες-τους, αλλά κυρίως γιατί, όταν η Τριανταφύλλου δηλώνει άπατρις, ταυτόχρονα έχει υιοθετήσει την αγγλική κουλτούρα για να πλησιάσει πιο πολύ στο πρότυπο του παγκοσμιοποιημένου κοσμοπολίτη. Κι αυτή η υποκατάσταση είναι και για μένα μια νέα εξάρτηση, απ' αυτές που τόσο μισεί.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anonymous (Σοφία ή Βαρβάρα),
μια προκλητική ιδεολογία μπορεί να είναι γόνιμη, όταν ανανεώνει τη σκέψη-μας, ή στείρα, όταν έρχεται να προβάλει έναν νέο δογματισμό. Εσύ προφανώς είδες την πρώτη εκδοχή και μπορεί να έχεις δίκιο. Η δική-μου αίσθηση ωστόσο είναι ότι η συγγραφέας κουβαλάει τη μονομέρειά-της (όπως όλοι-μας βέβαια), αλλά επιπλέον την παιανίζει σαν προοδευτική μορφή σκέψης, ενώ όλες οι άλλες, οι αντίθετες είναι μικροαστικές, μίζερες, συντηρητικές και ως εκ τούτου οπισθοδρομικές και απορριπτέες. Μακάρι να κάνω λάθος.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Γεια. Εν περιλήψει: σόρι, αλλά ..άρες μάρες κουκουνάρες (:))έχετε καταλάβει ΟΛΟΙ! Μπορείτε να διαβάζετε ιδεολογίες, μπορείτε να διαβάζετε ε κ φ ρ α σ μ έ ν α συναισθήματα, αλλά μάλλον δεν διαβάζετε τα συναισθήματα κ ά τ ω από τις "ιδεολογίες"! Λογικό εν μερει, γιατί α) αυτό απαιτεί αληθινό συναισθηματικό ενδιαφέρον και β) συνήθως οι (γραπτές και δη λογοτεχνικές)ιδεολογίες είναι ψ ε ύ τ ι κ ε ς, τουλάχιστον εν Ελλάδι, οπότε δεν έχουν καν υποστρωμα συναισθημάτων! Όταν είπα πως η Σώτη είναι η μόνη επαναστάτρια εννοούσα κυρίως α υ τ ό, πως ακολούθησε με συνέπεια το όνειρό της, ή καλύτερα ό,τι τη στήριξε από παιδί για να μην τρελλαθεί, όντας γεννημένη ιδιοφυία σε περιβάλλον που τις τσακίζει. Δεν ξερω άλλο σύγχρονο έλληνα συγγραφεά που να ακολούθησε με τόση ειλικρίνεια το (ατομικό)όνειρό του. (Κι από τους παλιούς ξερω μόνο τον Καζαντζάκη)

Επίσης, δεν είναι επαναστάτρια επειδη΄δηλώνει "δεν αναγνωρίζω καμιά πατρίδα" (που, ειρήσθω εν παρόδω, το δήλωσε κι ο Καζαντζάκης!) Αυτό είναι παραδοσιακή από αιώνων κοινοτοπία όλων των αριστερών: η αριστερά δεν εχέι πατρίδα, νεσπά; Τίποτα "επαναστατικό" δεν υπάρχει σε αυτό, (Να θυμίσω παρεμπιπτόντως ότι ασχέτως ιδεολογίας, οι περισσότεροι έλληνες ετσι κι αλλιώς δεν αγαπάνε κ α θ ό λ ο υ την πατρίδα τους γιατι αν την αγαπούσαν δεν θα την είχαν λαταντησει έτσι. Η αγάπη είναι π ρ ά ξ η).

Προσοχή όμως, η Σ. δεν γράφει πουθενά "δεν α γ α π ά ω καμια΄πατρίαδα' που είναι ψυχολογικά πολύ διαφορετικό από το 'αναγνωρίζω"! Αντίθετα γράφει πως "η Φωκίωνος Νέγρη είναι η χαρά της ζωής"! ΑΥΤΗ λοιπόν είναι η πατρίδα της! Όπως η αντίστοιχη "φωκίωνος Νέγρη" της Αμερικής και της Γαλλιάς κι όχι συνολικά οι χώρες, Καμιά "αλλη πατρίδα" δεν υιοθέτησε (ως χωρα, συνολικά), αν διαβάσετε προσεκτικά βιβλία όπως τα κουτιά και ο ουρανός, αλλά και το θαυμάσιο διήγημα "Μικόλ" (στο "ο χρόνος πάλι"), όπου ξεσκεπάζει τον "ορθολογισμό' και την κενότητα του δυτικοτραφούς σύγχρονου Γάλλου, με στυλ πραγματικά ευρωπαίου (και όχι αμερικανού) συγγραφέα -κάπως όπως ο (Ιάπωνας) Καζούο Ισιγκούρο, αλλά αφηγηματικά πολύ πιο δυνατά!

Αλλά ως διασημη (και αρα ερωτώμενη)πρέπει κατι να πει, οπότε έμπλεξε στη γλώσσα της ιδεολογίας, γιατι τα βαθύτερα είναι άρρητα (ή θέλει να είναι).

Εν ολίγοις, είναι επαναστάτρια γιατί είναι αληθινή. ΚΑΝΕΝΑΣ γνωστός σημερινός έλληνας συγγραφεάς δεν είναι τόσο και τόσο επίμονα αληθινός, κανένας!!

Και για αυτό ίσως δεν είναι αληθινά "μεγάλη": ο μεγάλος συγγραφέας δεν είναι ουτε αληθινός, ούτε ψέυτικος. Έχει "αρθεί" σε μια ιδιότυπη σφαίρα αναισθησίας, που η Σ.Τ. δεν εχει! (ακόμα);

Μερικές φορές βαριέμαι κι εγώ τα βιβλία της, την επανάληψη. Το μόνο που εύχομαι είναι να κάνει μια καινούργια αρχή, ε λ λ η ν ι κ ή. Τελος παντων, αυτά!

υγ: να συμπληρωσω πως το "χριστεπώνυμο κοινό" (κάποιος είπε!) είναι κυρίως υποκριτικό, γιατί η δυσφορία για τη νεοελληνική μιζέρια που η Σώτη εξέφρασε στο εργο της είναι συλλογικό συνάισθημα μιας ολόκληρης γενιάς, που την καταβρίσκει διαβάζοντάς την και μετά, κλέινοντας το βιβλίο ακολουθεί πιστά και βολεμένα όλα τα στοιχεία αυτής της μιζέριας!

Eleni Tsamadou said...

Η τόση κραυγαλέα άρνηση της ελληνικότητας, ναι χρησιμοποιώ τη λέξη με πλήρη επίγνωση της σημασίας της, ιδίως όταν συνοδεύεται από μια καταφανή μίμηση δυτικών μορφών δεν με πείθει για την ειλικρίνειά της. Κατά τα άλλα συμφωνώ μαζί σου Πατριάρχα και επικροτώ τις απόψεις της "αναγνώστριας".

Vivi G. said...

Τους λιγοστούς ανθρώπους που τολμούν να πουν πράγματα,τα οποία εμείς θα καταλάβουμε μερικά έτη φωτός αργότερα,τους συμπεριφερόμαστε έτσι όπως στην Τριανταφύλλου.Το έχουμε κάνει άπειρες φορές στο παρελθόν σε άλλους κι άλλους,η Σώτη θα γλύτωνε...

Pellegrina said...

σπέρα (πάλι)
για την 'ελληνικότητα": άσχετα από Σ.Τ., εγώ πχ μεγάλωσα μόνο με "ξένη" μουσική (ροκ, ελαφρά και κλασική), πρωτοάκουσα δημοτικο τραγούδι στο σχολείο στο μάθημα της γυμναστικής (όπου δεν κατάλαβα γιατί έπρεπε να τραγουδάω για την "Παρασκευούλα που τη γέλασε το δημαρχόπουλο", επίσης δεν κατάλαβα ως προς τι την "γέλασε"!) και "λαΙκό" με μπουζούκι σε ένα δισκάκι 45 στροφών μιας συμμαθήτριάς μου στην έκτη δημοτικού, παθάινοντας πολιτιστικό σοκ (νόμιζα ότι η συμμαθήτριά μου ήταν άλλης φυλής, κατι σαν μυστηριώδης γύφτισσα!) Σόρι που ακούγομαι περίπου σαν τη Σώτη, αλλά αραγε μήπως δεν έιμαι ελληνίδα; αλλά ΤΙ ΕΙΜΑΙ τότε;
(με άλλα λόγια, γιατι το ροκ και τα παρεμφερή δεν είναι 'ελληνικότητα"; Χιλιάδες παιδιά μεγαλώσαμε στην αθήνα μ ό ν ο με αυτό! Αυθεντικότατο βίωμα ελληνικής αστικής γειτονιάς!)

vivi: γράφει απλά πράγματα που μάλλον έπρεπε να εχουμε καταλάβει έτη φωτός ΠΡΙΝ, όχι μετά.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Αναγνωρίζω ότι η Τριανταφύλλου είναι μια σκεπτόμενη συγγραφέας που εμπλουτίζει την ελλαδική πραγματικότητα με κοσμοπολίτικη διάθεση (όπως ο Καζαντζάκης). Αλλά:
1. η έννοια της ελληνικότητας (για να απαντήσω στην Pellegrina) δεν είναι του ίδιου εύρους με την εποχή που αναφέρεις. Τη δεκαετία του '70 και του '80 λίγο, το ξενόγλωσσο ροκ ήταν ο κανόνας. Πέρασε ή φάση αυτή (που ήταν ακραία και υπερβολική) και περάσαμε στη φάση της ξενόφερτης μουσικής αλλά και του ελληνικού στίχου και της ελληνικής ματιάς. Η Τριανταφύλλου είναι στη γραφή της στην προηγούμενη φάση.
2. Ό,τι είναι πρωτοποριακό και προοδευτικό δεν είναι κατ' ανάγκη και θετικό. Δεν αποδεχόμαστε ό,τι έρχεται από το κέντρο (την Αμερική ή την Ευρώπη) με ξενομανία, επειδή ήλθε από τον "προηγμένο" κόσμο.
3. Παρόλο που θεωρούνται ξεπερασμένες οι κατηγορίες για τον Καζαντζάκη, 60 χρόνια αργότερα από την εποχή-του, δεν θεωρώ ότι όλοι όσοι τις διατύπωσαν τότε είχαν άδικο, γιατί ερχόμαστε εμείς τώρα και τους κατηγορούμε με καλούπι τα δικά-μας παπούτσια. Σε είκοσι χρόνια μπορεί ο Καζαντζάκης να θεωρείται μέτριος-κακός μυθιστοριογράφος (όπως ήδη ψελλίζεται) και περισσότερο διανοητής. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να απαξιώσουμε τη σημερινή θετική αποδοχή-του. Το ίδιο μπορεί να και με την Τριανταφύλλου: δεν σημαίνει ότι επειδή βλέπουμε την υπερβολή στο έργο-της, δεν μπορεί να καταξιωθεί για ό,τι γνήσια δημιουργικό έχει να επιδείξει, κι η δική-μας ματιά να φανεί αταίριαστη. {Συχνά για όποιον καταξιώσουμε θεωρούμε υπερβολική κάθε κατηγορία και το ανάποδο, για όποιον απαξιώσουμε θεωρούμε περιττό τον κάθε έπαινο}
4. Καταδικάζοντας το ελληνικό (από το οποίο ως επίδραση ή ως αντίδραση διαμορφώθηκε και η ίδια) στην ουσία εθελοτυφλεί για τη γλώσσα που υποστηρίζει και για την κουλτούρα που αλληλεπίδρασε με τη γλώσσα. Απαξιώνει τον Σεφέρη και τον Καβάφη, αλλά δεν έχει κάποιον Έλληνα που να της έχει δώσει κάτι. Δεν το πιστεύω ότι όλη η ελληνική λογοτεχνία είναι τόσο περιθωριακή. Κι αν συμφωνώ με το ένα ή άλλο όνομα ή διαφωνώ με την Χ παράδοση, δεν παύω να πιστεύω στη γονιμοποιό δράση της γλώσσας πάνω σε μερικά τουλάχιστον έργα της λογοτεχνίας-μας.
Μπορούμε να μιλάμε μέχρι το 2010!!!
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

α) συμφωνώ ότι με τα δικά μας κριτήρια είναι στην προηγούμενη φάση, ότι η σημερινή ελλάδα έιναι κατι άλλο, πιο συνθετο.Αλλά για τη συγγραφέα, ο πλούτος και τα εντονα βιώματα της ζωής της "έξω" -που ειναι φανερό ότι δεν την έζησε ως τουρίστρια αλλά δύσκολα, συναισθηματικά κι έντονα- μάλλον ειναι τόσο καθοριστικά που για εκείνην είναι/ήταν ως πρόσφατα στη συνείδησή της π α ρ όν, ένα παρόν ιδιόρρυθμο για τους πιο πολλούς από μας και δύσκολο να γίνει αντιληπτό, δύσκολο όμως να γίνει αντιληπτό και από τους εκέι γηγενείς. Η Σώτη γράφει,αν προσέξετε, ως μ ε τ α ν ά σ τ ρ ι α, όχι ως "αμερικάνα". (Αλλά όχι ως "κακομοίρα" μετανάστρια, στερεοτυπική δηλαδή) Είναι χαρακτηριστικα τα κινέζικα κουτιά, γεμάτα από τόσες και τόσες επι μερους εμπειρίες και λεπτομέρειες 9κοινωνικής παρατήρησης κυρίως), που νομίζεις ότι εχει το άγχος να τις καταγράψει όλες, σαν μια αλικη στη χωρα των θαυμάτων. δεν ειναι ευκολο να μπει στη θεση της ουτε ο εδω, ουτε ο εκεί. Αλλά συμφωνώ με την παρατήρηση για το "ξεπερασμένο", άλλωστε εγώ δεν εχω τη "ροκ" ματιά της. ΑΛΛΟΥ βαζω την αξία της. Το εργο της δεν επικεντρώνεται εκέι, αυτή είναι η μανιέρα της, ο τροπος της να λέει τα πράγματα,τα ΄συμβολά της. Αλλά αυτό μεγαλο θέμα-και όχι, δεν θα μιλάμε ως το 2010! Ελπίζω να "επιστρέψει" στην ελλάδα του σήμερα, αλλά και να μην το κάνει, αυτή ήταν/είναι η ζωή της. έγραψε για τη ζ ω ή της, που διαφέρει πολύ από το μέσο όρο.
2-4) Πουθενά δε βλέπω, ουτε στο εργο ουτε σε συνεντευξεις της, απαξίωση της ελληνικής κουλτούρας συνολικά. Κάθε άλλο, μου δινει την εντύπωση ενός πολύπλευρα καλλιεργημένου ανθρώπου. Εσύ από πού το έβγαλες αυτό; ϊσως εχει πει ότι δνε της λένε πολλά τα βιώματα των ελλήνων συγγραφέων, αλλά λέει απλώς την αλήθεια! Δεν της λένε, τι να κάνουμε! δεν είναι λογοτεχνική "κριτική" αυτό, είναι απλώς έκφραση υποκειμενικού συναισθήματος
(που η συντριπτική πλειοψηφία των συγγραφέων μας αποφεύγει, ή καταφέυγει σε κοινοτοπίες)

3) Ουτε τις ακρότητες και τις υπερβολές βλέπω (επίσης δεν βλέπω καθόλου παραστατικά γαμήσια, το εθνικό σπορ των ελληνων συγγραφέων, που αυτό κι αν είναι ξεπερασμένο!). Αντίθετα εχει μια γλώσσα πολύ μετρημένη, αποφεύγει κάθε συνθηματολογία και προσπαθεί να αποδώσει ό,τι θέλει με ιστορια, με αφήγηση. Μερικές φορές επαναλαμβάνεται και οι ιστοριες της δεν εχουν ενα δεύτερο επίπεδο, είναι "κολλημένη" οκέι, ας μην αρχίσω την κριτικη΄. Είμαι σίγουρη οτι δεν έχει βοήθεια από πουθενά (και υποψιάζομαι ότι εχει το αντίθετο). Ακόμα κι οι πιο καλοπροαίρετοι, πχ εκδότες, μάλλον θα χ..στηκαν για τη βελτίωσή της! τη θέλουν ετσι και να πουλάει! Κι όμως η Σώτη πιστέυω πως είναι η μόνη από τους συγγραφείς φίρμες που θα είχε και τη διάθεση και την ικανότητα να βελτιωθεί γιατί εχει νεανικό και γερό μυαλό -και, δείγμα αληθινού δημιουργού αυτό, Δεν είναι ικανοποιημένη από το εργο της!

φτάνει! είναι και άπρεπο πια!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ουάου διάλογος. Και δεν το λέω ειρωνικά. Η συζήτηση αυτή (νομίζω) άνοιξε φάκελο Σώτη Τριανταφύλλου και τον κρατά ανοιχτό με καίριες θέσεις.
Όσα ακούστηκαν, θετικά και αρνητικά, φωτίζουν το έργο-της και δεν γενικολογούν.
Αλλά τι είναι "άπρεπο", Pellegrina;
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

γεια (μα γιατι ειμαι η μόνη που ..χαιρετάω;:))

το ΤΌΣΟ πολύ σχόλιο εννοούσα. και μαλιστα όχι επί του εργου, αλλα επι του προσώπου! άρχισα να νιώθω λίγο σαν ...κουτσομπόλα!

ΑΛΛΟ ΠΟΣΤ, σεπτέ, ΑΛΛΟ ΠΟΣΤ!!

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μα, Pellegrina, μιλάμε για την αυτοβιογραφία της Τριανταφύλλου. Είναι δυνατόν να μη μιλάμε για θέματα της ζωής-της και κυρίως των ιδεών-της;
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

ωραία, ας το συνεχίσουμε λίγο!
Έχει έναν έμμεσο, "εμπράγματο" τρόπο να γράφει τις ιδέες της. Σταχυολογώ (από μνήμης) από το τελευταίο:

α) οι γονείς μου ήταν από αυτούς που σε δέρνουν όταν πέφτεις από το ποδήλατο και σπας το κεφάλι σου.

β) ..ήταν από τους ανθρωπους που φέυγουν από τη Φωκίωνος Νέγρη, δηλ. τη χαρά της ζωής, για ένα σπίτι στο Πολύγωνο, πάνω σε ένα δρόμο με σπίτια στη σειρά, χωρίς γειτονιά, χωρίς κέντρο.

γ) Στη μητέρα μου άρεσε το όνομα Ηλέκτρα. Αλλά η γιαγιά φώναζε: "Σωτηρία θα το πείτε το παιδί, αλλιώς θα σκοτωθώ"!

δ) Ήθελα να τη ρωτησω (τη μητέρα ): γιατι δεν μιλούσες, γιατί δνε επενέβαινες, όταν κακοποιούσε το παιδί σου; (ο πατέρας)

ε) Η ξαδερφη μου, καθώς και οι δυο δίδυμες φίλες μας, παντρεύτηκαν και χώρισαν δυο φορές. Ακόμα ονειρέυοντια οτν πριγκιπα, ακόμα, όταν βλέπουν δαχτυλίδι "αρραβωνων', ξ ε φ ω ν ί ζ ο υ ν χαρούμενα.


Επειδή τα άλλα 4 είναι εντελώς αυτονόητα (και μυστηριωδώς αθάνατα)θα σχολιασω λίγο το, κάπως πιο σύγχρονο, δεύτερο: οι πιο πολλοί άνθρωποι που αφήνουν τη Χαρά της Ζωής (δηλαδή τη γειτονιά και την πόλη) για 'αναπτυσσόμενα" προάστια, λένε ψέματα: ότι το κάνουν για τον "καθαρό αέρα", την 'ησυχία", την .."ποιότητα". ("ποιότητα" βαφτίζεις ό,τι θέλεις). Στην πραγματικότητα το κάνουν για ένα και μόνο λόγο, γιατι αυτά τα οικόπεδα "θα πα΄ρουν αξία". Εχουν δηλ. ηδη μετατρέψει τη ζωή τους και των παιδιών τους ("για τα παιδιά" το κάνουν!) σε σκατολεφτά και μόνον. Μετά απραπονούνται...
Αυτά τα "σώτια"΄...

Vivi G. said...

Αν δεν άναβαν κι αυτές οι συζητήσεις,Πατριάρχη,θα είμασταν πολύ θλιβεροί,να γίνεται ο κακός χαμός γύρω μας κι εμείς στην ασφάλεια της βιβλιοκοσμάρας μας.
Ας εκμεταλλευτώ λοιπόν ακόμα μια φορά την φιλοξενία σου.
Η Τριανταφύλλου και κάμποσοι άλλοι αυτής της γενιάς που δεν καρεκλοποιήθηκαν,
παραμένουν με τον τρόπο τους
διεκδικητές αυτού του περιβόητου,
καλύτερου αύριο που προσωπικά δεν το βλέπω να έρχεται αλλά τέλος πάντων.
Το λέω το παραπάνω διότι την παρακολουθώ συστηματικά,η Τριανταφύλλου εκτός των βιβλίων της έχει μια παρουσία έντονα πολιτική ,γράφει σε εφημερίδες ,μιλάει σε παρουσιάσεις κά και κρίνεται, μάλλον κατακρίνεται, για απόψεις που με θάρρος και χωρίς να σκέφτεται αν θα χάσει...πελάτες αναπτύσσει κόντρα σε διάφορα κατεστημένα,δεξιά,αριστερά,
συντηρητικά,αναρχικά(ναι,έχει και τέτοια ο μπαξές).
Το αντίτιμο βέβαια της δημοκρατίας σε όλα τα επίπεδα είναι τεράστιο,παλιά ιστορία,καθένας μας όμως εννοεί να την κόβει και να την ράβει στα μέτρα του,σωστή να βρίσκει την αλήθεια του και μόνον την δική του...
Ε,δεν θα το συμμεριστώ αυτό και μάλιστα το βρίσκω τραγικό να μπαίνει πχ σε ζυγαριά ο πατριωτισμός
του καθενός και να έχουνε βγει παγανιά με τα πατριωτόμετρα!
Δηλαδή εγώ που βεβαίως και δεν δακρύζω στο άκουσμα του εθνικού ύμνου και στο αντίκρισμα της ελληνικής σημαίας κατά τις τελετές πχ απονομής μεταλλίων στους διάφορους ορμονιασμένους,άντε να το πω κομψά, που τα παίρνουνε από χορηγούς,διαφημίσεις και.. και... και στηρίζουν στο όνομα της...δόξας της Ελλάδας όλο το πακετάκι του σάπιου τους πρωταθλητισμού για τα φράγκα δεν είμαι....πατριώτισσα;
Ή επειδή δεν συμμερίζομαι τις ρατσιστικές κραυγές των τηλεοπτικού φασισταριού- που παρελαύνει ανενόχλητο και του οποίου το....δικαίωμα να το κάνει του το δίνω εγώ η ίδια πιστεύοντας τα παραπάνω περί αντιτίμου δημοκρατίας- δεν είμαι Ελληνίδα,δεν είμαι πατριώτισσα;
Όχι δα!

Pellegrina said...

"Αυριο, μια άλλη χώρα", λεει η Σώτη, αλλά εγώ λεω πως το αυριο ειναι εδω. Παντα σε καθε εποχή υπάρχουν άνθωποι που (νομίζουμε ότι) εκπροσωπούν το αύριο. Αυτό το αύριο όμως δεν θα ερθει ποτέ (ως "γενικό" αύριο), γιατι όταν θα ερθει θα έχουν επικρατήσει πάλι οι "αλλοι". Αλλά, αν πιάνετε τι εννοώ, το "αυριο" είναι ήδη εδώ. Επι γης ειρήνη! (και καλά Χριστούγεννα!)

ritsmas said...

Πολλές φορές, για να μην πω άπειρες, έχω συμφωνήσει με τη Σώτη ως προς τον τρόπο που εκδηλώνει την ελευθερία της ή τον επαναστατικό της χαρακτήρα. Το ίδιο θα μπορούσα να πω και για τον τρόπο που αντιμετωπίζει τον επαρχιωτισμό μας. Εγώ δεν θα μπορούσα να το κάνω γιατί δεν απαλλάχτηκα ποτέ από το μικροαστικό μου φορτίο. Από κει και πέρα, ως προς τη λογοτεχνική ουσία, δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα. Κάποια βιβλία της μου αρέσουν πολύ, κάποια λιγότερο και μερικά καθόλου. Πολλές φορές είναι και θέμα...καιρού. Πότε διαβάζεις ένα βιβλίο και πώς είσαι στριμωγμένος τις στιγμές που το διαβάζεις.

Χρονια πολλά συμβατικά και μη συμβατικά..

Μύρων Κατσούνας said...

Στη δεύτερη πατρίδα της - την οποία και προτάσσει - έχει δοκιμάσει να γράψει;

Anonymous said...

Πελεγρίνα καλό είναι να αποφεύγονται οι συγκρίσεις με σημαντικούς συγγραφείς που δόξασαν την Ελλάδα, όπως ο Καζαντζάκης, η συγκεκριμένη κυρία δεν έχει να κάνει τίποτε με αυτόν. Όσον αφορά την επαναστατικότητα στην οποία αναφέρθηκες θα σου θυμίσω τι έλεγε γιακάποιους τέτοιος επαναστάτες με τα λεφτά του μπαμπά στα νιάτα του ο Σαββόπουλος. Από εκεί και πέρα με αμερικανιές και ειρωνία δεν γίνεται λογοτεχνία.

Pellegrina said...

Γεια σου Aκάμα και Καλή Χρονιά!

Οι απόψεις του καθενός ειναι απλώς απόψεις του καθενός! Μόνο σε ένα θα απαντήσω: ΟΛΟΙ οι δημιουργοί, μικροί, μικρότατοι και μεσαίοι (οι μεγάλοι δεν εχουν προβλημα) πρέπει να συγκρίνονται (απο τους άλλους αλλά και μόνοι τους)κ υ ρ ί ω ς με τους πολύ μεγάλους! (επίσης είναι ένας καλός τρόπος να συνεχίζουν να προσφέρουν δημιουργικά οι "μεγάλοι" και να μην είναι απλώς "ιερα' πτώματα!)

Anonymous said...

Καλή χρονιά και σε εσένα pellegrina. Απλά να ξεκαθαρίσω με αφορμή την παρατήρησή σου ότι ο Καζαντζάκης συνεχίζει να προσφέρει ακόμη στο αναγνωστικό κοινό και έχει περάσει στη χωρεία των μεγάλων της παγκόσμιας διανόησης, είναι κακό να τον συγκρίνουμε με άτομα τα οποία προσπαθούν να μας πείσουν ότι είναι συγγραφείς. Νομίζω ότι το αυγκεκριμένο πρόσωπο, αρνούμαι συνειδητά να αναφέρω και το όνομάτης, δεν θα είχε μέρος να σταθεί εαν έγραφε τέτοια πράγματα στν Αμερική. Αυτά από έναν απολίτιστο καφενόβιο, όπως θεωρεί όλους τους Έλληνες η συγκεκριμένη.