Sunday, October 25, 2009

Μπουκιές και μπουκίτσες από τις εφημερίδες


1. Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη “Ψυχή βαθιά” διχάζει τους Έλληνες, για μια ακόμα φορά. Θέμα-της ο Εμφύλιος και η βασική κατηγορία (εκ μέρους κυρίως των αριστερών εντύπων) είναι ότι ο σκηνοθέτης δεν παίρνει θέση (ενν. υπέρ των κομμουνιστών) και διατηρεί μια ανθρωπιστική ουδετερότητα εστιάζοντας στο ανθρώπινο και όχι στο κομματικό.

Βλ. την παρουσίαση των διιστάμενων κριτικών στο φύλλο της «Ελευθεροτυπίας» (23.10.2009) από τη Φωτεινή Μπάρκα και το άρθρου του Μανόλη Πιμπλή στα «Νέα» (24.10.2009). Δες επίσης την κινηματογραφική κριτική (φυσικά ιδεολογική, όπως όλες) του Νίνου Φενέκ Μικελίδη στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», τα άρθρα στο «Βήμα» και τη θέση του Νίκου Μπακουνάκη, όπως και τα κείμενα στο Κ της «Καθημερινής» (25.10.2009).
Στην ουσία ο δημιουργός απέναντι σε ένα θέμα με μεγάλη ιδεολογική ένταση έχει τρεις επιλογές:                                                       

α. να τηρήσει ουδετερότητα σε ένα κλίμα συμφιλίωσης και συναδέλφωσης (να μην ριψοκινδυνέψει να εκτεθεί και να κατηγορηθεί εκατέρωθεν, αλλά να φανεί άνευρος και ρηχός).                             
β. να λάβει μέρος με θ έ σ η, να ερμηνεύσει δηλαδή τα γεγονότα με ιδεολογικό τρόπο και να δείξει, κατά τη γνώμη-του, ποιος λίγο και ποιος πολύ είχε δίκιο (κινδυνεύει να κατηγορηθεί για μεροληψία και μονόπλευρη θέαση των δεδομένων, δηλαδή για προπαγάνδα)                         
γ. να δείξει πολυφωνικά το δίκιο του ενός και του άλλου, να αφήσει τους ήρωές-του να πάρουν θέση, άλλος από εδώ κι άλλος από εκεί (πάλι θα κινδυνέψει να φανεί ουδέτερος, αλλά θα καλύψει τις απόψεις και των δύο πλευρών αφήνοντας το έργο-του ανοικτό)                          


2. Γιορτάζει τα 10 χρόνια-του o Blogger μέσα στον οποίο συνεχίζει τις αναγνώσεις-του και το Βιβλιοκαφέ. Χρόνια πολλά και συγχαρητήρια για τη δυνατότητα που δίνει στον καθένα να αποκτήσει βήμα ανοίγοντας ένα ιστολόγιο. Δείτε ακόμα έναν ιστότοπο (http://readallday.org ) στον οποίο η κάτοχός-του Nina Sankovitch διαβάζει ένα βιβλίο κάθε μέρα και αναρτά τη γνώμη-της γι’ αυτό (από τον Δημήτρη Δουλγερίδη στον Ταχυδρόμο των «Νέων», 24.10.2009). Το Βιβλιοκαφέ δεν μπορεί να ακολουθήσει ούτε κατά διάνοια. Άλλωστε, δεχτήκαμε σχόλιο (στην ανάρτηση της 19ης 10.2009) να μην ποστάρουμε τόσο γρήγορα, …γιατί θα μας κόψουν κλήση για υπερβολική ταχύτητα (να ‘σαι καλά, Μύρωνα). Η …συνάδελφος Νίνα έχει Μαζεράττι, ενώ εμείς αγκομαχούμε στην ανηφόρα με φιατάκι.


3. Διαβάζει κανείς τη Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας κάθε Παρασκευή, το Βιβλιοδρόμιο των «Νέων» κάθε Σάββατο, τα Βιβλία του «Βήματος», το 7 της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας» και τις σελίδες για την Τέχνη της «Καθημερινής» κάθε Κυριακή και βλέπει -με διαφορά- τα Νέα να έχουν το καλύτερο βιβλιοφιλικό ένθετο. Πάντα ενήμερα, κοντά στην επικαιρότητα, με αναφορές σε ό,τι καινούργιο κυκλοφορεί και όποιο θέμα απασχολεί τη βιβλιοφιλική επικαιρότητα, με μικρά αφιερώματα κατά καιρούς και φυσικά τις έγκριτες στήλες κριτικής του Κούρτοβικ.
         Λ.χ. χθες, παρουσίαση των νέων νουβελών της Κολλιάκου, σύσταση του βιβλίου για το αστυνομικό μυθιστόρημα του Αποστολίδη, άρθρο για το νέο μυθιστόρημα του Μανιώτη (από την τρέχουσα ελληνική παραγωγή που έρχεται επελαύνοντας). Παράλληλα, διαβάζουμε για τα μεταφρασμένα βιβλία όπως αυτά της Νεμιρόφσκι, του Χάρμς, του Ισπανού Θαφόν, ενώ οι προεκτάσεις στην ιστορία με αναφορά στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο και φυσικά στον πάντα επίκαιρο και αναθεωρούμενο ελληνικό Εμφύλιο επεκτείνουν τα αναγνωστικά-μας ενδιαφέροντα προς παράπλευρους χώρους. Και πάνω που λες ότι χόρτασες, έρχεται η βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου της Αρβελέρ για το Βυζάντιο, που μας κάνει να ξεσκονίσουμε τις σκουριασμένες ιδέες για μια αυτοκρατορία που (κατά πολλούς) ήταν παρακμιακή και οπισθοδρομική. Βλέπω ότι η Χαρτουλάρη ενορχηστρώνει πολύ καλά τα “όργανά-της” σε μια πετυχημένη αρμονική δουλειά.
           Θα συνεχίσω άλλη φορά με τα ένθετα των άλλων εφημερίδων, που με απογοητεύουν όλο και περισσότερο (εξαιρείται η κυριακάτικη «Καθημερινή» που διατηρεί ένα καλό επίπεδο).
Πατριάρχης Φώτιος

13 comments:

Kafeini said...

Καλησπέρα. Θα συμφωνήσω ότι το ένθετο των 'Νέων' φιλοξενεί πάντα ενδιαφέροντα θέματα από την τρέχουσα εκδοτική παραγωγή-σε αντίθεση με τη 'Βιβλιοθήκη' που περιέχει αξιόλογες κριτικές παρουσιάσεις αλλά και πλήθος βαρετών, αυτοαναφορικών κειμένων. Δεν είναι πάντως αξιοπερίεργο ότι σε όλα τα σχετικά έντυπα δέκα-δεκαπέντε ονόματα τυγχάνουν πάντα προδημοσιεύσεων, την στιγμή που τόσα βιβλία βγαίνουν κάθε μήνα στα βιβλιοπωλεία και που ελάχιστα από αυτά παρουσιάζονται πριν κλείσει εξάμηνο η κυκλοφορία τους;

Πάπισσα Ιωάννα said...

kafeini,
είναι σίγουρο ότι υπάρχει ένα σύστημα μάρκετινγκ που προωθούν οι εκδοτικοί οίκοι (κυρίως, όπως λες, για τα μεγάλα ονόματα) και εξυπηρετεί και τις εφημερίδες, που κυνηγούν την "πρωτιά".
Όσο για τη Βιβλιοθήκη, έχεις δίκιο για κομμάτια που δεν ενδιαφέρουν κανένα. Και ξέρεις ένα κριτήριο είναι πόση ώρα με κρατάει κάθε ένθετο: το "Βιβλιοδρόμιο" το διαβάζω πάνω κάτω για μισή ώρα, ενώ τη "Βιβλιοθήκη" μπορεί να την τελειώσω σε πένε λεπτά.
Πατριάρχης Φώτιος

Eva Stamou said...

Σχετικά με την ενασχόληση συγγραφέων και σκηνοθετών με ευαίσθητα θέματα όπως αυτό του εμφυλίου, θέλω να πω ότι το θεωρώ φυσικό η στάση τους να επηρεάζεται από την πολιτική και κοινωνική ατμόσφαιρα του σήμερα. Αυτό που εννοώ είναι ότι η συμφιλιωτική τάση που επικρατεί σήμερα, χρωματίζει αναπόφευκτα το έργο τους.

Από την άλλη σκέφτομαι ότι ένας καλλιτέχνης δεν είναι ιστορικός ή πολιτικός επιστήμονας και συνεπώς δεν έχει την υποχρέωση να παραμένει αμερόληπτος και απλά να παρουσιάζει τα γεγονότα με απόλυτα αντικειμενική ματιά. Η τέχνη έχει το δικαίωμα να είναι υποκειμενική καθόσον η συζήτηση που θα προκαλέσει ένα έργο τέχνης υπόκειται σε διαφορετικούς όρους από αυτούς που διέπουν την συζήτηση για μία επιστημονική μελέτη. Ακριβώς αυτή η υποκειμενικότητα είναι κατά τη γνώμη μου που κάνει την τέχνη ενδιαφέρουσα.

Καλημέρα και καλή εβδομάδα.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Εύα,
συμφωνώ απόλυτα. Η θέση είναι το προσόν της τέχνης και όχι η ουδέτερη προσέγγιση της πραγματικότητας.
Προσωπικά όμως προτιμώ την 3η επιλογή, αυτή της πολυφωνίας, ώστε να μπορεί και ο αναγνώστης να μείνει ελεύθερος να επιλέξει και να μην καπελώνεται από τον δημιουργό.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Καλημέρα. Συμφωνώ με Εύα. Η πολλή και χύμα "πολυφωνία" καταντάει νερόβραστη. Το "ανοιχτό" είναι πιο πολύ αισθητικό παρά ιδεολογικό θέμα. Υπάρχουν καλά εργα που σου δίνουν την αίσθηση ότι είναι "ανοιχτά', κυρίως από το πολυεπίπεδο της ανάγνωσης στην οποία προσφέρονται (και που είναι θέμα δημιουργικής "δεινότητας")παρότι είναι σαφώς τοποθετημένα ιδεολογικά (μου ερχονται στο νου οι υπέροχες ταινίες του Βρετανού Κεν Λόουτς, σαφώς αριστερου -καλά να μη μιλήσουμε για Μπουνιουέλ!)
Από την άλλη δεν μπορώ ούτε να φανταστώ ένα έργο συμμετρικά "πολυφωνικό" και αδύνατο αισθητικά (πχ μονο΄σημαντης αναγνωσης "όλοι έχουν δίκιο") Θα ήταν ο απόλυτος λαπάς και τελικά η σούπερ αφελής προπαγάνδα (του "όλοι είμαστε καλοί"!)
Ναι, η τέχνη εχει αίμα μέσα της, ε΄χει συναίσθημα στη βάση της άποψης, αυτό είναι το πρώτο. Το Κόλπο της είναι να μη "φωνάζει", να δίνει πράγματι με "αγάπη" (λογοτεχνικός όρος)όλες τις πλευρές, αλλά τη βασική διάθεση του συγγραφέα απέναντι στα πράγματα δεν μπορεί -και δεν πρέπει- να την κρύψει τελικά. Αυτή είναι η ομορφιά και η δυναμή της,
Αυτά!

(Θα τον δω τον Βούλγαρη, φαινόταν από την αρψή ότι είναι ενδιαφέρων. Κάτι σκηνές που είδα ολίγον μελό μου φάνηκε, αλλά φταίνε και τα ατιμα τα ελληνικά στον κινηματογράφο. Τα έχω τόσο ταυτίσει με σαχλαμάρα που μόλις τα ακούω να αρθρώνονται λε΄ω "ωχ"! Αλλά για αυτό μάλλον δεν φταίει ο Βούλγαρης!

Ξανά αυτά.

Anonymous said...

Έχω την αίσθηση ότι το ένθετο των Νέων περιορίζεται σε βιβλιοπαρουσιάσεις. Τα κείμενα είναι τόσο περιγραφικά, που νιώθεις σαν να έχεις διαβάσει περίληψη του βιβλίου και δύσκολα διακρίνεις κάπου ανάμεσα μια κριτική ματιά για το βιβλίο. Στα δε βιβλία της ξενόγλωσσης λογοτεχνίας, νιώθεις ότι έχουν φυτρώσει, δεν γίνεται καμία αναφορά στον μεταφραστή και τη δουλειά του. Όχι ότι η κατάσταση στη Βιβλιοθήκη είναι πλέον καλύτερη - με μερικές εξαιρέσεις φυσικά, όσων βαστούν ακόμα.
Κι εγώ διαβάζω όλο το Βιβλιοδρόμιο μονορούφι, αλλά περισσότερο ως γενικότερη ενημέρωση και όχι για κριτική ματιά, και αυτό λείπει πλέον από τα ένθετα βιβλίου.

- μια αναγνώστρια

Πάπισσα Ιωάννα said...

Pellegrina,
είσαι καίρια και πειστική.
Θα ήθελα κάποια στιγμή να ανοίξουμε το διάλογο για το πολυφωνικό κείμενο, αλλά θα αδικήσουμε εδώ τα υπάρχοντα θέματα.
Πατριάρχης Φώτιος

Πάπισσα Ιωάννα said...

Αναγνώστρια,
καταλαβαίνω τις ενστάσεις σου. Διαβάζουμε ανθρώπους οι οποίοι κάνουν απλώς παρουσίαση και όχι ερμηνεία και κριτική. Αυτό ωστόσο είναι χαρακτηριστικό όλων των ενθέτων, που λειτουργούν διαφημιστικά και όχι κριτικά.
Στο Βιβλιοδρόμιο τουλάχιστον καταγράφεται η τρέχουσα παραγωγή και ο Κούρτοβικ (ενίοτε καταπελτικά κι ενίοτε μετριοπαθώς) διεισδύει στα κείμενα. Αντίθετα, στη Βιβλιοθήκη απουσιάζουν οι οξείες φωνές.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Ο Κούρτοβικ φλερτάρει με την εμπάθεια πολλές φορές - ακόμα κι αν μπορεί να του αναγνωρίσει κανείς το θάρρος της γνώμης.
Δυστυχώς, στη Βιβλιοθήκη δεν ήταν πάντα έτσι. Έχουν αλλάξει οι καιροί...

- μια αναγνώστρια

Πάπισσα Ιωάννα said...

Anagnostria,
συμφωνώ αμφοτέροις.
Αλλάζουν οι καιροί και οι αρμόδιοι δεν βλέπουν ή εθελοτυφλούν.
Πατριάρχης Φώτιος

Pellegrina said...

Καλημέρα. Συγνώμη, αλλά βρε παιδιά, εξηγήστε μου επιτέλους, πού τη βλέπετε αυτή την "εμπάθεια"(του Κούρτοβικ και οποιουδήποτε άλλου); Αρνητική κριτική ίσον "εμπάθεια";

Εκτός αν η ματιά μου οφείλεται στο ότι αγνοώ εντελώς ανθρώπους και καταστάσεις. Μα τότε, ποιοι επιτέλους είστε εσείς όλοι με τους οποίους τόσα χρόνια μιλάω, και ξέρετε τόσα περί "εμπάθειας"; Μήπως μιλάω με τον ..Λαμπράκη πχ αυτοπροσώπως και δεν το έχω καταλάβει;
Εγώ παρουσιάσεις και κριτικές βιβλίων διαβάζω, ποια "εμπάθεια";

Κι εμένα κάποτε ο Κούρτοβικ μου έκανε μια αρνητική κριτική. (Ωφελιμότατη)Είχε "εμπάθεια" μαζί μου; Πού με ήξερε ο άνθρωπος; ΔΕΝ με ήξερε (ούτε με ξέρει), πώς είναι δυνατόν; Μήπως είχε; Να πάω να τον βρω να τον ρωτήσω, να ξέρω τι μου συμβαίνει στη ζωή μου; Γιατί αν άγνωστοι (και τόσο ισχυροί) άνθρωποι εχουν "εμπάθεια" εναντίον μου, θα πρέπει πραγματικά να φοβάμαι πολύ!

υγ: η κριτική (που υπάρχει στην ιστοσελιδα μου)στην ουσία δεν ήταν καθόλου αρνητική. Ήταν μεν, ως προς ένα σημείο το οποίο (πολύ καλώς) υπερτόνισε, αλλά ηταν και διαφημιστικη΄, με τον τροπο που παρουσίαζε το βιβλίο. Αλλωστε οταν ένας τέτοιος κριτικός σου κάνει παρουσίαση, αυτό από μόνο του είναι υποστήριξη. Δεν είμαι βλάκας να μην το καταλαβαίνω. Οι άλλοι, που μιλούν για εμπάθεια, είναι; ΟΧΙ βέβαια. Αρα;

πλιζ, εξπλέιν!

Anonymous said...

Χωρίς να θέλω να καταχραστώ τη φιλοξενία του Πατριάρχη Φώτιου, θα αναφερθώ σε δύο περιστατικά που πιστεύω ότι δείχνουν εμπάθεια: το πρώτο είναι το άρθρο που είχε γράψει το καλοκαίρι για τη λεγόμενη "γυναικεία" λογοτεχνία (Μαντά, Δημουλίδου και λοιπά) όπου το τσουβάλιασμα καταστάσεων, οι γενικεύσεις και η ανυποστήρικτη ειρωνεία του κυριάρχησαν. Δεν μπορείς να κάνεις μια σοβαρή παρατήρηση ή σχόλιο για αυτό το φαινόμενο της λογοτεχνίας (μας αρέσει δεν μας αρέσει, περί φαινομένου πρόκειται) γράφοντας, μεταξύ άλλων "Στο βάθος του περίπτερου, πάνω από τα κεφάλια των γυναικών με τα ξασμένα, τα οξυζεναρισμένα ή τα σκληρά σαν πράσα μαλλιά, κρέμονταν δύο φωτογραφικά πορτρέτα. Απεικόνιζαν τις δύο πολυνίκες συγγραφείς του εκδοτικού οίκου στις κούρσες για το πλειστοπώλητο ελληνικό βιβλίο της χρονιάς." (όλο το κείμενο εδώ http://www.tanea.gr/default.asp?pid=30&ct=19&artid=4520649&enthDate=06062009)
Αυτό, δεν είαι κριτική ματιά.

Δεύτερον, ο ίδιος ο Κούρτοβικ είναι συγγραφέας και όταν το τελευταίο του βιβλίο δεν κέρδισε την άνευ όρων αποδοχή των άλλων κριτικών, έσπευσε να κατηγορήσει τους πάντες και τα πάντα, και μάλιστα με άσχημο τρόπο.

- μια αναγνώστρια

Πάπισσα Ιωάννα said...

Πολύ καλή η παρουσίαση ενδεικτικών σημείων από την Αναγνώστρια. Έχω κατά νου και άλλα, αλλά δεν θέλω να επεκταθούμε εδώ σε μια προσωπική κριτική. Μου αρκεί που μέσα στα Νέα ο Κούρτοβικ αποτελεί -με τα όποια αρνητικά του- την αιχμή του δόρατος μιας σφαιρικής κριτικής παρουσίασης της τρέχουσας παραγωγής.
Πατριάρχης Φώτιος