Friday, June 30, 2006

Βυσσινάδα

Ως αναγνώστης θα ήθελα, όταν πηγαίνω στα βιβλιοπωλεία χωρίς να έχω επιλέξει εκ των προτέρων τις αγορές μου, να βοηθιέμαι στις επιλογές μου. Μια λύση που κάπου τη διάβασα αλλά δεν την έχω δει να εφαρμόζεται είναι τα ενημερωτικά καρτελάκια πάνω σε συγκεκριμένα βιβλία. Με άλλα λόγια κάποιος από το βιβλιοπωλείο που θα έχει διαβάσει το βιβλίο, θα μπορούσε να εξηγήσει σε ένα καρτελάκι μέσα σε 30-40 λέξεις γιατί αυτό αξίζει. Το καρτελάκι θα μπαίνει σε θέση Λ πάνω στην ντάνα με τα βιβλία, ώστε να ενημερώνεται ο πελάτης με άμεσο τρόπο.

Κάτι τέτοιο θα κάνουμε εμείς εδώ από το Βιβλιοκαφέ, για να μπορεί όποιος θέλει να βρει μια πρόταση για τις αναγνώσεις του.

Ο πατριάρχης Φώτιος ήταν αυτός που έγραψε τον 9ο αιώνα π.Χ. τη “Μυριόβιβλο”, ένα κείμενο με σχόλια σε βιβλία, από την αρχαιότητα ως την εποχή του, διασώζοντας κείμενα που σήμερα έχουν χαθεί και αποτυπώνοντας την πρόσληψη του Βυζαντίου στην ελληνική γραμματεία. Το ψευδώνυμό μου, λοιπόν, παραπέμπει σε μια τέτοια απόπειρα σχολιασμού και καταγραφής όσων μπορούμε από την τρέχουσα λογοτεχνία.



Πατριάρχης Φώτιος
1.7.2006

Χυμός πορτοκάλι

ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΑΜΑΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Στην Ελλάδα, όπου κυριαρχεί η επιφανειακότητα του συλλογικού και ατομικού θεάματος (Ολυμπιακοί, Eurovision, αχαλίνωτες φιλοδοξίες διασημότητας κ.λπ.), αναπτύσσεται μια νέα μορφή στέρησης στο εσωτερικό της επαυξημένης διαβίωσης (enhanced living - το λεγόμενο βιοτικό μας επίπεδο), που δεν είναι πολύ διαφορετική από την παλιά καθολική ένδεια (της «ψωροκώσταινας»), εφόσον απαιτεί τη συμμετοχή της συντριπτικής πλειονότητας των πολιτών (ως μισθωτών εργαζόμενων) στην αέναη επιδίωξη κάποιας αναγνωρισμένης από τους άλλους «ποιότητας ζωής». Και ο καθένας γνωρίζει ότι πρέπει να υποταχθεί σε αυτήν τη συναίνεση ή να περιθωριοποιηθεί.

Να ποια είναι η πραγματικότητα αυτού του εκβιασμού: η ζωή δεν υφίσταται πλέον παρά εγκλωβισμένη εντός του ψευδαισθησιακού πλούτου της επαυξημένης διαβίωσης, που με αυτόν τον τρόπο καθίσταται απαραίτητη για την αποδοχή της ίδιας της ψευδαίσθησης (φυσικά μέσω της κατανάλωσης των εμπορευμάτων εκείνων που της επιτρέπουν να γίνει εμφανής). Σε αυτό το πλαίσιο τοποθετείται και η λογοτεχνία, που πλέον μεταμορφώνεται σε «θεαματική λογοτεχνία». Ο αναγνώστης γίνεται καταναλωτής ψευδαισθήσεων. Το βιβλίο είναι ένα επαυξημένο προϊόν (enhanced product), εμπλουτισμένο με συνιστώσες που αποδίδουν κύρος και ορίζουν πολιτιστικές ομάδες (κουλτουριάρηδες, new age, κότες, κνίτες, ελληναράδες, φυτά, ψαγμένοι, αυτοδημιούργητοι, φτασμένοι κ.ά.). Το εμπόρευμα είναι η όντως πραγματική ψευδαίσθηση και το θέαμα η γενική της εκδήλωση.

Το φαίνεσθαι, λοιπόν, (το εξώφυλλο που κρατώ: Γιαλόμ, Μπράουν, Κούντερα ή Γαλανάκη) είναι η άλλη όψη της ταυτότητας που επιθυμώ. Είναι το αφηρημένο ισοδύναμο όλων των άλλων εμπορευμάτων που καταναλώνω (των ταινιών που βλέπω στο σινεμά, των CDs που ακούω, των τσιγάρων που καπνίζω). Η διαφορά είναι ότι ενώ το χρήμα κυριάρχησε ως αναπαράσταση του ανταλλάξιμου χαρακτήρα πληθώρας αγαθών (των οποίων όμως η διακεκριμένη χρήση παρέμενε μη αναγώγιμη), το θέαμα είναι το σύγχρονο αναπτυγμένο συμπλήρωμά του. Γιατί στο θέαμα η ολότητα του εμπορευματικού κόσμου εμφανίζεται ενιαία ως μια γενική ισοδυναμία για ό,τι το άτομο δύναται να είναι και να πράξει.

Το θέαμα, επομένως, (και εδώ αρκεί απλώς η επιφάνεια – το εξώφυλλο) είναι το σύγχρονο ισοδύναμο για το χρήμα (ο «παράς» των παλαιοτέρων), το οποίο όμως μόνον παρατηρούμε. Διότι το σύνολο της ζωής έχει ήδη ανταλλαχθεί εντός του με το σύνολο της αφηρημένης αναπαράστασης. Το θέαμα δεν είναι μόνον ο υπηρέτης της ψευδούς ζωής. Είναι πλέον η ψευδής χρήση της ίδιας της ζωής.
Κάτια
1.7.2006

Χυμός ροδάκινο


Διαβάζετε κριτικές και παρουσιάσεις βιβλίων στις εφημερίδες; Φαντάζεστε κι εσείς ότι αυτοί που τις γράφουν είναι κάποιοι ειδικοί που εκφέρουν γνώμη έχοντας μία άλφα σχετική παιδεία; Ποιοι είναι εντέλει αυτοί που μάς κατευθύνουν ως προς τις επιλογές μας; Ανθρωπολόγοι, πολιτικοί μηχανικοί, νομικοί και άλλες “σχετικές” ειδικότητες που κάποια μέρα βαφτίστηκαν βιβλιοκριτικοί. Εμπειριστές που έχουν διαβάσει ένα κάρο βιβλία και θεωρούνται πλέον ειδικοί. Ή συγγραφείς με δυο, τρία ή παραπάνω έργα που έπεισαν ότι μπορούν να κρίνουν το έργο των άλλων βάσει των δικών τους εμπειριών· κάτι σαν τις πολύτεκνες μάνες στα χωριά που ξεγεννούσαν τις άλλες ελλείψει γιατρού. Πού είναι λοιπόν οι ειδικοί του χώρου (φιλόλογοι, νεοελληνιστές κ.λπ.), οι οποίοι θα έπρεπε να αναλάβουν την ερμηνεία και την παρουσίαση στο ευρύ κοινό της τρέχουσας λογοτεχνικής παραγωγής; Γιατί δεν νομίζω ότι όταν συμβεί κανένας σεισμός γράφει σχετικά με αυτόν κάθε ψυχολόγος ή χημικός που τύχει να έχει τα μέσα στις εφημερίδες. Το όνομα πλέον της υπογραφής μετράει πιο πολύ από το περιεχόμενο. Δεν θέλουμε να καταναλώνουμε αυθεντίες που γράφουν με το όνομά τους, αλλά ονόματα που έχουν γνώμη λόγω της κατάρτισής τους. Γι’ αυτό το θέμα βλέπε και το afigitis.blogspot.com με ημερομηνία 24 Ιανουαρίου 2006, όπου παρουσιάζεται η ελληνική κριτική υπό τον τίτλο «''H Λογοτεχνική κριτική- μια άλλη ''παράγκα''» (Αναδημοσίευση στο diavazo.blogspot.com, part 28, 18.4.2006).

Πατριάρχης Φώτιος
26.6.2006