Τζέννυ Έρπενμπεκ, “Ιστορία ενός γερασμένου παιδιού”

Με τη ματιά μας να περιφέρεται απέξω και να μην μπορεί να εισχωρήσει στις σκέψεις ή στα συναισθήματα του παιδιού, παρακολουθούμε το αίνιγμα που κρύβει η εσωστρεφής του συμπεριφορά. Τελικά τι υπολανθάνει κάτω από την ακίνητη και αμίλητη όψη του;

  

Jenny Erpenbeck “Geschichte vom alten Kind” 1999 Τζέννυ Έρπενμπεκ “Ιστορία ενός γερασμένου παιδιού” μετ. Α. Κυπριώτης εκδόσεις Καστανιώτη -2020

 

Για κάποιον λόγο ο Πατριάρχης Φώτιος είχε βάλει στο μάτι αυτό το βιβλίο από το 2004, όταν πρωτοεκδόθηκε στα ελληνικά. Δεν θυμάται πολλά. Επομένως, τώρα ήρθε η ώρα να το ξαναφέρουμε στο προσκήνιο.

> Η Τζέννυ Έρπενμπεκ είναι πεζογράφος, δραματουργός και δοκιμιογράφος. Γεννήθηκε το 1967 στο Βερολίνο της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας. Μεγάλωσε σε καλλιτεχνικό και επιστημονικό οικογενειακό περιβάλλον. Σπούδασε αρχικά Βιβλιοδεσία, και στη συνέχεια Θεατρικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Humboldt και Σκηνοθεσία Μουσικού Θεάτρου στην Ανώτατη Μουσική Ακαδημία Hans Eisner. Εμφανίστηκε στη λογοτεχνία με τη νουβέλα "Ιστορία του γερασμένου παιδιού' (Geschichte vom alten Kind, 1999). Ακολούθησαν τα έργα "Σκύβαλα" (Tand, 2001), "Παιχνίδι με τις λέξεις" (Worterbuch, 2004) και "Δοκιμασία' (Heimsuchung, 2008). Με το μυθιστόρημά της "Η συντέλεια του κόσμου" (Aller Tage Abend, 2012) απέσπασε τα σημαντικά Βραβεία Γιόζεφ Μπράιτμπαχ και Χανς Φάλαντα, καθώς επίσης το Βραβείο Ξένης Λογοτεχνίας του βρετανικού Independent. Για τους "Περαστικούς" (Gehen, ging, gegangen, 2015) της απονεμήθηκαν, μεταξύ άλλων, το Βραβείο Τόμας Μαν και το Ευρωπαϊκό Βραβείο Strega. To 2017 τιμήθηκε με το παράσημο του Σταυρού της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας.

ΈΝΑ ΠΑΡΑΞΕΝΟ δεκατετράχρονο (κατά δήλωσή του) κορίτσι εμφανίζεται από το πουθενά, με παράξενο σουλούπι και αφανές παρελθόν. Αμηχανία. Μπαίνει στο σχολείο, αλλά όλοι δεν μπορούν να αντιληφθούν το στίγμα του. Είναι ένα αίνιγμα, μια φιγούρα παράξενη.

ΣΙΩΠΗΛΟ, ακίνητο, ανενεργό ζει με την παθητικότητά του, εσωστρεφές, σαν αντικείμενο που απλώς γεμίζει τον χώρο, χωρίς να κινείται ή να μιλάει εκούσια. Στην αρχή αντιμετωπίζεται με περιέργεια, με αμηχανία, τα παιδιά του ιδρύματος συχνά του ασκούν bullying, του συμπεριφέρονται σαν εξωγήινο, ενώ αυτό δεν αντιδρά ούτε κατ’ ελάχιστο. Μια αλλόκοσμη περσόνα που ξενίζει τόσο τους συνομηλίκους της όσο και τους αναγνώστες. Σταδιακά, τα υπόλοιπα παιδιά αναγνωρίζουν στη σιωπή του μια αρετή: μπορούν να του μιλάνε και να εξομολογούνται τα μυστικά τους, χωρίς να φοβούνται μήπως τα προδώσει, και αργότερα το αφήνουν να παρευρίσκεται στις μυήσεις καπνιστών ή στους αγορίστικους αυνανισμούς, αφού είναι σίγουροι ότι δεν θα μαρτυρήσει τίποτα. Του συμπεριφέρονται σαν να μην υπάρχει.

ΟΛΗ η συμπεριφορά του έφηβου κοριτσιού γεννά ερωτηματικά και γεμίζει την ανάγνωση με ερωτήματα για τον συμβολισμό που τυχόν κρύβει. Στο επίμετρο βλέπω ότι μπορεί να έχει πολιτικό χαρακτήρα και να αντιπροσωπεύει τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, την Ανατολική δηλαδή Γερμανία, αλλά δεν βλέπω τόσο πολλές ομοιότητες ή αντανακλάσεις που να με πείθει. Η κοπέλα είναι κάτι το απροσάρμοστο, το μη-κοινωνικοποιημένο, δεν ξέρει π.χ. τους κανόνες πολλών παιχνιδιών και αθλημάτων, είναι μονοκόμματη στην όψη και, παρόλο που μοιάζει φιλική και καλοπροαίρετη, δεν επιτρέπει ανοίγματα και διαχύσεις.

ΑΡΓΟ βιβλίο. Μουδιάζει το μυαλό. Δεν αφήνει χαραμάδες για τον αναγνώστη να διεισδύσει. Μόνο ίσως στο τέλος η αποκάλυψη της πραγματικής ηλικίας του κοριτσιού αλλάζει την οπτική, αλλά δεν φρεσκάρει το μούδιασμα.

Πάπισσα Ιωάννα