Wednesday, June 18, 2014

“Χόμερ & Λάνγκλεϋ” του E.L. Doctorow

Αναρωτιούνται οι Αμερικανοί για την ιστορία-τους; Γράφουν για το παρελθόν-τους και το ξαναδιαβάζουν; Ψάχνουν εν είδει αυτογνωσίας τον εαυτό-τους ή ξαναβλέπουν την ιστορία αποστασιοποιημένοι και εφησυχασμένοι; 
 
 
Αμερικάνικος καφές με άρωμα κεράσι:
E.L. Doctorow
“Homer & Langley”
Νέα Υόρκη
2009
Χόμερ & Λάνγκλεϋ
μετ. Μ. Ζαχαριάδου
εκδόσεις Πατάκη
2013 

            Μια βασική διαφορά μεταξύ βιβλιόφιλων ιστολόγων και κριτικών είναι ότι, ενώ οι δεύτεροι προσπαθούν να εκτιμήσουν ένα βιβλίο, λαμβάνοντας υπόψη τον συγγραφέα, την ιστορικότητά-του, την αίσθηση που έκανε στην εποχή-του ή στη χώρα-του κ.ο.κ., οι μπλόγκερ ενδιαφέρονται για την προσωπική, αυθόρμητη, αμεσολάβητη αναγνωστική-τους ανταπόκριση όταν το διάβασαν, χωρίς άλλα ερείσματα. Αυτό τους προφυλάσσει από την μαζοποίηση του Κανόνα και την ανάγκη να συμπορευθούν με την παγιωμένη αντίληψη της λογοτεχνίας.
            Εν προκειμένω, το όνομα του Doctorow ασκούσε και ασκεί στην Ελλάδα, μαζί με μερικά άλλα όπως του Vonnegut, του Pynchon κ.ά., ιδιαίτερη γοητεία ως δείγμα ενός αμερικανικού μεταμοντερνισμού, που κουβαλά αντισυμβατικότητες και αμφιβολίες. Διαβάζοντας λοιπόν για πρώτη φορά τον συγγραφέα, προσπαθώ να μείνω έξω από αυτήν την πολυδιαφημιζόμενη αύρα και να δω πόσο αυτή η γραφή, αυτή η αισθητική, αυτή η μεταπολεμική ιδεολογία εντέλει με αγγίζει.
            Το βιβλίο παρακολουθεί εν είδει κοινής βιογραφίας δύο αδέλφια, που μεγαλώνουν στον μεσοπόλεμο. Ο Χόμερ είναι τυφλός (επιρροή από τον τυφλό ποιητή Όμηρο;), ενώ ο Λάνγκλεϋ επιστρέφει από τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο με κάπως σαλεμένας τας φρένας-του, καθώς παρουσιάζεται να επιχειρεί πρωτόγνωρα τολμήματα. Ο Χόμερ, και λόγω της κατάστασής-του, είναι πιο συντηρητικός, αλλά κι αυτός βάζει στο κρεβάτι-του την υπηρέτρια εξ Ουγγαρίας, ενώ ο Λάνγκλεϋ στήνει ένα κέντρο διασκέδασης μέσα στο σπίτι-τους, προκαλώντας τη μήνη της γύρω καλής κοινωνίας. Ένα ακόμα αλλόκοτο έρχεται μέσα στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, όταν εγκαθιστούν στο σπίτι-τους ένα ζευγάρι υπηρετών, Ιαπωνικής καταγωγής, ενώ όλη η Αμερική τα έχει με τους Γιαπωνέζους που επιτέθηκαν στο Περλ Χάρμπορ.
            Το μυθιστόρημα είναι πολύ κοινωνικό και λίγο ιστορικό· συνδέει την ατομική ζωή δύο αδελφών με την ιστορία της Αμερικής από τον Πρώτο μεγάλο πόλεμο του 20ού αιώνα έως τον Δεύτερο κι ακόμα παραπέρα· έχει και δόσεις αντιπολεμικές· ο Λάνγκλεϋ δηλώνει πως ο πόλεμος είναι άχρηστος και ο Χόμερ συμμερίζεται εν μέρει τις απόψεις του αδελφού-του, αν και πιστεύει ότι ο αγώνας εναντίον του Άξονα αξίζει κάτι παραπάνω. Γενικότερα, στάθηκα περισσότερο στη ματαιότητα του πολέμου, στην απαξίωση της ζωής, στην άσκοπη αναμονή της ειρήνης, που κι αυτή ενέχει τις δικές-της ασημαντότητες. Άλλο ένα βιβλίο που επικεντρώνεται ατμοσφαιρικά και ιδεολογικά στον μηδενισμό της ζωής.
Παρά το πνεύμα που εκφράζει το μυθιστόρημα, η σπονδυλωτή-του δομή, η συμπαράθεση δηλαδή αυτόνομων ιστοριών πάνω στον άξονα της ζωής του Χόμερ και του Λάνγκλεϋ με έκανε να χάσω από ένα σημείο και μετά το ενδιαφέρον-μου. Σκεφτόμουν ότι, ακόμα κι αν παρέλειπα μερικά επεισόδια, δεν θα αλλοιωνόταν ούτε η ιστορία ούτε η αίσθηση που αφήνει το έργο. Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά αυτού του είδους η γραφή συγκολλά κομμάτια σε μια αλυσίδα, χωρίς να νοιάζεται να τα συνδέσει με αρραγείς δεσμούς, ώστε, αν μετακινηθεί ένα κομμάτι, να καταρρέει το οικοδόμημα. 

[Δανείστηκα τις φωτογραφίες της ανάρτησης από τα: www.jaunted.com, usatoday30.usatoday.com, mashable.com, www.dailymail.co.uk και www.supplychaindigital.com]
Πατριάρχης Φώτιος

13 comments:

Βιβή Γ. said...

Γι αυτήν την διαφορετικότητα προσέγγισης εκτιμώ τα ιστολόγια και αγαπώ τις λέσχες ανάγνωσης, Πατριάρχη. Μαζευόμαστε στις λέσχες ή κάνουμε κάποια παρουσίαση στα μπλογκ και διαπιστώνουμε ότι ο ένας έχει ενθουσιαστεί και ο άλλος έχει... φρικάρει με το ίδιο ακριβώς βιβλίο!
Το συζητάμε τότε και πάντα κάτι καλό αποκομίζουμε γιατί, χωρίς να αποζητάμε την επιβολή της γνώμης μας, ο ένας συμπληρώνει ωραία ή ακόμα αλλάζει εντελώς καμιά φορά την εντύπωση του άλλου αν αυτός ο τελευταίος δεν έχει δει κάτι που τελικά αναδεικνύεται μέσα από την κουβέντα σαν σημαντικό.
Μάλιστα μερικά ιστολόγια,καλή ώρα, μοιάζουμε-τι,δεν μοιάζουμε;-με μια πρωτότυπη, μεγάλη,χαλαρή λέσχη ανάγνωσης.
Αφορμή για τα παραπάνω,όπως ήδη κατάλαβες, οι μάλλον χλιαρές εντυπώσεις σου από το "Χόμερ & Λάνγκλεϋ" το οποίο εμένα με καταγοήτευσε.
Το βρίσκω μοναδική εμπειρία όλο αυτό και χαίρομαι που είμαι κομματάκι της.
(Όσο για τα εν Ελλάδι μονοπώλια διατύπωσης άποψης περί αμερικάνικης μα και λοιπής λογοτεχνίας και τέχνης γενικότερα ένα έχω να πω,ότι πήξαμε στους φραγκοφονιάδες,ετερόφωτους ειδήμονες.Ειδικά δε για τον Πύντσον...μεγάλο το πανηγύρι,σε άλλη εποχή θα γέλαγα αλλά τώρα μόνο για γέλια δεν είναι το πράγμα).

Πάπισσα Ιωάννα said...

Βιβή,
ακριβώς αυτό είναι το κέρδος
της "ψηφιακής λέσχης ανάγνωσης" που συστήνουν τα ιστολόγια:
όπως λες, ο ένας συμπληρώνει, αναιρεί, επεκτείνει, ανασκευάζει τον άλλο...
Μακάρι να μπορούσαμε να συντονιζόμαστε και να διαβάζουμε τα ίδια βιβλία (έστω κάποια),
ώστε να έχουμε τη δυνατότητα να συζητάμε εν θερμώ.
[Το είχα δοκιμάσει παλιότερα με λέσχες ανάγνωσης, όπου συζητούσαμε από κοινού το ίδιο βιβλίο]

Για τον Doctorow τώρα
κοίταξα ξανά το ποστ-σου,
αλλά δεν μπόρεσα να συμμετάσχω στον ενθουσιασμό-σου.
Ας είναι.
Πατριάρχης Φώτιος

Μαραμπού said...

Καλησπέρα Πατριάρχη Φώτιε!

Και εγώ χλιαρές εντυπώσεις αποκόμισα από την ανάγνωση του Ντοκτορόου. Παρασύρθηκα από τον ενθουσιασμό της Κατερίνας Μαλακατέ και αγόρασα ένα βιβλίο του (το Ragtime) όμως γρήγορα κατέληξα στα δικά σου συμπεράσματα ότι ακόμα και αν αφαιρούσα κάποια κομμάτια του βιβλίου δεν θα αλλοιωνόταν η ιστορία... βέβαια για κακή τύχη του βιβλίου, αφαίρεσα όλα τα κομμάτια μετά την 80 σελίδα!!!

Γενικά μου αρέσει η αμερικάνικη λογοτεχνία και αναμετρώ συχνά τις δυνάμεις μου μαζί της, αν και διαφέρει πάρα πολύ από την ευρωπαική και σε πολλά ζητήματα που θίγει, μου μοιάζει ποοοολύ μακρινή. Όμως, οι λογοτεχνίες υπάρχουν, για να φέρουν τα πράγματα λίγο πιο κοντά μας! Φυσικά, δεν απέρριψα και ολωσδιόλου τον Ντοκτορόου, ας πούμε ότι τον έχω μεταθέσει σε έναν μελλοντικό χρόνο.

Πάπισσα Ιωάννα said...

Μαραμπού, συμφωνούμε απόλυτα.
Έχω ξαναγράψει ότι συχνά ένα ποιοτικό βιβλίο
μπορεί να μην προσλαμβάνεται θετικά,
όταν μεταφράζεται από κουλτούρα σε κουλτούρα,
γιατί ο ξένος αποδέκτης δεν μπορεί σώνει και καλά να δει ό,τι θα έβλεπε ο ντόπιος αποδέκτης.
Ειδικά, η αμερικάνικη λογοτεχνία, επειδή διαφέρει από τον χολυγουντιανό κινηματογράφο,
τον οποίο έχουμε συνηθίσει,
συχνά μας ξενίζει.
Εξίσου συχνά δεν στηρίζεται σε μια σφριγηλή πλοκή, με εσωτερική αλληλουχία,
αλλά μόνο στο πνεύμα και στο κλίμα, στην ατμόσφαιρα και στους ιδιαίτερους χαρακτήρες.
Κι εκεί κάπου ο άλλος μένει απ' έξω...

Προς το παρόν κι εγώ έβαλα τον Doctorow στον πάγο.
Αν όμως δεις εσύ κάτι καλό, τον ξαναβάζω στα υπόψιν.
Καλημέρα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Κι άμα, Πατριάρχη Φώτιε, κάποιος είναι βιβλιόφιλος ιστολόγος και επαγγελματίας κριτικός, πώς εκτιμά ένα βιβλίο;

Ελ,Ελ

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
αυτά τα δύο δεν γίνονται ταυτόχρονα, αφού ο ένας είναι ερασιτέχνης κι ο άλλος συστηματικός επαγγελματίας.
Αν εννοείς τη Θεοδοσοπούλου, που διατηρεί μπλογκ,
παραμένει κριτικός, καθώς οι αναρτήσεις-της είναι οι κριτικές-της.
Καληνύχτα
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Όχι, Πατριάρχη Φώτιε :) Δεν εννοώ την Θεοδοσοπούλου και καμία άλλη τέτοια περίπτωση.
Λέτε όμως, ότι ένας επαγγελματίας κριτικός δεν μπορεί να είναι και βιβλιόφιλος ιστολόγος.
Γιατί; Πείτε μου δυο λόγια παραπάνω, να το καταλάβω καλύτερα.
Εάν θέλετε :)

Καλό ξημέρωμα
Με χαμόγελα
Γλυκά

Ελ,Ελ

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
το "ιστολόγος" δεν είναι ιδιότητα.
Π.χ. κάποιος που βγαίνει στην τηλεόραση μπορεί να είναι δημοσιογράφος ή σεφ, ρεπόρτερ ή καθηγητής, μοντέλο ή συνδικαλιστής.
Στα μπλογκ εξίσου μπορεί να γράφει ο καθένας με διαφορετική ιδιότητα. Μπλόγκερ όμως δεν είναι ιδιότητα.

Στη διάκριση λοιπόν που έκανα,
άλλο μέσος αναγνώστης
κι άλλο συστηματικός κριτικός.
Μπλόγκερ μπορεί να είναι τόσο ο ένας όσο και ο άλλος, με διαφορετικούς ρόλους ανά περίπτωση.
Δεν ξέρω αν έγινα σαφής.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Πατριάρχη Φώτιε,
εσείς θέσατε μια διαφορά μεταξύ του επαγγελματία κριτικού λογοτεχνίας και του βιβλιόφιλου μπλόγκερ, μιλώντας για δύο διαφορετικά άτομα.
Δεν ρώτησα κάτι σπουδαίο αλλά το απλό: τι γίνεται με αυτήν την διαφορά όταν το ίδιο άτομο είναι επαγγελματίας και ταυτόχρονα είναι -εμφανίζεται στον ρόλο του ερασιτέχνη. Του μέσου αναγνώστη, όπως λέτε κι εσείς, που διατηρεί ένα βιβλιοφιλικό ιστολόγιο.
Απαντήσατε ότι αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει. Ρώτησα γιατί και ομολογώ ότι όχι, δεν κατάλαβα την απάντησή σας.
Θα προσπαθήσω όμως εγώ να γίνω σαφέστερη, σχηματοποιώντας το αρχικό μου ερώτημα με ένα παράδειγμα απ' αυτά που αναφέρατε.
Έστω ότι είμαι επαγγελματίας σεφ, πασίγνωστος και με μεγάλη επιρροή στον χώρο της μαγειρικής, που διατηρώ και ένα φημισμένο εστιατόριο. Οι συνταγές μου όμως σ' αυτό είναι οι συμβατικές, που δεν αποκλείουν την χοληστερίνη, τα συντηρητικά, τα παχυντικά. Όλα αυτά, δηλαδή, που καταναλώνει ο μέσος άνθρωπος, διότι μόνον έτσι βγαίνω οικονομικά.
Παράλληλα συμμετέχω και σε μια εκπομπή στο ραδιόφωνο όχι με την ιδιότητα του γνωστού σεφ, αλλά ως μέσος άνθρωπος που προσπαθεί με, ας το δεχτούμε, ειλικρινή πρόθεση και σύμφωνα με το κόνσεπτ της εκπομπής να αντιληφθεί και να κατανοήσει τι στο καλό είναι αυτά που μαγειρεύει και τρώει (που πουλάει και στους άλλους) και τι επιπτώσεις έχουν στην υγεία του (και των άλλων).
Μπορώ, άραγε, και σε ποιο βαθμό να βγω, πραγματικά, από την επαγγελματική μου ιδιότητα και εν πολλοίς από τα, ως εξ αυτής, συμφέροντά μου;
Εν τέλει, πώς καταφέρνω να εκτιμήσω τη διατροφή;
Ανάλογα με την ανάγκη για την υγεία του μέσου ανθρώπου ή σύμφωνα με το συμφέρον του επαγγελματία;
Εκτός και αν υπάρχει εξ αρχής το ασυμβίβαστον (μήπως αυτό εννοείτε;) οπότε εν τοιαύτη περιπτώσει τίθεται, τουλάχιστον, θέμα δεοντολογίας για τη συμμετοχή μου στη εκπομπή.

Ελ,Ελ

Πάπισσα Ιωάννα said...

Καλή-μου Ελ,Ελ,
ακόμα δεν καταλαβαίνω τον πυρήνα της σκέψης-σου.
Το πώς διαβάζει κανείς είναι θέμα ευρύτερης νοοτροπίας
και όχι, ελπίζω, συμφεροντολογικής τακτικής.
Το ζήτημα είναι και εμείς οι "φανατικοί για γράμματα" ιστολόγοι
αλλά και οι τακτικοί κριτικοί
να λέμε με ειλικρίνεια και με ακριβοδίκαιη διάθεση τη γνώμη-μας,
είτε το μέσο είναι η εφημερίδα, η τηλεόραση, το διαδίκτυο κ.ο.κ.
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Προκειμένου ν' αγαπιόμαστε,
Πατριάρχη Φώτιε, εντάξει.
Σας φιλώ

Ελ,Ελ

Πάπισσα Ιωάννα said...

Ελ,Ελ,
κάτι θέλεις να πεις και δεν το πιάνω.
Συγγνώμη
Πατριάρχης Φώτιος

Anonymous said...

Διάβασα πρόσφατα το εν λόγω βιβλιο και μου άρεσε πολύ. Βασίζεται σε κάποιο βαθμό στους πραγματικούς Homer και Langley Collyer, επομένως ο τυφλός Homer δεν ήταν αποκύημα της φαντασίας του Doctorow ούτε έμπνευση από τον τυφλό ποιητή. Σημειωτέον ότι η ίδια η ιστορία των εν λόγω προσώπων (όσο την έψαξα στο διαδίκτυο) μου φάνηκε συγκλονιστική.