“Ο Ρεμπώ του Νότου” του Βασίλη Τσιρώνη

Αναζητώντας τον χαμένο γιο ή αναζητώντας ένα είδωλο μιας ξεπερασμένης (;) καλλιτεχνικής ζωής; Και τελικά πόσο αυτό το καλλιτεχνικό όραμα μπορεί να αντέξει στις προκλήσεις της ζωής και φυσικά στην ανάγκη για επιβίωση;

Γαλλικός με σιρόπι:

Βασίλης Τσιρώνης

“Ο Ρεμπώ του Νότου”

εκδόσεις Σαββάλα

2011 

            Η αξιοπρέπεια ενός βιβλίου έγκειται, κατά τη γνώμη-μου, σε δύο βασικές παραμέτρους-του: αφενός στη γλώσσα και στο ιδιαίτερο ύφος, ή τουλάχιστον στο συνηθισμένο αλλά όχι αμήχανο και στημένο, και αφετέρου στην πλοκή που πρέπει να δένει ομαλά ή να ξενίζει με εμφανή στις προθέσεις-του τρόπο.

Μ’ αυτές τις δύο προδιαγραφές το μυθιστόρημα του Τσιρώνη, που είναι το δεύτερο του νεαρού-μας φίλου, παίρνει πάνω από τη βάση. Η γλώσσα-του είναι ρέουσα και καλογραμμένη, ενίοτε κάνει τα ποιητικά-της άλματα, μερικές φορές ακολουθεί τις δικές-της εκλάμψεις που της δίνουν ένα κάποιο ύφος, είναι μαζί σαφής και λογοτεχνική, χωρίς όμως να σε θαμπώνει. Κι από την άλλη, η πλοκή λειτουργεί με έναν ζυγιασμένο τρόπο που δεν φέρνει σε αμηχανία τον αναγνώστη. Το έργο χωρίζεται σε τρία μέρη, καθένα με τη δική-του στόχευση, που εναλλάσσονται μέχρι τη λύση και σ’ αυτά ακολουθείται μια όχι πολύπλοκη μεν αλλά καλοοικονομημένη (παρά τις μικρές ατέλειες) ιστορία.

 civila-fashionchef.blogspot.com

Το πρώτο νήμα σ’ αυτό το τριμερές πλέξιμο αφορά την ιστορία της Αλίκης που, ενώ ήξερε ότι ο γιος-της Φίλιππος, τραγουδιστής με ένα συγκρότημα στο Παρίσι, πέθανε σε δυστύχημα με τρένο στην Ινδία, βλέπει τη φωτογραφία-του σε αφίσα συναυλίας που έγινε (;) στο Παρίσι μετά τον θάνατό-του. Αποφασίζει, λοιπόν, να πάει επί τόπου και να ψάξει φίλους και γνωστούς που μπορεί να ήξεραν κάτι για τον Φίλιππο. Η υπόθεση από πρόσωπο σε πρόσωπο θυμίζει τον «Αυθέντη του Μορέως» του Ραγκαβή, όπου κι εκεί ο ήρωας αναζητεί από πόλη σε πόλη έναν άλλο χαρακτήρα. Το δεύτερο νήμα αποτυπώνει τον μονόλογο της Νάντιας, αδελφής του Φίλιππου, που έχει πάθει σοκ και δεν βγαίνει από το σπίτι-τους δύο χρόνια τώρα. Και το τρίτο νήμα είναι η ιστορία του “Φιλίππου” που ακολούθησε το ίνδαλμά-του τον Αρθούρο Ρεμπώ στην Αφρική, εκεί στα τέλη του 19^ου αιώνα.

Η ιστορία με τον Φίλιππο είναι ενδιαφέρουσα, αλλά δεν ξέρω αν αφήνει περιθώρια για να καταλάβουμε τη σχέση μητέρας-παιδιού, την ανάγκη του ατόμου να απογαλακτιστεί και να ζήσει μακριά από το παρελθόν-του, την πορεία ενός τραγουδιστή που θέλει να κάνει πράξη τα όνειρά-του και τελικά βρίσκεται να ζει μια βολεμένη ζωή, που στηρίζεται στο παράνομο χρήμα. Δεν ξέρω ποιο από αυτά ή άλλα εξάγεται από το κείμενο, αλλά και ποιο από αυτά (αν τελικά το νόημα κινείται κάπου εκεί) αρκεί για να αναγάγει το έργο σε σημείο-σταθμό.

Υποψιάζομαι ότι υπάρχει ένα κλειδί, κι αυτό είναι η ζωή του Ρεμπώ που δίνεται στο τρίτο νήμα, αλλά δεν μπόρεσα να κάνω ευθέως τη σύνδεση. Αν φταίω εγώ, τότε θα έπρεπε να διαβάζω το μέρος αυτό αναζητώντας αναλογίες και συσχετισμούς με το πρώτο νήμα, αν φταίει ο συγγραφέας, τότε θα έπρεπε εξ αρχής να υποψιάσει για τον παραλληλισμό-τους και να πετάξει ενδείξεις στην κύρια ιστορία που θα εξηγηθούν στην παρελθούσα αφήγηση. Κι ακόμα περισσότερο, επειδή κάθε νήμα τρέχει μια διαφορετική ταχύτητα, δεν ξέρω αν μπορεί ο αναγνώστης να μπαινοβγαίνει ανάμεσά-τους με άλλο γρανάζι στο ποδήλατό-του, χωρίς να πέσει από την αλλαγή στις ταχύτητες.

Ο Τσιρώνης έγραψε για τη μουσική αλλά και τον Ρεμπώ με αγάπη. Έβαλε το όνειρο να το ζει κανείς μετά τον «θάνατό»-του, και έδωσε στο κείμενό-του πνοή εκ της πνοής-του. Δεν μπορώ να πω όμως ότι θα το θυμάμαι σε λίγο καιρό, δείγμα ότι κάτι δεν με άγγιξε βαθιά, νοητικά ή συναισθηματικά.

[Ευχαριστώ τον συγγραφέα που βρήκε στο Βιβλιοκαφέ την ενεργή ανάγνωση που επιζητεί κάθε δημιουργός, να ακούσει δηλαδή μια ειλικρινή γνώμη με τις θετικές και τις αρνητικές-της επισημάνσεις, και γι’ αυτό απέστειλε το μυθιστόρημά-του].      

Πατριάρχης Φώτιος